Ο Όρκος (αγγλικά: Orcus‎‎) (επίσημη ονομασία: 90482 Όρκος, προσωρινή: 2004 DW) είναι ένα μεταποσειδώνιο αντικείμενο της Ζώνης του Κάιπερ. Ανακαλύφθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2004. Είναι πιθανός πλανήτης νάνος. Το όνομά του προέρχεται από τη ρωμαϊκή θεότητα των νεκρών, Όρκος.

90482 Όρκος 🝿

90482 Όρκος

Ανακάλυψη[1]
Ανακαλύφθηκε από Μπράουν, Τρουχίλο και Ραντίνοβιτς
Ανακαλύφθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2004
Χαρακτηριστικά τροχιάς[1]
Αφήλιο 7.192.501.000 km
(48,0789 AU)
Περιήλιο 4.613.673.000 km
(30,8405 AU)
Ημιάξονας τροχιάς 5.903.087.000 km
(39,4597 AU)
Εκκεντρότητα 0,21843
Περίοδος περιφοράς 90.537 ημέρες
(247,88 χρόνια)
Συνοδική Περίοδος - ημέρες
Μέση Ταχύτητα Τροχιάς 4,68 km/s
Κλίση 20,5520° ως προς την Εκλειπτική
Μήκος του ανερχόμενου σημείου 268,4816°
Όρισμα του περιηλίου 73,3951°
Δορυφόροι 1
Φυσικά Χαρακτηριστικά
Ισημερινή Ακτίνα 459 ±13 km [2]Μόνο ο Όρκος, υποθέτοντας ότι ο Βανθ έχει ίδια λευκαύγεια
473 km [3]
Μάζα 6,32 ×1020 kg[4]
Μέση πυκνότητα 1,53±0,13 g/cm3[2]
Επιφανειακή Βαρύτητα στον Ισημερινό ~0,2 m/s2
Ταχύτητα διαφυγής ~0,44 km/s
Αστρονομική περίοδος περιστροφής 10,08 ± 0,01 h
13,19 h[1]
Κλίση άξονα
Λευκαύγεια 0,28 ±0,04[4]
0,1975 ±0,03[3]
0,22-0,25[2]
Φαινόμενο μέγεθος 19,15[5]
Απόλυτο μέγεθος 2,3[1]
Θερμοκρασία
ελάχ.μέσημεγ.
~44 K
 
Οι τροχιές του Όρκου (μπλε), του Πλούτωνα (κόκκινο) και του Ποσειδώνα (γκρι). Οι θέσεις του Όρκου και του Πλούτωνα τον Απρίλιο του 2006.

Η τροχιά του Όρκου είναι όμοια με αυτή του Πλούτωνα, δηλαδή έχει τροχιακή αντήχηση με τον Ποσειδώνα 2:3, γεγονός που προσδίδει στην τροχιά του Όρκου σταθερότητα και για πάνω από 14.000 χρόνια δεν πλησιάζει τον Ποσειδώνα σε απόσταση μικρότερη από 14 ΑΜ.[6]. Λόγω αυτής της αντήχησης ο Όρκος και ο Πλούτωνας βρίσκονται πάντα στις αντίθετες από τον Ήλιο πλευρές και λόγο αυτού του γεγονότος και των παρόμοιων τροχιών ο Όρκος περιγράφεται κάποιες φορές ως "αντιπλούτωνας".[7]

Το αφήλιό του βρίσκεται 7,2 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα (48,1 ΑΜ) μακριά από τον Ήλιο και το περιήλιό του είναι 4,6 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα (30,8 ΑΜ) από τον Ήλιο, με τη μέση απόσταση να είναι 5,9 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα (39,5 ΑΜ) από τον Ήλιο. Η περιφορά του διαρκεί 248 χρόνια. Προς το παρόν βρίσκεται κοντά στο αφήλιό του, 47,8 ΑΜ από τον Ήλιο[5], και θα φτάσει το αφήλιό του 2019.[8].

Φυσικά χαρακτηριστικά

Επεξεργασία

Ο Όρκος μόνος του (χωρίς να συνυπολογίζεται και ο Βανθ) υπολογίζεται με βάσεις παρατηρήσεις από το διαστημικό τηλεσκόπιο Χέρσελ έχει διάμετρο 910±25 χιλιόμετρα[2] και απόλυτο μέγεθος 2,3 (το συγκρίσιμο 50000 Κουάοαρ έχει 2,7). Η λευκαύγειά του είναι μεταξύ 0,22 και 0,25, όπως υπολογίζεται ότι είναι τυπική στα μεταποσειδώνια αντικείμενα με διάμετρο περίπου 1000 χιλιόμετρα.[3]

Επειδή ο Όρκος έχει δορυφόρο, η μάζα του συστήματος υπολογίζεται ότι είναι 6,32 ±0,05 × 1020 kg, ή περίπου το 4% του μεγαλύτερου πλανήτη νάνου, της Έριδος.[4]

Φάσμα και Επιφάνεια

Επεξεργασία

Η επιφάνειά του αποτελείται από πάγο σε ποσοστό 30% με 50%, παρόμοιο με αυτό του Τρίτωνα, ανθρακούχες ενώσεις και μεθανικό πάγο σε ποσοστό λιγότερο από 30%. Η παρουσία κρυσταλλικού πάγου και αμμωνίας υποδεικνύουν κάποια γεωλογική δραστηριότητα (κρυοηφαιστειακότητα).[9] Έχει ουδέτερο χρώμα.

Κρυοηφαιστειακή Δραστηριότητα

Επεξεργασία

Η παρουσία κρυσταλλικού πάγου νερού και πιθανώς πάγου αμμωνίας, ίσως να υποδεικνύει πως ένας μηχανισμός ανανέωσης ήταν ενεργός στην επιφάνεια του Όρκου κατά το παρελθόν. Δεν έχει ανιχνευθεί έως τώρα σε κανένα άλλο μεταποσειδώνιο αντικείμενο, αμμωνία και σε κανένα δορυφόρο που αποτελείται από πάγο, εκτός από τη Μιράντα. Από την άλλη, ο κρυσταλλικός πάγος στις επιφάνειες των μεταποσειδώνιων αντικείμενων θα πρέπει να έχει γίνει τελείως άμορφος από τη γαλαξιακή και Ηλιακή ακτινοβολία σε περίπου 10 εκατομμύρια χρόνια. Κάποιοι υπολογισμοί δείχνουν πως η κρυφή ηφαιστειακή δραστηριότητα, η οποία θεωρείται ως πιθανός μηχανισμός ανανέωσης, μπορεί να είναι πράγματι εφικτή σε μεταποσειδώνια αντικείμενα μεγαλύτερα των 1000 χιλιομέτρων. Ο Όρκος ίσως να έχει περάσει τουλάχιστον ένα τέτοιο επεισόδιο στο παρελθόν, το οποίο μετέτρεψε τον άμορφο πάγο νερού στην επιφάνειά του σε κρυσταλλικό. Ο επικρατέστερος τύπος ηφαιστειακής δραστηριότητας ίσως να είναι ηφαίστεια έκρηξης ύδατος τα οποία προκαλούνται από την εκρηκτική διάλυση του μεθανίου από νερό - η αμμωνία λιώνει. Μοντέλα της εσωτερικής θέρμανσης που προέκυψαν μέσω της ραδιενεργούς φθοράς δείχνουν πως ο Όρκος ίσως να μπορούσε να διατηρήσει ένα υγρό ωκεανό κάτω από την επιφάνειά του.

Δορυφόρος

Επεξεργασία

Από τις 13 Νοεμβρίου του 2005 και με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Χαμπλ οι Μ. Μπράουν και Τ.Α. Σούερ είχαν εντοπίσει ένα αντικείμενο γύρω από τον Όρκο. Στις 22 Φεβρουαρίου του 2007 ανακοινώθηκε επίσημα ο δορυφόρος του Όρκου.[10][11]. Το 2010 πήρε την επίσημη ονομασία Βανθ,[12] από τον ομώνυμο θηλυκό φτερωτό δαίμονα της ετρουσκικής μυθολογίας, που συνόδευε τις ψυχές των νεκρών στον κάτω κόσμο. Περιφέρεται γύρω από τον Όρκο σε μία σχεδόν κυκλική τροχιά με εκκεντρότητα μικρότερη από 0,001, και περίοδο περιστροφής 9,539 ημέρες. Περιφέρεται σε απόσταση μόνο 9.006 ± 16 χλμ. από τον Όρκο και έχει διάμετρο περίπου 276 ± 17 χιλιόμετρα, αν έχει την ίδια λευκαύγεια με τον Όρκο.[11].

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 «JPL Small-Body Database Browser: 90482 Orcus (2004 DW)». Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2015. 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 S. Fornasier, E. Lellouch, T. Müller, P. Santos-Sanz, P. Panuzzo, C. Kiss, T. Lim, M. Mommert, D. Bockelée-Morvan, E. Vilenius, J. Stansberry, G.P. Tozzi, S. Mottola, A. Delsanti, J. Crovisier, R. Duffard, F. Henry, P. Lacerda, A. Barucci, A. Gicquel (2013). «TNOs are Cool: A survey of the trans-Neptunian region. VIII. Combined Herschel PACS and SPIRE observations of 9 bright targets at 70--500 micron». . 

  3. 3,0 3,1 3,2 Stansberry, J.; Grundy, W.; Brown, M.; et al. (2007). Physical Properties of Kuiper Belt and Centaur Objects: Constraints from Spitzer Space Telescope. http://arxiv.org/abs/astro-ph/0702538v2. 
  4. 4,0 4,1 4,2 Brown, M.E.; Ragozzine, D.; Stansberry, J.; Fraser, W.C. (2009). «The size, density, and formation of the Orcus-Vanth system in the Kuiper belt». AJ. http://arxiv.org/abs/0910.4784. Ανακτήθηκε στις 2009-11-02. 
  5. 5,0 5,1 «AstDys (90482) Orcus Ephemerides». Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2009. 
  6. «MPEC 2004-D15 : 2004 DW». Minor Planet Center. 20 Φεβρουαρίου 2004. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2009. 
  7. Michael E. Brown (23 Μαρτίου 2009). «S/2005 (90482) 1 needs your help». Mike Brown's Planets (blog). Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2009. 
  8. «HORIZONS Web-Interface». JPL Solar System Dynamics. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2008. 
  9. Barucci, M. A.; Merlin; Guilbert; Bergh; Doressoundiram; et al. (2008). «Surface composition and temperature of the TNO Orcus». Astronomy and Astrophysics 479 (1): L13-L16. doi:10.1051/0004-6361:20079079. http://adsabs.harvard.edu/abs/2008A%26A...479L..13B. Ανακτήθηκε στις 2009-03-29. 
  10. Daniel W. E. Green (22 Φεβρουαρίου 2007). «IAUC 8812: Sats OF 2003 AZ_84, (50000), (55637),, (90482)». International Astronomical Union Circular. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2009. [νεκρός σύνδεσμος]
  11. 11,0 11,1 Wm. Robert Johnston (20 Σεπτεμβρίου 2014). «(90482) Orcus». Johnston's Archive. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2015. 
  12. «Minor planet circular» (PDF). minorplanetcenter.org. 2010. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2010. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία