Ντάντε Αλιγκέρι

Ιταλός ποιητής, συγγραφέας και φιλόσοφος
(Ανακατεύθυνση από Δάντης Αλιγκιέρι)
Για τον τραγουδιστή, δείτε: Χρήστος Δάντης.

Ο Ντάντε Αλιγκέρι (ιταλ. Dante Alighieri), εξελληνισμένα Δάντης Αλιγκέρι (22 Μαΐου ή 13 Ιουνίου 126514 Σεπτεμβρίου 1321), ευρέως γνωστός απλά ως Δάντης, ήταν Ιταλός [Σημ. 1] ποιητής, συγγραφέας και φιλόσοφος.[24][25] Θεωρείται ο πρώτος σημαντικός δημιουργός στην ιταλική ποίηση ενώ το περίφημο έργο του, η Θεία Κωμωδία, που αρχικά ονομάστηκε απλώς Κωμωδία και μόλις αργότερα μετανομάστηκε σε Θεία από τον Βοκάκιο, εκτιμάται έως σήμερα ως ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.[26][27]

Δάντης Αλιγκιέρι
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Dante Alighieri (Ιταλικά)
Γέννηση1265 (περίπου)[1][2]
Φλωρεντία[3][4][2]
Θάνατος14  Σεπτεμβρίου 1321[3][2]
Ραβέννα[3][4][2]
Αιτία θανάτουελονοσία
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςΤάφος του Ντάντε Αλιγκιέρι και Quadrarco di Braccioforte
ΚατοικίαΦλωρεντία[5]
Ρώμη[5]
Ραβέννα (από 1318)[5][2]
Μπολόνια (από 1286)[6][2]
Βερόνα (1313–1318)[6][2]
Αρέτσο[2]
Φορλί[2]
Τρεβίζο[2]
Λούκκα[2]
Παρίσι (από 1309)[2]
Μιλάνο[2]
Γένοβα[2]
Χώρα πολιτογράφησηςΔημοκρατία της Φλωρεντίας
ΘρησκείαΚαθολικισμός[7]
Θρησκευτικό τάγμαΤάγμα των Φραγκισκανών
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΙταλικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΙταλικά[8][9]
λατινική γλώσσα[10][2]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταποιητής[11][12][2]
συγγραφέας[10][11][13]
πεζογράφος
πολιτικός[14]
φιλόσοφος
θεωρητικός της πολιτικής
διανοούμενος
γλωσσολόγος[15]
Αξιοσημείωτο έργοΘεία Κωμωδία[2]
Convivio[2]
De Monarchia[2]
De vulgari eloquentia[2]
Vita Nuova[2]
Questio de situ et formae aque et terre[2]
Le Rime[2]
Epistles[2]
Eclogues[2]
Επηρεάστηκε απόΑριστοτέλης[16]
Βιργίλιος[17][2]
Οβίδιος[18]
Βοήθιος[19]
Κλαύδιος Πτολεμαίος[20]
Όμηρος[21]
Θωμάς Ακινάτης[22]
Περίοδος ακμής1292
Οικογένεια
ΣύζυγοςΓκέμα Ντονάτι (από 1285)[2]
ΤέκναΤζάκοπο Αλιγκέρι[2]
Πιέτρο Αλιγκέρι
Αντόνια Αλιγκέρι
ΓονείςΑλιγκέρο ντι Μπελιντσιόνε και Μπέλα ντέλι Αμπάτι
ΑδέλφιαΦραντσέσκο Αλιγκέρι
ΣυγγενείςSperello di Serego Alighieri (απόγονος)[23]
ΟικογένειαΑλιγκέρι
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχεςBattle of Campaldino
Commons page Σχετικά πολυμέσα
Ο Δάντης, πίνακας του Andrea del Castagno (1450).
Μια νέα ζωή ξεκινά
Μια νέα ζωή ξεκινά. Ο Δάντης και η Βεατρίκη στον κήπο, ένα έργο του Τσέζαρε Σακκάτζι.

Ο Δάντης είναι γνωστός για την καθιέρωση της χρήσης της δημοτικής γλώσσας στη λογοτεχνία σε μια εποχή που η περισσότερη ποίηση γραφόταν στη λατινική γλώσσα, η οποία ήταν προσβάσιμη μόνο σε μορφωμένους αναγνώστες. Στο έργο του De vulgari eloquentia (Περί της ευγλωττίας στη δημοτική γλώσσα) υπερασπίστηκε τη χρήση της δημοτικής γλώσσας στη λογοτεχνία. Η χρήση της διαλέκτου της Φλωρεντίας για έργα όπως η Νέα Ζωή (La Vita Nuova) (1295) και η Θεία Κωμωδία συνέβαλε στην καθιέρωση της σύγχρονης τυποποιημένης ιταλικής γλώσσας. Γράφοντας τα ποίηματά του στην ιταλική καθομιλουμένη και όχι στη λατινική, ο Δάντης επηρέασε την πορεία της λογοτεχνικής ανάπτυξης, καθιστώντας την ιταλική γλώσσα ως τη λογοτεχνική γλώσσα της δυτικής Ευρώπης για αρκετούς αιώνες.[25] Το έργο του δημιούργησε ένα προηγούμενο που ακολούθησαν αργότερα σημαντικοί Ιταλοί συγγραφείς όπως ο Πετράρχης και ο Βοκάκιος.

Ο Δάντης συνέβαλε στην καθιέρωση της ιταλικής λογοτεχνίας και θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους εθνικούς ποιητές της χώρας και μία από τις μεγαλύτερες λογοτεχνικές προσωπικότητες του δυτικού κόσμου.[28] Οι απεικονίσεις του για την Κόλαση, το Καθαρτήριο και τον Παράδεισο παρείχαν έμπνευση για το μεγαλύτερο σώμα της δυτικής τέχνης και λογοτεχνίας. Επηρέασε Άγγλους συγγραφείς όπως ο Τζέφρι Σώσερ, ο Τζον Μίλτον και ο Άλφρεντ Τένισον, μεταξύ πολλών άλλων. Επιπλέον, σε αυτόν αποδίδεται η πρώτη χρήση της ομοικαταληξίας τέρτσα ρίμα.[29] Περιγράφεται ως ο «πατέρας» της ιταλικής γλώσσας[30] και στην Ιταλία αναφέρεται συχνά ως il Sommo Poeta («ο ύψιστος ποιητής»). Ο Δάντης, ο Πετράρχης και ο Βοκάκιος ονομάζονται επίσης tre corone ("οι τρεις κορυφές") της ιταλικής λογοτεχνίας.[31]

Βιογραφία

Επεξεργασία

Νεανικά χρόνια

Επεξεργασία

Ο Δάντης γεννήθηκε στη Φλωρεντία και καταγόταν από αρχοντική οικογένεια. Πατέρας του ήταν ο Αλιγκέρο ντι Μπελλιντσιόνε και μητέρα του η Μπέλλα ντέλι Αλμπάτι, η οποία πέθανε όταν ο Δάντης ήταν περίπου πέντε ετών. Η ακριβής ημερομηνία γέννησής του δεν είναι γνωστή, ωστόσο ο ίδιος αναφέρει στα γραπτά του πως γεννήθηκε στον αστερισμό των Διδύμων και επομένως η γέννησή του τοποθετείται από τα μέσα Μαΐου μέχρι τα μέσα Ιουνίου του 1265.

Σε ηλικία μόλις εννέα ετών, ο Δάντης γνώρισε τη Μπεατρίτσε (Βεατρίκη) Πορτινάρι, ένα χρόνο μικρότερη και κόρη του πλούσιου άρχοντα Φόλκο Πορτινάρι. Η Βεατρίκη αποτέλεσε τον πρώτο πλατωνικό έρωτα του Δάντη, ο οποίος, όμως, είχε άδοξη κατάληξη με τον θάνατο της Βεατρίκης το 1290. Το γεγονός αυτό φαίνεται πως αποτέλεσε και την αφορμή να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά ο Δάντης στη λατινική λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και τις επιστήμες. Μεταγενέστερα, η Βεατρίκη παρουσιάζεται ως κεντρικός χαρακτήρας στη Θεία Κωμωδία.

Το 1296 νυμφεύθηκε την Γκέμμα, από την οικονομικά ισχυρή οικογένεια των Ντονάτι. Είναι αξιοσημείωτο πως ο ίδιος ο Δάντης δεν αναφέρει στα γραπτά του τίποτα σχετικά με την Γκέμμα. Πιστεύεται πως μαζί απέκτησαν τρία παιδιά (τον Τζάκοπο, τον Πιέτρο και την Αντόνια).

Τα νεανικά χρόνια του Δάντη επηρεάστηκαν άμεσα από τις πολιτικές καταστάσεις. Την εποχή εκείνη, η Φλωρεντία, όπως και ολόκληρη η Ιταλία, ήταν διχασμένη ανάμεσα σε δύο μεγάλα κόμματα, τους Γουέλφους και τους Γιβελίνους. Οι Γουέλφοι βρίσκονταν περισσότερο με το μέρος του Πάπα ενώ οι Γιβελίνοι με του Αυτοκράτορα. Από το 1289 ο Δάντης έλαβε μέρος σε πολέμους εναντίον των Γιβελίνων. Το 1292, το κόμμα των Γουέλφων ήρθε στην εξουσία και εκδίωξε από τα δημόσια αξιώματα τους αντιπάλους τους.

Ωστόσο ξέσπασαν έντονες διαμάχες μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να διασπαστούν στους Μαύρους, που υποστήριζαν πως δεν έπρεπε να δοθούν πολλά προνόμια στον λαό και στους Άσπρους Γουέλφους, τους δημοκρατικούς. Ο Δάντης πήρε το μέρος των Άσπρων, ωστόσο η πλευρά των Μαύρων επικράτησε με αποτέλεσμα να καταδικαστεί σε εξορία και επιπλέον στο να πληρώσει πέντε χιλιάδες φλωρίνια εντός τριών ημερών. Μετά από αδυναμία του Δάντη να πληρώσει αυτό το ποσό, μια νέα καταδικαστική απόφαση όρισε πως έπρεπε να καεί ζωντανός, όπου και αν συλληφθεί.

Ο Δάντης περιπλανήθηκε εξόριστος από τη Φλωρεντία σε πολλές ιταλικές πόλεις. Επισκέφθηκε τη Βερόνα ως καλεσμένος του Μπαρτολομέο Ντέλλα Σκάλα και στη συνέχεια την πόλη Σαρτζάνα. Θεωρείται πως πέρασε επίσης ένα διάστημα στην πόλη Λούκκα, όπου φιλοξενήθηκε από την κυρία Τζεντούκκα, η οποία φρόντισε για την πολυτελή και άνετη παραμονή του εκεί. Άλλες πηγές αναφέρουν πως την περίοδο 1308-1310 βρέθηκε στο Παρίσι. Παρά το γεγονός πως βρίσκεται εξόριστος, ο Δάντης γράφει στίχους και μεταφέρει μαζί του τα χειρόγραφά του. Αυτή την εποχή ξεκινά επίσης να εργάζεται πάνω στη Θεία Κωμωδία.

Για ένα διάστημα συμφιλιώθηκε με τους Γιβελίνους, εναποθέτοντας τις ελπίδες του στον ερχομό του Ερρίκου Ζ΄ της Γερμανίας, ο οποίος πολιορκούσε την Ιταλία. Ο Ερρίκος Ζ΄ επιτέθηκε και στη Φλωρεντία, όπου κατάφερε να νικήσει τους Μαύρους Γουέλφους. Ο θάνατος του, όμως, το 1313 στερεί από τον Δάντη τη δυνατότητα να επιστρέψει στη Φλωρεντία.

Το 1315 δόθηκε αμνηστία στους εξόριστους Γουέλφους, υπό τον όρο όμως πως θα παρουσιάζονταν δημόσια ομολογώντας πως έσφαλαν. Ο Δάντης αρνήθηκε να δεχτεί κάτι τέτοιο και χαρακτηριστικά έγραψε: «Δεν είναι αυτός ο δρόμος για να γυρίσω στην πατρίδα, αν μπορέσετε να βρείτε άλλον τρόπο πιο σύμφωνο με την τιμή και τη δόξα του Δάντη, θα έρθω με βήματα γοργά».

 
Η νεκρική μάσκα του Δάντη στο Παλάτσο Βέκιο, στη Φλωρεντία.

Τα τελευταία χρόνια του Δάντη πέρασαν χωρίς ιδιαίτερες κακουχίες, στη Αυλή του άρχοντα της Ραβέννας, Γκουίντο Νοβέλλο. Εκεί τον επισκέπτονταν οι γιοι του και οι φίλοι του, ενώ ο ίδιος αφοσιώθηκε σε επιστημονικές μελέτες. Στην πόλη της Ραβέννας ολοκλήρωσε και την Θεία Κωμωδία.

Επιστρέφοντας από τη Βενετία όπου βρισκόταν μαζί με επίσημη αποστολή του ηγεμόνα της Ραβέννας, ο Δάντης ασθένησε και τελικά πέθανε στις 14 Σεπτεμβρίου 1321. Τον έθαψαν με τιμές στην Ραβέννα, όπου βρίσκεται έως σήμερα ο τάφος του.

Εκπαίδευση

Επεξεργασία

Λίγα είναι γνωστά για την εκπαίδευση του Δάντη. Είναι κοινή εκτίμηση πως του παρασχέθηκε ιδιωτικά. Εικάζεται πως πρέπει να ήρθε σε επαφή με την ποιητική σχολή της Σικελίας. Αποδεδειγμένος είναι ο θαυμασμός του Δάντη για τον Βιργίλιο. Στη Θεία Κωμωδία, που αποτελεί εκτός των άλλων και σημαντική βιογραφική πηγή, ο Δάντης γράφει για τον Βιργίλιο:

[...] Εσύ είσαι κι ο ποιητής κι ο δάσκαλός μου, εσύ είσαι και ο μόνος οδηγός που επήρα στην όμορφη γραφή που ετίμησέ με. (Κόλαση, ωδή Α΄, στ. 85)

Υποθέτουμε γενικά πως ο Δάντης αποτελούσε ένα διανοούμενο της εποχής του και πως τον χαρακτήριζε ένα ισχυρό πάθος για τις επιστήμες και τη λογοτεχνία. Σε ηλικία 18 ετών γνώρισε τους Γκουίντο Καβαλκάντι, Λάπο Τζιάννι, Τσίνο ντα Πιστόια και Μπρουνέττο Λαττίνι, με τους οποίους οργάνωσε το λογοτεχνικό ρεύμα Dolce Stil Novo (= Γλυκό Νέο Ύφος), το οποίο θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό στην ιστορία της ιταλικής λογοτεχνίας. Ειδικά ο Λαττίνι, αποτέλεσε δάσκαλο του Δάντη, ενώ υπάρχει αναφορά στη Θεία Κωμωδία (Κόλαση, ωδή ΙΕ΄, στ. 82) όπου ο τελευταίος τον ευχαριστεί για όσα του δίδαξε.

Η Θεία Κωμωδία

Επεξεργασία
Κύριο λήμμα: Θεία Κωμωδία

Ο Δάντης ονόμασε αρχικά το έργο Κωμωδία, όμως μετονομάστηκε σε Θεία Κωμωδία όταν το αποκάλεσε με αυτό τον τρόπο ο Βοκκάκιος. Το θέμα του έργου είναι το φανταστικό ταξίδι του συγγραφέα στο βασίλειο των νεκρών, με οδηγό τον επικό ποιητή Βιργίλιο και τη Βεατρίκη. Η ιδέα ενός ταξιδιού στον Άδη και στον Παράδεισο είχε ασφαλώς προηγηθεί στην αρχαιότητα, τόσο στον Όμηρο με τον Οδυσσέα όσο και στον Βιργίλιο με τον Αινεία. Το έργο χωρίζεται σε τρία μέρη: Κόλαση, Καθαρτήριο και Παράδεισος. Κάθε μέρος περιλαμβάνει 33 ωδές και μία εισαγωγική. Το έργο αντικατοπτρίζει μεταξύ άλλων πολλές αντιλήψεις της μεσαιωνικής φιλοσοφίας.

Στην Κόλαση, η οποία περιγράφεται να έχει κωνοειδή μορφή, ο Δάντης καυτηριάζει όλους τους εγκληματίες και τους πολιτικούς του αντιπάλους εμφανίζοντας τους να βασανίζονται με φρικτό τρόπο. Στο Καθαρτήριο, περιγράφει πώς (σύμφωνα με τις μεσαιωνικές αντιλήψεις) γίνεται η κάθαρση της ανθρώπινης ψυχής από τις αμαρτίες της πριν αυτή εισέλθει στον Παράδεισο, όπου γίνονται δεκτοί όλοι οι ενάρετοι άνθρωποι. Τέλος, στον Παράδεισο, ο Δάντης περιγράφει τη συνάντησή του με τους Αγίους και τους μεγάλους διανοητές.

Η Θεία Κωμωδία αποτελεί επιπλέον σημαντική προσφορά του Δάντη στη διαμόρφωση της ιταλικής γλώσσας. Ουσιαστικά κατάφερε να συνθέσει τα λατινικά, τα οποία ομιλούνταν από τους μορφωμένους και τη φλωρεντιανή διάλεκτο που μιλούσε ο λαός.

Άλλα έργα του Δάντη περιλαμβάνουν τη Νέα Ζωή (La Vita Nuova), όπου εκφράζει τον έρωτα του για την Βεατρίκη, το Συμπόσιο (Il Convinio) και την πραγματεία Για την ευγλωττία της δημοτικής γλώσσας (De vulgari eloquentia).

Η σύγκρουση με τον Βονιφάτιο Η' (1300)

Επεξεργασία

Το 1300, ο Δάντης εκλέχθηκε ως ένας από τους επτά ιδρυτές του Priorato delle Arti για το δίμηνο 15 Ιουνίου-15 Αυγούστου. Παρότι ανήκε στην πολιτική ομάδα των Γουέλφων, προσπάθησε έντονα να εμποδίσει την κρατική παρέμβαση του ορκισμένου εχθρού του, Πάπα Βονιφάτιου Η', γι'αυτό και θεωρήθηκε ως το ανώτατο έμβλημα της ηθικής παρακμής της Εκκλησίας. Με την άφιξη του καρδινάλιου Ματτέο ντ’Ακουασπάρτα, ο οποίος στάλθηκε από τον Ποντίφικα με τον ρόλο του ειρηνοποιού, (αλλά στην πραγματικότητα στάλθηκε για να περιορίσει τη δύναμη των Λευκών Γουέλφων, οι οποίοι εκείνη την περίοδο είχαν επικρατήσει των αντίστοιχων Μαύρων), ο Δάντης κατάφερε να εμποδίσει το έργο του.

Κατά τη περίοδο που βρισκόταν στο Priorato delle Arti, ο Δάντης ενέκρινε τη σκληρή διαταγή με την οποία εξορίστηκαν (σε μια προσπάθεια να αποκατασταθεί η ειρήνη στο εσωτερικό του Κράτους) οκτώ εκπρόσωποι των Μαύρων Γουέλφων και επτά των Λευκών, συμπεριλαμβανομένου του Γκουίντο Καβαλκάντι, που πέθανε λίγο αργότερα στην πόλη της Σαρτζάνα. Αυτή η διαταγή είχε σοβαρές επιπτώσεις στην εξέλιξη των μελλοντικών γεγονότων, καθώς όχι μόνο αποδείχθηκε να είναι μια άκαρπη απόφαση (οι Μαύροι Γουέλφοι καθυστερούσαν να αναχωρήσουν για την Ούμπρια, όπου προορίζονταν για την εξορία τους) αλλά ρίσκαρε επίσης το ενδεχόμενο να γίνει πραξικόπημα από τους ίδιους τους Μαύρους Γουέλφους, χάρη στη μυστική υποστήριξη του καρδινάλιου Ακουασπάρτα. Επίσης, η διαταγή προκάλεσε στους υποστηρικτές της (συμπεριλαμβανομένου του ιδίου του Δάντη) το μίσος από την πλευρά των Μαύρων Γουέλφων όπως και τη δυσπιστία των Λευκών: προφανώς οι πρώτοι λόγω του "τραύματος" που υπέστησαν, ενώ οι δεύτεροι λόγω του πλήγματος που δέχθηκε η ομάδα τους από ένα δικό τους μέλος.

Εν τω μεταξύ, οι σχέσεις μεταξύ Βονιφάτιου και διοικούντων των Λευκών Γουέλφων επιδεινώθηκαν περαιτέρω τον Σεπτέμβριο, όταν οι νέοι ιδρυτές του Priorato delle Arti (επιτυχόντες στο κολλέγιο που συμμετείχε ο Δάντης) ακύρωσαν επιτόπου την εξορία των Λευκών, δείχνοντας έτσι τη συμπάθεια τους και δίνοντας λόγο στον απεσταλμένο του Πάπα, καρδινάλιο Ακουασπάρτα, να ρίξει το φταίξιμο στη Φλωρεντία. Όταν στάλθηκε από τον Πάπα ο Κάρολος του Βαλουά στη Φλωρεντία ως νέος ειρηνοποιός (στην πραγματικότητα κατακτητής) στη θέση του καρδινάλιου Ακουασπάρτα, η Πολιτεία έστειλε στη Ρώμη μια αντιπροσωπεία, στην προσπάθεια της να απομακρύνει τον Πάπα από τις ηγεμονικές του φιλοδοξίες. Στην αντιπροσωπεία αυτή, βασικό στέλεχος ήταν και ο Δάντης συνοδευόμενος από τους Μάζο Μινερμπέττι και Κοράτσα ντα Σίνια.

 
De vulgari eloquentia, 1577.
  • Θεία Κωμωδία (La Divina Commedia):
    • Κόλαση (1314)
    • Καθαρτήριο (1316)
    • Παράδεισος (1321)
  • Νέα Ζωή (La Vita nuova, εκδ. 1292-1294)
  • Le Rime (περ. 1296)
  • Για την ευγλωττία της δημοτικής γλώσσας (De vulgari eloquentia, 1303-1304)
  • Συμπόσιο ((Il) Convivio, εκδ. 1304-1307)
  • Μοναρχία (De monarchia, 1313-1318)
  • Εκλογές (Eclogues, 1319-1320, από το ομώνυμο έργο του Βιργιλίου που είναι γνωστό και ως Βουκολικά)

Ελληνικές μεταφράσεις

Ονομάσθηκαν προς τιμή του

Επεξεργασία

Σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. Αν και το ιταλικό κράτος δεν είχε ακόμη ιδρυθεί, το λατινικό αντίστοιχο του όρου Ιταλός (italus) ήταν σε χρήση για τους ανθρώπους της περιοχής από την αρχαιότητα.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 Ινστιτούτο της Ιταλικής Εγκυκλοπαίδειας: «Enciclopedia on line» (Ιταλικά)
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 2,22 2,23 2,24 2,25 2,26 2,27 2,28 Dalibor Brozović, Tomislav Ladan: «Hrvatska enciklopedija». (Κροατικά) Κροατική Εγκυκλοπαίδεια. Ινστιτούτο Λεξικογραφίας «Μίροσλαβ Κρλέζα». 1999. Ανακτήθηκε στις 5  Απριλίου 2024.
  3. 3,0 3,1 3,2 «Dizionario Biografico degli Italiani». (Ιταλικά) Dizionario Biografico degli Italiani. 1960. dante-alighieri. Ανακτήθηκε στις 6  Ιουλίου 2020.
  4. 4,0 4,1 Ιστορικό Αρχείο Ρικόρντι. 2823. Ανακτήθηκε στις 3  Δεκεμβρίου 2020.
  5. 5,0 5,1 5,2 encyklopedia.pwn.pl/haslo/Dante-Alighieri;3890626.html.
  6. 6,0 6,1 Ινστιτούτο της Ιταλικής Εγκυκλοπαίδειας: «Enciclopedia on line» (Ιταλικά) dante-alighieri.
  7. (Αγγλικά) Catholic Encyclopedia. 1995. 04628a. Ανακτήθηκε στις 13  Αυγούστου 2023.
  8. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn19990001625. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  9. CONOR.SI. 6182499.
  10. 10,0 10,1 (Ιταλικά) Mirabile: Digital Archives for Medieval Culture. SISMEL – Edizioni del Galluzzo.
  11. 11,0 11,1 BeWeB.
  12. The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/15736. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  13. «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
  14. www.independent.co.uk/news/world/europe/return-of-dante-the-guelphs-and-the-ghibellines-850012.html.
  15. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn19990001625. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2022.
  16. «Aristotle’s influence in Dante’s works» 20  Απριλίου 2022. σελ. 103-111.
  17. www.123helpme.com/essay/Dante-and-Virgil-The-Influence-of-the-395945. Ανακτήθηκε στις 13  Αυγούστου 2023.
  18. Πανεπιστήμιο Ντιουκ. sites.duke.edu/danteslibrary/ovid-metamorphoses/. Ανακτήθηκε στις 13  Αυγούστου 2023.
  19. «Boethius in Dante. The Consolatio philosophiae in the Poet’s Desk» (Ιταλικά) Edizioni Ca’ Foscari. 31  Δεκεμβρίου 2013. ISBN-13 978-88-97735-51-9.
  20. www.worldofdante.org/astro1.html. Ανακτήθηκε στις 13  Αυγούστου 2023.
  21. sites.google.com/a/kent.edu/dante-s-homer/process. Ανακτήθηκε στις 13  Αυγούστου 2023.
  22. www.aquinasinstitute.org/post/aquinas-and-dante. Ανακτήθηκε στις 13  Αυγούστου 2023.
  23. www.plough.com/en/topics/life/grieving/ploughcast-27-the-music-of-the-spheres.
  24. Wetherbee, Winthrop; Aleksander, Jason (2001-01-29). Dante Alighieri. https://plato.stanford.edu/archives/fall2018/entries/dante/. 
  25. 25,0 25,1 «Dante Alighieri | Biography, Poems, The Divine Comedy, & Facts | Britannica». www.britannica.com (στα Αγγλικά). 20 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2024. 
  26. Internet Archive, Harold (1995). The Western canon. Riverhead Books. ISBN 978-1-57322-514-4. 
  27. Shaw, Prue (2014). Reading Dante: From Here to Eternity. Liveright. p. xiii. ISBN 9780871407801.
  28. Matheson, Lister M. (2012). Icons of the Middle Ages: Rulers, Writers, Rebels, and Saints. Greenwood Pub Group. p. 244.
  29. «Terza rima | Italian, Petrarchan, Sonnet | Britannica». www.britannica.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2024. 
  30. Barański, Zygmunt G.; Gilson, Simon, eds. (2018). The Cambridge Companion to Dante's 'Commedia'. Cambridge University Press. p. 108. ISBN 9781108421294.
  31. Matheson, Lister M. (2012). Icons of the Middle Ages: Rulers, Writers, Rebels, and Saints [2 Volumes]. Bloomsbury Academic. ISBN 978-0-313-34080-2. 

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία

Περαιτέρω ανάγνωση

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία