Χώρα

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Χώρα (αποσαφήνιση).

Η χώρα είναι όρος όπου στην πολιτική γεωγραφία και στη διεθνή πολιτική, προσδιορίζει μια γεωγραφική περιοχή, συνήθως εμπεριέχοντας τις έννοιες του έθνους και ιδιαιτέρως του κράτους. Συχνά αναφέρεται και ως ο τόπος γέννησης, διαμονής ή ιθαγένειας ενός ατόμου. Μια χώρα μπορεί να είναι ένα ανεξάρτητο κυρίαρχο κράτος ή μέρος ενός μεγαλύτερου κράτους, ως μη κυρίαρχο ή πρώην κυρίαρχο πολιτικά διαχωρισμένο, μια φυσική επικράτεια με μια κυβέρνηση ή μια γεωγραφική περιοχή που σχετίζεται με πληθυσμούς προηγουμένως ανεξάρτητων ή διαφορετικά ατόμων με ξεχωριστά πολιτικά χαρακτηριστικά.

Χάρτης του 2021 που δείχνει χώρες με πλήρη αναγνώριση και ορισμένα κράτη μη μέλη του ΟΗΕ; ορισμένες αμφισβητούμενες περιοχές δεν εμφανίζονται.

Η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο ανά γεωγραφική περιοχή είναι η Ρωσία, ενώ η πιο πολυπληθέστερη είναι η Κίνα, ακολουθούμενη από την Ινδία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ινδονησία, το Πακιστάν και τη Βραζιλία. Το νεότερο μέλος του ΟΗΕ είναι το Νότιο Σουδάν, ακολουθούμενο από το Μαυροβούνιο. Η είσοδος νέων μελών απαιτεί την έγκριση της Γενικής Συνέλευσης και η ένταξη τους στα Ηνωμένα Έθνη από το 1991 διατηρείται ως κυρίαρχα κράτη. Οι αυστηροί ορισμοί ταυτίζουν τη χώρα με τον γεωγραφικό χώρο που έχει τη νομική υπόσταση και αναγνώριση κυρίαρχου ή προστατευόμενου κράτους ή προτεκτοράτου, δηλαδή έχει αναγνωρισμένη κυριαρχία.

Ονόματα χωρών

Οι περισσότερες χώρες έχουν δύο ονόματα, ένα επίσημο όνομα και ένα γεωγραφικό όνομα ή μικρό όνομα.

Το επίσημο όνομα ή όνομα του πρωτοκόλλου π.χ. η Δημοκρατία της Ινδίας, η Σλοβακική Δημοκρατία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Ελβετική Συνομοσπονδία, το κράτος του Κατάρ, το Πριγκιπάτο του Μονακό, το Βασίλειο της Νορβηγίας, το Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου, η Ομοσπονδιακή Λαϊκή Δημοκρατία της Αιθιοπίας, η Λαϊκή Δημοκρατία της Αλγερίας, η Δημοκρατία της Αργεντινής, το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, οι Ηνωμένες Πολιτείες του Μεξικού, η Κοινοπολιτεία της Αυστραλίας, η Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Βιετνάμ, η Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών. Ο επίσημος τίτλος χρησιμοποιείται όταν το κράτος αναφέρεται ως νομικό πρόσωπο: π.χ. η παρούσα απόφαση απευθύνεται στο Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, Η Γαλλική Δημοκρατία εξουσιοδοτείται να…, Συμφωνία μεταξύ της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου και της Ρωσικής Ομοσπονδίας…. Εάν η επανάληψη του ονόματος μιας κατάστασης στο κείμενο οδηγεί σε προτίμηση για τη χρήση της σύντομης φόρμας, μπορεί να εισαχθεί με τη φράση «εφεξής αναφερόμενη ως…».

Συνήθως πιο πολλές χώρες αναφέρονται με το γεωγραφικό όνομα τους (σύντομο όνομα) π.χ. Ινδία, Σλοβακία, Τσεχία, Ελβετία, Κατάρ, Μονακό, Νορβηγία, Λουξεμβούργο, Αιθιοπία, Αλγερία, Αργεντινή, Ηνωμένο Βασίλειο, Ηνωμένες Πολιτείες, Μεξικό, Αυστραλία, Βιετνάμ, Σοβιετική Ένωση. Η σύντομη φόρμα (σύντομο όνομα) χρησιμοποιείται όταν το κράτος αναφέρεται γεωγραφικά ή οικονομικά: π.χ. Εργαζόμενοι που διαμένουν στη Γαλλία, Εξαγωγές από την Ελλάδα…

Για ορισμένα κράτη, το επίσημο όνομα και το γεωγραφικό όνομα τους είναι πανομοιότυπο: π.χ. η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Δομινικανή Δημοκρατία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ο Καναδάς, η Γεωργία, η Ουγγαρία, η Ισλανδία, η Ιρλανδία, η Τζαμάικα, η Ιαπωνία, η Μαλαισία, η Μογγολία, το Μαυροβούνιο, η Νέα Ζηλανδία, η Ρουμανία, η Αγία Λουκία, ο Άγιος Βικέντιος και Γρεναδίνες, οι Νήσοι Σολομώντος, το Τουρκμενιστάν, το Τουβαλού, και η Ουκρανία.

Καθεστώς κυριαρχίας

Δείτε επίσης: Λίστα κυρίαρχων κρατών

Ο όρος "χώρα" μπορεί να αναφέρεται σε κυρίαρχο κράτος. Δεν υπάρχει καθολική συμφωνία σχετικά με τον αριθμό των «χωρών» στον κόσμο, καθώς ορισμένα κράτη έχουν αμφισβητούμενο καθεστώς κυριαρχίας. Σύμφωνα με την αρχή της της κρατικότητας και της κρατικής υπόστασης, υπάρχουν 206 κυρίαρχα κράτη, εκ των οποίων 193 είναι μέλη των Ηνωμένων Εθνών, δύο έχουν καθεστώς παρατηρητή στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών (UNGA) (η Αγία Έδρα και η Παλαιστίνη), και 11 άλλα δεν είναι ούτε μέλη ούτε παρατηρητής της Γενικής Συνέλευσης. Η τελευταία διακηρυγμένη πολιτεία είναι το Νότιο Σουδάν από το 2011.

Ο βαθμός αυτονομίας των μη κυρίαρχων χωρών ποικίλλει σημαντικά. Ορισμένα είναι κατοχή κυρίαρχων κρατών, καθώς πολλά κράτη έχουν υπερπόντια εδάφη (όπως η Γαλλική Πολυνησία ή οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι), με πολίτες μερικές φορές πανομοιότυπους και μερικές φορές διαφορετικούς από τις δικές τους. Τέτοια εδάφη, με εξαίρεση τα διαφορετικά εξαρτώμενα εδάφη, συνήθως παρατίθενται μαζί με κυρίαρχα κράτη σε καταλόγους χωρών, αλλά μπορούν ωστόσο να αντιμετωπίζονται ως ξεχωριστή «χώρα καταγωγής» στο διεθνές εμπόριο, όπως είναι το Χονγκ Κονγκ.

Μερικά κράτη αποτελούνται από μια ένωση μικρότερων πολιτειών που θεωρούνται χώρες:

• Το Βασίλειο των Κάτω Χωρών περιλαμβάνει τέσσερις χωριστές χώρες: Ολλανδία, Αρούμπα, Κουρασάο και Άγιος Μαρτίνος.
• Το Ηνωμένο Βασίλειο περιλαμβάνει τέσσερις χώρες: Αγγλία, Βόρεια Ιρλανδία, Σκωτία και Ουαλία. Τα προτεκτοράτα του Στέμματος και τα Υπερπόντια Εδάφη, τα οποία δεν αποτελούν μέρος του ίδιου του Ηνωμένου Βασιλείου, αναφέρονται επίσης μερικές φορές ως χώρες.
• Το Βασίλειο της Δανίας αποτελείται από τη Δανία και τις δύο αυτόνομες περιοχές της: τις Νήσους Φερόες και τη Γροιλανδία.

Ταξινόμηση χώρων

Αρκετοί οργανισμοί επιδιώκουν να εντοπίσουν τάσεις προκειμένου να παράγουν ταξινομήσεις χωρών. Οι χώρες συχνά διακρίνονται ως αναπτυσσόμενες χώρες ή ανεπτυγμένες χώρες.

Τα Ηνωμένα Έθνη

Η Επιτροπή Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών καταρτίζει ετησίως την έκθεση Παγκόσμιας Οικονομικής Κατάστασης και Προοπτικών που ταξινομεί τα κράτη ως ανεπτυγμένες χώρες, οικονομίες σε μεταβατικό στάδιο ή αναπτυσσόμενες χώρες. Η έκθεση ταξινομεί την ανάπτυξη της χώρας με βάση το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εθνικό εισόδημα. Στις ευρείες κατηγορίες, τα Ηνωμένα Έθνη προσδιόρισαν υποομάδες με βάση τη γεωγραφική θέση ή τα επί τούτω κριτήρια. Ο ΟΗΕ σκιαγραφεί τις γεωγραφικές περιοχές για αναπτυσσόμενες οικονομίες όπως η Αφρική, η Ανατολική Ασία, η Νότια Ασία, η Δυτική Ασία και η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική. Η έκθεση του 2019 αναγνωρίζει μόνο ανεπτυγμένες χώρες στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και την Ασία και τον Ειρηνικό. Η πλειονότητα των οικονομιών σε μεταβατικές και αναπτυσσόμενες χώρες βρίσκεται στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική.

Η Παγκόσμια Τράπεζα

Η Παγκόσμια Τράπεζα ταξινομεί επίσης τις χώρες με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΕ (Ακαθάριστο Εγχώριο Εισόδημα). Χρησιμοποιώντας τη μέθοδο Άτλας της Παγκόσμιας Τράπεζας, ταξινομεί τις χώρες ως οικονομίες χαμηλού εισοδήματος, οικονομίες χαμηλού μεσαίου εισοδήματος, οικονομίες ανώτερου μεσαίου εισοδήματος ή οικονομίες υψηλού εισοδήματος. Για το οικονομικό έτος 2020, η Παγκόσμια Τράπεζα ορίζει οικονομίες χαμηλού εισοδήματος ως χώρες με κατά κεφαλήν ΑΕΕ 1.025 δολάρια ή λιγότερο το 2018. Τις οικονομίες χαμηλού μεσαίου εισοδήματος ως χώρες με κατά κεφαλήν ΑΕΕ μεταξύ 1.026 δολάρια και 3.995 δολάρια. Τις οικονομίες ανώτερου μεσαίου εισοδήματος ως χώρες με κατά κεφαλήν ΑΕΕ μεταξύ 3.996 δολάρια και 12.375 δολάρια και τις οικονομίες υψηλού εισοδήματος ως χώρες με κατά κεφαλήν ΑΕΕ 12.376 δολάρια ή περισσότερο.

Προσδιορίζει επίσης τις περιφερειακές τάσεις. Η Παγκόσμια Τράπεζα ορίζει τις περιοχές αυτές ως την Ανατολική Ασία και τον Ειρηνικό, την Ευρώπη και Κεντρική Ασία, τη Λατινική Αμερική και Καραϊβική, τη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική, τη Βόρεια Αμερική, τη Νότια Ασία και την Υποσαχάρια Αφρική. Τέλος, η Παγκόσμια Τράπεζα διακρίνει τις χώρες με βάση τις επιχειρησιακές πολιτικές της Παγκόσμιας Τράπεζας. Οι τρεις κατηγορίες περιλαμβάνουν χώρες του Διεθνούς Συνδέσμου για την Ανάπτυξη, της Διεθνούς Τράπεζας για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη και του Μπλεντ.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος χωρών

Περαιτέρω ανάγνωση

• Defining what makes a country The Economist

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• The CIA World Factbook Αρχειοθετήθηκε 2008-08-12 στο Wayback Machine.
• Country Studies from the United States Library of Congress
• Foreign Information by Country and Country & Territory Guides from GovPubs at UCB Libraries
• United Nations statistics division