Φοίβος (όνομα)

ανδρικό όνομα

Φοίβος, ελληνικό αντρικό κύριο όνομα.

Ετυμολογία του ονόματος Επεξεργασία

Στην αρχαιοελληνική μυθολογία, όνομα του θεού Απόλλωνα.[1] Σύμφωνα με τον Γ. Μπαμπινιώτη, το όνομα προέρχεται από το αρχαιοελληνικό επίθετο φοῖβος «καθαρός, αγνός», αβέβαιου ετύμου. Το επίθετο συσχετίζεται με τις «γλώσσες» του Ησυχίου ἀφικτόν· ἀκάθαρτον, μισητόν και ἀφικτρός· ἀκάθαρτος, μιαρός, επομένως οι θεματικοί τύποι φοιβ- και φικ- αποτελούν μεταπτωτικό βαθμό Ι.Ε. ρίζας με ληκτικό -gʷ (και τροπή σε -κ- προ του οδοντικού -τ-)· ωστόσο οποιαδήποτε σύνδεση με άλλους Ι.Ε. τύπους παραμένει ανεπιβεβαίωτη, όπως με τον αρχαίο πρωσικό swāigstan «λάμψη», τον λετονικό zvāigzne «αστέρι» ή τον αρχαίο σλαβικό dzvězda «αστέρι», οι οποίοι προϋπέθεταν αρχική ρίζα *ĝhʷoigʷ-.[2]

Το Online Etymology Dictionary Αρχειοθετήθηκε 2015-12-05 στο Wayback Machine. ερμηνεύει το φοῖβος ως «φωτεινός, λαμπρός ακτινοβόλος».[3] Συνεπώς, το όνομα με αυτήν τη σημασία είναι παρεμφερές με ονόματα όπως Λούκιος, Φωτεινός, Ανουάρ, Εμβέρ κτλ.

Διάδοση του ονόματος Επεξεργασία

Το Φοίβος ανήκει στα αρχαιοελληνικά ονόματα που επανήλθαν στο ελληνικό ονοματολόγιο ύστερα από αιώνες, τις παραμονές της επανάστασης του 1821, μαζί με άλλα ονόματα σαν σύμβολο της συνέχειας του ελληνισμού και της επιθυμίας του έθνους να ζήσει ελεύθερο. Ενδεικτικά, σήμερα στον ελλαδικό χώρο, σε μια προσπάθεια στατιστικής αποτίμησης της συχνότητας των ελληνικών ονομάτων από τον Απρίλιο του 2009, το βαφτιστικό Φοίβος παρουσιάζεται ανάμεσα στις θέσεις 691η–790ή των πιο συχνών ονομάτων (186ο–211ο ανάμεσα στα αντρικά). Το φέρουν γύρω στους 470 Έλληνες ή ποσοστό 0,003%.[4] Στην Κύπρο, κατά την απογραφή του πληθυσμού το 2011, το όνομα Φοίβος παρουσιάζεται 195ο σε συχνότητα, με 474 εμφανίσεις σε σύνολο 145.612 ή ποσοστό 0,33%.[5]

Σύμφωνα με τη Θετίμα, το όνομα Φοῖβος εμφανίζεται στο Lexicon of Greek Personal Names (LGPN) να το φέρουν 120 άτομα, με παράλληλους τύπους Phoebus (1ος αι. π.Χ.–1ος αι. μ.Χ., Κάτω Ιταλία· αυτοκρατορική περίοδος, Κάτω Ιταλία, Σικελία· 1ος/2ος αι. μ.Χ., Φίλιπποι· 1ος–2ος αι. μ.Χ., 2ος αι. μ.Χ., Κάτω Ιταλία, Μικρά Σκυθία· 2ος/3ος αι. μ.Χ., Φίλιπποι), Φῦβος (2ος/3ος αι. μ.Χ., Λυδία) και με γεωγραφική διασπορά: στην Πελοπόννησο (Αρκαδία, Ήλιδα, Σπάρτη), στην Αθήνα, στην Εύβοια, στη Θεσσαλία (Πελασγιώτις), στο Αιγαίο (Λήμνος, Χίος), στη Μακεδονία (Φίλιπποι, Στύβερρα), στη Θράκη (Νεάπολις), στη Μικρά Ασία (Αιολίδα/Αιολία, Ιωνία, Λυκία, Λυδία, Καρία, Μυσία, Κιλικία Τραχεία, Κιλικία Πεδιάς, Βιθυνία), στη Μικρά Σκυθία, στην Ταυρίδα, στην Ιταλία (Σικελία, Καμπανία, Καλαβρία, Απουλία).[6]

Στο LGPN καταχωρίζεται και το παράγωγο όνομα Φοιβίδης, 1ος αι. π.Χ./1ος αι. μ.Χ. Το φέρουν 2 πρόσωπα, στους Φιλίππους και την Αθήνα.[7] Στην ιστορία, με το όνομα αυτό αναφέρεται ο Λακεδαιμόνιος στρατηγός Φοιβίδας (4ος αι. π.Χ.) (Ξενοφών Ελληνικά v. 2. §§ 24 κεξ.· 4. §§41–46).

Τέλος, στο Athenian Onomasticon, αναφέρονται και δύο ακόμη παράγωγα ονόματα: Φοιβοτέλης (4ος αι. π.Χ.), Φοιβιανός (2ος–3ος αι. μ.Χ.).[8]

Ονομαστική εορτή Επεξεργασία

Γυναικείος τύπος Επεξεργασία

Φοίβη (όνομα).

Το όνομα σε άλλες γλώσσες Επεξεργασία

Το όνομα διαδόθηκε και σε άλλες γλώσσες μέσω του λατινικού τύπου Phoebus.

Πρόσωπα με το όνομα Φοίβος Επεξεργασία

 
Foebusas Levinas ή Fishel Levin ή Phoebus Levene (1863–1940), Αμερικανός βιοχημικός.

Το όνομα στη λογοτεχνία Επεξεργασία

  • Κάπτεν Φοίβος, χαρακτήρας στο μυθιστόρημα του Βίκτορα Ουγγώ Η Παναγία των Παρισίων (1831).

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία