Δημόσια εικόνα του Βλαντίμιρ Πούτιν

η άποψη που έχει για τον Βλαντίμιρ Πούτιν η ρωσική και η παγκόσμια κοινή γνώμη

Η δημόσια εικόνα του Βλαντίμιρ Πούτιν αφορά την εικόνα της κοινής γνώμης στη Ρωσία και το εξωτερικό για το έργο και τις πράξεις του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Βλαντίμιροβιτς Πούτιν.

Ο Πούτιν εγκαινιάζει, τον Οκτώβριο του 2017, το Τείχος της Θλίψης, μνημείο για τα θύματα της πολιτικής καταστολής στη Σοβιετική Ρωσία.

Δημοσκοπικό ιστορικό Επεξεργασία

Επισκόπηση - αξιολόγηση Επεξεργασία

Ο διευθυντής του κέντρου Λεβάντα, Ντενίς Βόλκοφ, δήλωσε το 2015 ότι η εξαγωγή συμπερασμάτων από τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων που διεξάγονται στη Ρωσία ή η σύγκριση τους με αυτές σε δημοκρατικά κράτη είναι άσκοπη, καθώς δεν υπάρχει πραγματικός πολιτικός ανταγωνισμός στη Ρωσία, όπου, σε αντίθεση με τα δημοκρατικά κράτη, οι Ρώσοι ψηφοφόροι δεν έχουν αξιόπιστες εναλλακτικές λύσεις στη διάθεση τους και η άποψη της κοινής γνώμης σχηματίζεται κυρίως από κρατικά μέσα ενημέρωσης και ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης που στηρίζουν τη κυβέρνηση, τα οποία προωθούν αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία και δυσφημούν τυχόν εναλλακτικούς υποψηφίους.[1]

Γενικότερα, το γεγονός ότι τα ποσοστά αποδοχής του Πούτιν, τουλάχιστον σε κρατικές δημοσκοπήσεις, είναι ανέκαθεν υψηλά για τα δυτικά δεδομένα, αποδίδονται στο γεγονός ότι το βιοτικό επίπεδο των Ρώσων έχει ανέβει σημαντικά και η Ρωσία έχει γίνει και πάλι ένας σημαντικός παίκτης στα διεθνή θέματα κατά τη θητεία του.[2][3]

Ιστορική μεταβολή Επεξεργασία

Σε μια έρευνα τον Ιούνιο του 2007, το ποσοστό αποδοχής του Πούτιν ήταν 81%, το δεύτερο υψηλότερο στον κόσμο εκείνη τη χρονιά.[4] Τον Ιανουάριο του 2013, την εποχή των ρωσικών διαδηλώσεων του 2011–2013, το ποσοστό αποδοχής του Πούτιν έπεσε στο 62%, το χαμηλότερο ποσοστό από το 2000. Το ποσοστό δημοτικότητας του Πούτιν έπεσε στο 62% από 72% που ήταν το 2011.[5]

Τον Μάιο του 2014, το ποσοστό αποδοχής του Πούτιν εκτινάχθηκε στο 83%, το υψηλότερο από το 2008, λόγω της προσάρτησης της Κριμαίας. Μετά την επιβολή κυρώσεων από τις ΕΕ και τις ΗΠΑ εναντίον Ρώσων αξιωματούχων λόγω της κρίσης στην Ουκρανία, το ποσοστό αποδοχής του Πούτιν έφτασε στο 87%, σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύθηκε στις 6 Αυγούστου 2014.[6] Τον Ιούνιο του 2015, το ποσοστό αποδοχής του Πούτιν ανέβηκε στο 89%, που ήταν και το ιστορικό υψηλό.[7][8][9] Εκείνη τη διετία ο Πούτιν είχε πολύ υψηλά ποσοστά δημοτικότητας που πλησίαζαν και το 90%.

Παρά τα υψηλά ποσοστά αποδοχής για τον ίδιο τον Πούτιν, η εμπιστοσύνη του κοινού στη ρωσική οικονομία ήταν χαμηλή, ενώ τα ποσοστά του 2016 στις σχετικές δημοσκοπήσεις ήταν λίγο πολύ σαν αυτά του 2009, μετά την οικονομική κρίση του 2008. Μόλις το 14% των Ρώσων το 2016 δήλωσαν ότι η εθνική τους οικονομία βελτιώνεται και το 18% εννοούσε κάτι τέτοιο για την τοπική και όχι την εθνική οικονομία.[10]

Οι προσπάθειες καταπολέμησης της διαφθοράς του Πούτιν έχουν χαμηλά ποσοστά αποδοχής. Το Newsweek ανέφερε τον Ιούνιο του 2017 ότι μια δημοσκόπηση από το κέντρο Λεβάντα με έδρα τη Μόσχα έδειξε ότι το 67% θεωρούσε τον Πούτιν προσωπικά υπεύθυνο για τη διαφθορά.[11] Η διαφθορά είναι σημαντικό πρόβλημα στη Ρωσία.[12][13]

Τον Ιούλιο του 2018, το ποσοστό αποδοχής του Πούτιν υποχώρησε στο 63% και μόλις το 49% δήλωσε ότι θα ψήφιζε τον Πούτιν εάν λάμβαναν χώρα την επόμενη Κυριακή προεδρικές εκλογές. [14] Τα αποτελέσματα δημοσκόπησης του κέντρου Λεβάντα της οποίας τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν τον Σεπτέμβριο του 2018 έδειξε ότι η εμπιστοσύνη των Ρώσων πολιτών στον Πούτιν μειώθηκε στο 39% (από 59% τον Νοέμβριο του 2017)[15], ενώ οι κύριοι λόγοι που τα ποσοστά αποδοχής του Πούτιν έχουν πέσει είναι η υποστήριξη εκ μέρους του της αντιδημοφιλούς μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος με την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης (ως αποτέλεσμα της ανόδου του προσδόκιμου ζωής στη Ρωσία) και της οικονομικής στασιμότητας.[16][17] Τον Οκτώβριο του 2018, τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων σε νέα δημοσκόπηση του κέντρου Λεβάντα υποστηρίζουν ότι «ο Πούτιν φέρει την πλήρη ευθύνη για τα προβλήματα της χώρας», μια άποψη που έχει αποδοθεί[18] στην κατάρρευση της λαϊκής πεποίθησης περί «καλών τσάρων και κακών βογιάρων», μια πεποίθηση η οποία χρησιμοποιείται συχνά στη Ρωσία για να δικαιολογήσει τις αποτυχίες της ρωσικής κυβερνώσας ελίτ.[19]

Το 2019 το ποσοστό εμπιστοσύνης στον Πούτιν έπεσε ακόμη περισσότερο[20] φτάνοντας ακόμη και το 31.7% τον Μάιο του 2019.[21] Το εύρημα της δημοσκόπησης του Μάιου του 2019 προκάλεσε σύγκρουση μεταξύ του γραφείου του προέδρου Πούτιν και του κρατικού ερευνητικού κέντρου ΒΤΣΙΟΜ, το οποίο κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποίησε μια ερώτηση ανοιχτού τύπου επιστρέφοντας έτσι αυτό το ποσοστό. Ενώ μια δημοσκόπηση κλειστού τύπου από το ΒΤΣΙΟΜ οδήγησε στην καταγραφή ενός ποσοστού της τάξεως του 72.3%.[22]

Τον Μάιο του 2020, εν μέσω της κρίσης κορονοϊού, το ποσοστό αποδοχής του Πούτιν έφτανε το 67.9% στην ερώτηση κλειστού τύπου (όταν τους παρουσιάστηκε δηλαδή ένας κατάλογος με ονόματα)[23] και 27% όταν ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να ονομάσουν πολιτικούς που εμπιστεύονται (ερώτηση ανοιχτού τύπου).[24] Σε έρευνα που περιείχε ερωτήσεις κλειστού τύπου από το κέντρο Λεβάντα, το ποσοστό αποδοχής του Πούτιν ήταν 59%.[25] Η πτώση της δημοτικότητας του ρώσου προέδρου αποδίδεται στη συνεχιζόμενη οικονομική στασιμότητα η οποία ξεκίνησε αμέσως μετά την κρίση στην Κριμαία, αλλά και στην απαθή απάντηση στην πανδημική κρίση στη Ρωσία.[26]

 
Η έρευνα του κέντρου Λεβάντα έδειξε ότι το 58% των ερωτηθέντων Ρώσων υποστήριξε τις ρωσικές διαδηλώσεις του 2017 κατά της διαφθοράς.

Σε άλλη δημοσκόπηση του κέντρου Λεβάντα τον Μάιο του 2021, το 33% ανέφερε ότι θα ψήφιζε τον Πούτιν στις εκλογές, ενώ το 40% των ερωτηθέντων εκτός Μόσχας απάντησε το ίδιο.[27] Μόνο το 20% των Ρώσων ηλικίας 18-24 ετών εμπιστευόταν τον Πούτιν τον Δεκέμβριο του 2020.[28]

Μεταβολές κατά τη διάρκεια της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία Επεξεργασία

Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022, τα ελεγχόμενα από το κράτος τηλεοπτικά κανάλια, τα οποία αποτελούν την πηγή των ειδήσεων για τους περισσότερους Ρώσους, παρουσιάζουν την εισβολή σαν ειδική στρατιωτική επιχείρηση και σαν αποστολή απελευθέρωσης, όπως ακριβώς υποστηρίζει η κυβέρνηση.[29][30][31][32] Η ρωσική κυβέρνηση έχει απαγορεύσει τη χρήση[33] των λέξεων «πόλεμος», «εισβολή» ή «επιθετικότητα» για να περιγραφεί αυτό που η Ρωσία αποκαλεί ως «ειδική στρατιωτική επιχείρηση»,[34] με αποτέλεσμα να αποκλειστεί από το κράτος η πρόσβαση σε διάφορα μέσα ενημέρωσης.[35]

Στις 26–28 Φεβρουαρίου 2022, μια έρευνα που διεξήχθη από μια ανεξάρτητη ερευνητική ομάδα, την Russian Field, διαπίστωσε ότι το 58.8% των ερωτηθέντων ήταν υπέρ της εισβολής.[36] Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση, μόνο το 29% των ατόμων ηλικίας 18 με 24 ετών υποστήριξε την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση». [37]

Σε μια δημοσκόπηση, πάλι του 2022, όταν οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν για το πως επηρέασε τις ζωές τους οι ενέργειες του Πούτιν, το ένα τρίτο των ερωτηθέντων απάντησαν ότι πιστεύουν ακράδαντα ότι ο Πούτιν εργάζεται προς το συμφέρον τους. To 26% πίστευε ότι ο Πούτιν εργαζόταν για τα συμφέροντά τους σε κάποιο βαθμό. Οι περισσότεροι Ρώσοι πιστεύουν ότι είναι προς το συμφέρον της Ρωσίας μια παράταση της παραμονής του Πούτιν στην εξουσία.[38][39] Μια έρευνα που διεξήγαγαν ανεξάρτητοι μελετητές από τις 28 Φεβρουαρίου έως τις 1 Μαρτίου διαπίστωσε ότι το 58% των Ρώσων ερωτηθέντων ενέκρινε τη στρατιωτική επιχείρηση.[40][41]

Τον Μάρτιο του 2022, το 97% των Ουκρανών δήλωσαν ότι είχαν αρνητική άποψη για τον Πούτιν, ενώ το 98% των Ουκρανών -συμπεριλαμβανομένων του 82% των Ρώσων που ζουν στην Ουκρανία- δήλωσαν ότι δεν πίστευαν ότι κανένα μέρος της Ουκρανίας ανήκει στη Ρωσία, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Lord Ashcroft που δεν περιλαμβάνει την Κριμαία και το ελεγχόμενο από τους αυτονομιστές τμήμα του Ντονμπάς.[42]

Μια δημοσκόπηση του κέντρου Λεβάντα η οποία δημοσιεύθηκε στις 30 Μαρτίου έδειξε ότι το ποσοστό αποδοχής του Πούτιν εκτινάχθηκε από 71% τον Φεβρουάριο σε 83% τον Μάρτιο.[43][44] Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποίησαν ότι τα στοιχεία που έβγαλε η δημοσκόπηση μπορεί να μην αντικατοπτρίζουν με ακρίβεια την άποψη του κοινού, καθώς το κοινό τείνει να συσπειρώνεται γύρω από τους ηγέτες του κατά τη διάρκεια του πολέμου και κάποιοι μπορεί να κρύβουν τις αληθινές τους απόψεις υπό τον φόβο αντιποίνων,[45] ειδικά μετά την επιβολή ενισχυμένης λογοκρισίας και νέου νόμου για τις «ψευδείς πληροφορίες» ο οποίος απαγορεύει τη διάδοση «πλαστών πληροφοριών» για τον στρατό. [46] Πολλοί ερωτηθέντες δεν θέλουν να απαντήσουν στις ερωτήσεις των δημοσκόπων φοβούμενοι κυβερνητικά αντίποινα.[36] Όταν μια ομάδα ερευνητών ανέθεσε τη διεξαγωγή μιας έρευνας σε δημοσκοπική εταιρεία, μόνο 1.600 από τους 31.000 ερωτηθέντες απάντησαν στην έρευνα για τις διαθέσεις των Ρώσων για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ο διευθυντής του κέντρου Λεβάντα, Ντενίς Βολκόφ, δήλωσε ότι τα πρώτα συναισθήματα «σοκ και σύγχυσης» αντικαθίστανται από την πεποίθηση ότι η Ρωσία πολιορκείται και ότι οι Ρώσοι πρέπει να συσπειρωθούν γύρω από τον ηγέτη τους.[35]

Ηλικιακές αποκλίσεις Επεξεργασία

Στη Ρωσία, υπάρχει μια έντονη απόκλιση στη δημοτικότητα του Πούτιν, ανάλογα με την ηλικία. Οι νέοι, οι οποίοι έχουν ζήσει σε μεγάλο βαθμό στη θητεία του Πούτιν, και έχουν μεγαλύτερη επαφή με το εξωτερικό, τείνουν να είναι τηρούν μια πιο επικριτική στάση απέναντι στον Πούτιν, ιδιαίτερα σε θέματα όπως η εισβολή στην Ουκρανία ή τη διαφθορά.[47] Τα ποσοστά μη αποδοχής του Πούτιν στους νέους είναι αρκετά μεγαλύτερα απ'ότι στους ηλικιωμένους.[48]

Ορισμένοι παρατηρητές αποδίδουν την ηλικιακή απόκλιση στη δημοτικότητα του Πούτιν σε ένα «χάσμα γενεών» μεταξύ των Ρώσων ως προς την αντίληψη που έχουν για τη διακυβέρνηση του Πούτιν, με τους νεότερους Ρώσους να είναι κατά κύριο λόγο περισσότερο επικριτικοί εναντίον του Πούτιν. Αντιθέτως οι μεγαλύτεροι Ρώσοι τείνουν να υποστηρίζουν τον Πούτιν περισσότερο από τους νεότερους Ρώσους και τείνουν να αποδέχονται περισσότερο το κυβερνητικό αφήγημα των κρατικών ΜΜΕ στη Ρωσία.[49]

Δημοτικότητα του Πούτιν στους νέους Επεξεργασία

Οι νέοι πιστεύουν ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία ζημιώνει τις προοπτικές της χώρας, γιατί γνωρίζουν ότι η Ρωσία αλλά και οι ίδιοι θα έχουν λιγότερες οικονομικές ευκαιρίες αλλά και δυνατότητες να κάνουν αυτό που αγαπούν. Οι ρώσοι νέοι είναι σε ένα μεγάλο ποσοστό αντίθετοι στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όπως δείχνει μια μυστική δημοσκόπηση του ρωσικού κέντρου ΒΤΣΙΟΜ. Ένας άλλος λόγος που εξηγεί τα αυξημένα ποσοστά εναντίωσης στον Πούτιν στους νέους είναι το γεγονός ότι είναι πολύ λιγότερο ευαίσθητοι στην κρατική προπαγάνδα.[50]

Αντιθέτως, στην ομάδα των ανθρώπων που ζουν σε μεγάλες πόλεις, έχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο και δεν παρακολουθούν τηλεόραση, τα ποσοστά εναντίωσης ξεπερνούν το 80%, ενώ στα άτομα κάτω των 30 ετών το ίδιο ποσοστό είναι πάνω από 50%.

Στους νέους ηλικίας 17 με 25 ετών, τα ποσοστά δημοτικότητας του Πούτιν είναι χαμηλότερα από αυτά που καταγράφονται στις ηλικίες 55 και άνω, επειδή οι ίδιοι βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό αποκομμένοι από τη ηγεσία της χώρας, καθώς οι περισσότεροι εκπρόσωποι της ρωσικής ηγεσίας είναι άνω των 60 και έχουν ζήσει τα κρίσιμα χρόνια της ηλικίας τους στην ΕΣΣΔ, τη νοσταλγική ρητορική της σοβιετικής εποχής και τη νεποτιστική ατζέντα, σύμφωνα με μια έκθεση που ετοίμασε ο Βλαντιμίρ Μίλοφ. Το ποσοστό αποδοχής του Πούτιν μεταξύ των νεαρών Ρώσων έφτανε το 32% τον Ιανουάριο του 2019. Τον Απρίλιο του 2019 το κέντρο Γκάλοπ δημοσιοποίησε τα στοιχεία μιας δημοσκόπησης σύμφωνα με την οποία το 20% των ερωτηθέντων Ρώσων είχαν πρόθεση να φύγουν μόνιμα από τη χώρα.[51] Στα άτομα ηλικίας 17-25 ετών αυτό το ποσοστό αυξάνεται σε 41%, ενώ το 60% των ατόμων ίδιας ηλικίας είχε ευνοϊκές απόψεις για τις Ηνωμένες Πολιτείες, ποσοστά τριπλάσια από αυτά των ατόμων ηλικίας άνω των 55 ετών.[52] Παράλληλα, των ποσοστό των Ρώσων που θα συμμετείχαν σε διαμαρτυρίες για τις κακές συνθήκες διαβίωσης αν γίνονταν αυξάνεται γρήγορα.[22]

Παράλληλα, οι ερευνητές έχουν παρατηρήσει μια μεταβολή στην ηγεσία του ρωσικού κινήματος των διαδηλώσεων, με άτομα ηλικίας 20 με 40 ετών να αναλαμβάνουν την ηγεσία του[53]. Οι νέοι Ρώσοι έχουν πολλές κοινωνικές επαφές. Η διάσπαση των κοινωνικών δεσμών μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης κατά κάποιους ερευνητές ενίσχυσε τον αυταρχισμό του Πούτιν. Παράλληλα, σύμφωνα με άλλη μελέτη, οι νεότεροι Ρώσοι έχουν λιγότερο πατριαρχικές απόψεις[54], είναι πολύ λιγότερο εξαρτώμενοι στην κρατική τηλεόραση, είναι πιο ανοιχτοί στο κόσμο και έχουν πιο θετικές απόψεις για τη Δύση και την Ευρώπη και υποστηρίζουν πολύ λιγότερο τον Πούτιν. Επίσης, ενδιαφέρονται περισσότερο για την πολιτική από τους γονείς τους, και υποστηρίζουν ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.[55]

Δημοτικότητα του Πούτιν στους ηλικιωμένους Επεξεργασία

Οι μεγαλύτεροι άνθρωποι, οι οποίοι ενημερώνονται κυρίως από τα κρατικά μέσα ενημέρωσης και τη τηλεόραση, έχουν πιο θετική άποψη για τον Πούτιν. Οι ηλικιωμένοι, οι οποίοι συχνά βρίσκονται σε ευάλωτη θέση, έχουν ζήσει τα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του 1990, ζουν συχνά μόνοι και φοβούνται την ασθένεια και την απώλεια εισοδήματος, τείνουν να ψηφίζουν Πούτιν. Παράλληλα, ο βομβαρδισμός των τηλεθεατών με προγράμματα για τις απειλές για τη Ρωσία από το εξωτερικό και οι υποσχέσεις προστασίας τους από τη κυβέρνηση τους οδηγεί να υποστηρίζουν το κόμμα και τις πολιτικές του Πούτιν. Οι περισσότεροι νέοι που θέλουν να συμμετάσχουν στο πόλεμο ζουν σε αγροτικές περιοχές και είναι φτωχότεροι από άλλους Ρώσους.

Το 83% των Ρώσων ηλικίας άνω των 60 ετών, σύμφωνα με την ίδια δημοσκόπηση, είναι υπέρ της εισβολής.

Στον κόσμο Επεξεργασία

Σύμφωνα με έρευνα του 2017 από το Ινστιτούτο Γκάλοπ, η διεθνής δημοτικότητα του Πούτιν αυξήθηκε από 33% το 2015 σε 43% το 2017.[56]

Τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης του ινστιτούτου Γκάλοπ του 2017.



Θετικές απόψεις για τον Βλαντίμιρ Πούτιν ανά χώρα [56]

Όνομα χώρας Ποσοστό θετικών απόψεων Ποσοστό αρνητικών απόψεων Διαφορά
  Βιετνάμ
89%
4%
+85
  Καζακστάν
88%
5%
+83
  Αρμενία
89%
8%
+81
  Ρωσία
79%
11%
+68
  Σερβία
81%
13%
+68
  Μολδαβία
77%
18%
+59
  Ινδία
53%
4%
+49
  Αιθιοπία
59%
11%
+48
  Ελλάδα
72%
25%
+47
  Ιράν
62%
17%
+45
  Ιράκ
68%
23%
+45
  Αλβανία
68%
30%
+38
  Μπανγκλαντές
62%
24%
+38
  Ρουμανία
65%
28%
+37
  Βουλγαρία
53%
28%
+25
  Νιγηρία
55%
30%
+25
  Ταϊλάνδη
43%
18%
+25
  Ινδονησία
48%
26%
+22
  Φιλιππίνες
47%
27%
+20
  Περού
43%
24%
+19
  Τουρκία
56%
37%
+19
  Κροατία
52%
34%
+18
  Μεξικό
52%
34%
+18
  Βόρεια Μακεδονία
53%
38%
+15
  Βοσνία και Ερζεγοβίνη
53%
40%
+13
  Γκάνα
35%
23%
+12
  Κολομβία
46%
38%
+8
  Πακιστάν
50%
42%
+8
  Αργεντινή
38%
34%
+4
Μέσος
43%
40%
+3
31%
29%
+2
  Αφγανιστάν
45%
48%
-3
  Χονγκ Κονγκ
40%
44%
-4
  Βραζιλία
31%
36%
-5
  Νότια Αφρική
34%
40%
-6
  Αζερμπαϊτζάν
10%
17%
-7
  Σλοβενία
42%
52%
-10
  Ιταλία
35%
52%
-17
  Λετονία
34%
53%
-19
  Ουκρανία
35%
59%
-24
  Αυστρία
29%
60%
-31
  Αυστραλία
17%
60%
-43
  Γαλλία
18%
64%
-46
  Κοσσυφοπέδιο
10%
59%
-49
  Νότια Κορέα
23%
74%
-51
  Τσεχία
20%
72%
-52
  Ηνωμένες Πολιτείες
14%
66%
-52
  Ιαπωνία
10%
63%
-53
  Ισπανία
19%
72%
-53
  Γερμανία
20%
74%
-54
  Δημοκρατία της Ιρλανδίας
17%
72%
-55
  Ηνωμένο Βασίλειο
15%
71%
-56
  Σουηδία
14%
75%
-61
  Ολλανδία
10%
75%
-65
  Πολωνία
9%
85%
-76
Σύνολο 55 κρατών
44%
40%

Από τότε αυτά τα ποσοστά έχουν μεταβληθεί σημαντικά. Για παράδειγμα, στη Ρουμανία, σε μια δημοσκόπηση του 2022, μόνο το 3% των Ρουμάνων είχε θετική γνώμη για τον Πούτιν ενώ το 70% των Ρουμάνων είχε αρνητική γνώμη για τον Πούτιν λόγω της εισβολής στην Ουκρανία.[57]

Στην Ελλάδα Επεξεργασία

Στην Ελλάδα τα ποσοστά αποδοχής του Πούτιν είναι σχετικά υψηλά. Το 2021, το 55% των Ελλήνων ερωτηθέντων σε έρευνα εμπιστεύονταν τον Πούτιν να κάνει το σωστό σε θέματα διεθνών σχέσεων, ενώ το ποσοστό για την Ιταλία ή τη Γερμανία είναι 36 και 27 τοις εκατό αντίστοιχα.[58] Παρά αυτά τα υψηλά ποσοστά, το 77% των Ελλήνων προτιμούσε τη δημοκρατία και το 70% εκτιμούσε τη Ρωσία σαν αντίβαρο έναντι στη δύση.

Η συμπάθεια των Ελλήνων για τη Ρωσία και τον Πούτιν προέρχεται από την κοινή θρησκεία, την Ορθοδοξία και τη στήριξη της Ρωσίας στην Επανάσταση.[59]

Στις Ηνωμένες Πολιτείες Επεξεργασία

Από τα μέσα, ειδικά, της δεκαετίας του 2010 έχει υπάρξει μια στροφή υπέρ του Πούτιν στους ψηφοφόρους του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Οι περισσότεροι πολιτικοί αναλυτές θεωρούν ότι αυτή η αλλαγή αντανακλά τις φιλορωσικές απόψεις του Ντόναλντ Τραμπ.[60]

Τον Ιούλιο του 2014 μια δημοσκόπηση που διεξήγαγαν από κοινού οι εταιρείες Economist και του YouGov διαπίστωσε ότι μόλις το 10% των Ρεπουμπλικανών είχε θετική άποψη για τον Πούτιν. Τον Σεπτέμβριο του 2016, αυτό το ποσοστό αυξήθηκε σε 24% και τον Δεκέμβριο του 2016 σε 37%.[61]

Μια έρευνα του κέντρου Πιου το 2018 διαπίστωσε ότι η πλειοψηφία των Αμερικανών (68%) έχει αρνητική γνώμη για τον Πούτιν, ενώ το 16% έχει θετική γνώμη. Το ποσοστό αυτό ήταν 25% στους ρεπουμπλικάνους και ανεξάρτητους.[62]

Αξιολόγηση Επεξεργασία

Θετικά σχόλια Επεξεργασία

Ο Πούτιν επελέγη σαν το πρόσωπο της χρονιάς από το περιοδικό Time για το 2007.[63] Τον Απρίλιο του 2008, ο Πούτιν συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο των 100 πιο επιδραστικών ατόμων στο κόσμο.[64]

Ο Ντμίτρι Βιτάλιεβιτς Τρένιν, μέλος του ρωσικού συμβουλίου για την εξωτερική και αμυντική πολιτική και πρώην διευθυντής του κέντρου Κάρνεγκι στη Μόσχα έχει επιδοκιμάσει τον Πούτιν για αρκετές πλευρές της πολιτικής του. Έχει επισημάνει ότι η Ρωσία, υπό τον Πούτιν, έχει ανακτήσει την πραγματική κυριαρχία και με τη βοήθεια των υψηλότερων τιμών στο πετρέλαιο να σταματήσει την οικονομική της εξάρτηση από το εξωτερικό. Η μεταρρύθμιση του στρατού έχει συμβάλλει στη δημιουργία ενός αποτελεσματικού εργαλείου για την προώθηση των ρωσικών συμφερόντων, αν και αναγνωρίζει το γεγονός ότι το ρωσικό κράτος εξαρτάται αρκετά από τα συμφέροντα της ελίτ. Επίσης υποστηρίζει ότι η Ρωσία επί Πούτιν αλληλεπιδρά με όλες τις χώρες, αλλά η πολιτική της καθοδηγείται από τα δικά της συμφέροντα.[65]

Παράλληλα, η οικονομική ανάπτυξη της χώρας έχει συμβάλλει στη σταθερότητα της Ρωσίας.

Κατά τη διάρκεια της οχταετίας του Γέλτσιν, η φτώχεια, η ανεργία, η αστάθεια, το χάος, ο αλκοολισμός, οι θάνατοι, οι αυτοκτονίες και η εξάρτηση της χώρας από την Αμερική και τη Δύση αυξήθηκε. Για πολλούς Ρώσους, ο Πούτιν αντιπροσωπεύει την επιστροφή στα εθνικά μεγαλεία και τη σταθερότητα, και την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον.[66] Η επανεκμετάλλευση των αχρησιμοποίητων εργοστασίων και η άνοδος των τιμών του πετρελαίου οδήγησε στη δημιουργία των προϋποθέσεων για μια χωρίς προηγούμενο οικονομική ανάπτυξη της Ρωσίας επί Πούτιν, με το εισόδημα να διπλασιάζεται από το 1999 έως το 2006 και τον πληθυσμό να επανέρχεται σε ανοδική μεταβολή.[67]

Η Αλεξάντρα Βακρού, η οποία εργάζεται στο κέντρο κυβερνητικής του Χάρβαρντ και αποτελεί διευθύντρια του κέντρου Ντέιβις στο τομέα ρωσικών και ευρασιατικών σπουδών, υποστηρίζει ότι ο Πούτιν έχει συμβάλλει σημαντικά και σε άλλους τομείς, όπως η μείωση του κυβερνητικού ελέγχου σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις συμβάλλοντας στη βελτίωση του κλίματος επιχειρηματικότητας στη Ρωσία. Παράλληλα, ο Πούτιν ακύρωσε την αποκέντρωση του Γέλτσιν, καθώς τότε οι περιφέρειες είχαν υψηλή αυτονομία και βασικά μπορούσαν να κάνουν ότι επιθυμούσαν σε θέματα νόμου. Κατάφερε επίσης να ενοποιήσει το νομικό σύστημα σε όλη τη χώρα, να επαναφέρει τον νόμο και την τάξη στη Ρωσία, αν και είναι αλήθεια ότι η διαφθορά παραμένει πρόβλημα.[68]

Στην Ευρώπη, υποστηρικτικοί των πολιτικών του Πούτιν και της Ρωσίας, ιδιαίτερα πριν τη ρωσική εισβολή, τείνουν να είναι αρκετά δεξιά κόμματα και πολιτικοί, όπως ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας, η Εναλλακτική για τη Γερμανία, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι της Ιταλίας και άλλοι πολιτικοί.[69]

Επικριτικά σχόλια Επεξεργασία

Στις 4 Δεκεμβρίου 2007, μιλώντας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, ο πρώην ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ αναγνώρισε ότι ο Πούτιν «έβγαλε τη Ρωσία από το χάος» και είπε ότι «είχε εξασφαλίσει μια θέση στην ιστορία», παρά το γεγονός ότι ο ίδιος υποστήριξε ότι τα μέσα ενημέρωσης καταστέλλονται και οι κανόνες των εκλογών είναι ακριβώς οι αντίθετοι από αυτούς που ο Γκορμπατσώφ υποστήριξε.[70] Τον Δεκέμβριο του 2011, εν μέσω των διαδηλώσεων μετά τις ρωσικές εκλογές του 2011, ο Γκορμπατσόφ επέκρινε τον Πούτιν για την απόφαση του να διεκδικήσει τη δεύτερη επανεκλογή του στις προεδρικές εκλογές του 2012 (το 2008 με 2012 πρόεδρος ήταν ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ) συμβούλεψε τον Πούτιν να εγκαταλείψει την πολιτική.[71]

Στο ρωσικό διαδίκτυο υπάρχει αρκετή κριτική των πεπραγμένων του Πούτιν.[72] Λέγεται ότι οι ρωσικές οργανώσεις νεολαίας χρηματοδοτούν ένα πλήρες «δίκτυο» φιλοκυβερνητικών μπλόγκερ.[73]

Αμερικάνοι διπλωμάτες που έχουν εργαστεί στη Ρωσία έχουν υποστηρίξει ότι η Ρωσία του Πούτιν είχε γίνει «μια διεφθαρμένη, αυταρχική κλεπτοκρατία με επίκεντρο την ηγεσία του Πούτιν, στην οποία αξιωματούχοι, ολιγάρχες και οργανωμένο έγκλημα συνδέονται μαζί για να δημιουργήσουν ένα «εικονικό κράτος μαφίας»[74][75] Ο Πούτιν χαρακτήρισε τους ισχυρισμούς των αμερικανών διπλωματών σαν «συκοφαντικούς».[76]

Δυτικοί σχολιαστές και εκπρόσωποι της ρωσικής αντιπολίτευσης έχουν αποκαλέσει τον Πούτιν δικτάτορα.[77][78] Η βιογράφος του Πούτιν Μάσα Γκέσεν δήλωσε ότι «ο Πούτιν είναι δικτάτορας», συγκρίνοντάς τον με τον Αλεξάντερ Λουκασένκο της Λευκορωσίας.[79][80] Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Ντέιβιντ Μίλιμπαντ[81] και ο υποψήφιος για τη προεδρία των ΗΠΑ για το 2012 Μιτ Ρόμνεϊ έχουν ανάλογες απόψεις.[82]

Το φθινόπωρο του 2011, το κίνημα της αντιπολίτευσης στη Ρωσία ισχυροποιήθηκε, με τους ανθρώπους να διαδηλώνουν κατά της νοθείας υπέρ του κόμματος του Πούτιν, της Ενωμένης Ρωσίας, σε μεγάλες ρωσικές πόλεις. Μετά την επανεκλογή του Πούτιν τον Μάρτιο του 2012, το κίνημα αγωνίστηκε για να επαναπροσδιορίσει τη νέα πορεία δράσης του.[83] Στις αρχές Σεπτεμβρίου 2014, ο Πατριάρχης Φιλάρετος, επικεφαλής της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Πατριαρχείου Κιέβου, συνέδεσε τον Πούτιν με τον Κάιν, επειδή ο Πούτιν θεωρείται υπεύθυνος για τον πόλεμο στο Ντονμπάς.[84][84] Ο Δαλάι Λάμα επέκρινε την εξωτερική πολιτική του Πούτιν, ισχυριζόμενος ότι είναι υπεύθυνος για την απομόνωση της Ρωσίας από τον υπόλοιπο κόσμο.[85][86][87] Το Πρόγραμμα Αναφοράς Οργανωμένου Εγκλήματος και Διαφθοράς ανακήρυξε τον Πούτιν Πρόσωπο της Χρονιάς για το 2014, κάνοντας αναφορά για το γεγονός ότι ο ίδιος προωθεί και ενεργοποιεί το οργανωμένο έγκλημα στη Ρωσία.[88][89]

Σύμφωνα με τον Ντενίς Βολκόφ, ο οποίος ανήκει στο κέντρο Λεβάντα, η εξαγωγή συμπερασμάτων από τα αποτελέσματα των ρωσικών δημοσκοπήσεων, αλλά και η σύγκριση τους με δημοσκοπήσεις που λαμβάνουν χώρα σε δυτικά κράτη είναι άσκοπη, καθώς δεν υπάρχει πραγματικός ανταγωνισμός στη ρωσική πολιτική. Σε αντίθεση με τα δημοκρατικά κράτη, στους Ρώσους ψηφοφόρους δεν προσφέρονται «αξιόπιστες εναλλακτικές» και η κοινή γνώμη διαμορφώνεται κυρίως από τα κρατικά ΜΜΕ που προωθούν το κυβερνών κόμμα και λογοκρίνουν τους εναλλακτικούς υποψηφίους.[90] Σύμφωνα με τον εθνικιστή συγγραφέα Αλεξάντερ Προχάνοφ, αυτή η έλλειψη ανταγωνισμού στις εκλογές θεωρείται μέρος της "ρωσικής συνείδησης".[91]

Δημόσια εικόνα Επεξεργασία

Ο Πούτιν έχει δημιουργήσει μια προσωπολατρία για τον ίδιο, παρουσιάζοντας τον εαυτό του σαν εξωστρεφές, αθλητικό άτομο, δείχνοντας τις φυσικές του δυνατότητες και συμμετέχοντας σε ακραία αθλήματα ή ερχόμενος κοντά σε άγρια ζώα.[92] Τέτοιες φωτογραφίες είναι μέρος μιας προσπάθειας δημόσιων σχέσεων για την προώθηση του Πούτιν, η οποία σύμφωνα με το περιοδικό Wired καλλιεργεί την εικόνα του υπερήρωα.[93] Έχει υποστηριχθεί ότι αυτές οι λήψεις γίνονται προκειμένου να αντισταθμιστεί το μειονέκτημα του σχετικά χαμηλού του ύψους, και ότι ορισμένες είναι στημένες.

Ο Πούτιν είναι το βασικό θέμα μουσικών τραγουδιών, βιβλίων και άλλων θεμάτων του λαϊκού πολιτισμού.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. «Opinion: The truth about Putin's 86-percent approval rating. How people fail to understand survey data about support for the Kremlin». Meduza (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2015. It's wrong to compare directly the ratings of Russian and foreign politicians. In democratic countries, politics is based on competition and the constant contestation between different candidates and platforms. The Russian political system, on the other hand, is based on the absence of a credible alternative. Accordingly, public approval doesn't indicate the country's assessment of concrete political decisions, but a general acceptance of the course chosen by those in power. 
  2. «Quarter of Russians Think Living Standards Improved During Putin's Rule» (στα Ρωσικά). Oprosy.info. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2013. 
  3. No wonder they like Putin by Norman Stone, 4 December 2007, The Times.
  4. Madslien, Jorn (4 July 2007). «Russia's economic might: spooky or soothing?». BBC News. http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/6265068.stm. Ανακτήθηκε στις 2 March 2010. 
  5. Arkhipov, Ilya (24 January 2013). «Putin Approval Rating Falls to Lowest Since 2000: Poll». Bloomberg. https://www.bloomberg.com/news/2013-01-24/putin-approval-rating-falls-to-lowest-since-2000-poll.html. Ανακτήθηκε στις 22 June 2013. 
  6. «Putin's Approval Rating Soars to 87%, Poll Says». The Moscow Times. 6 August 2014. https://www.themoscowtimes.com/archive/putins-approval-rating-soars-to-87-poll-says. Ανακτήθηκε στις 6 July 2021. 
  7. «Vladimir Putin's approval rating at record levels». The Guardian. 23 July 2015. https://www.theguardian.com/world/datablog/2015/jul/23/vladimir-putins-approval-rating-at-record-levels. 
  8. (στα ru). Levada Centre. 23 July 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 January 2017. https://web.archive.org/web/20170129233623/http://www.levada.ru/old/23-07-2015/iyulskie-reitingi-odobreniya-i-doveriya. Ανακτήθηκε στις 29 March 2016. 
  9. «Putin's approval ratings hit 89 percent, the highest they've ever been». The Washington Post. 24 June 2015. https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2015/06/24/putins-approval-ratings-hit-89-percent-the-highest-theyve-ever-been/. 
  10. «Economic Problems, Corruption Fail to Dent Putin's Image». gallup.com. 28 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2017. 
  11. «Alexei Navalny: Is Russia's Anti-Corruption Crusader Vladimir Putin's Kryptonite?». Newsweek. 17 Απριλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2017. 
  12. «New Reports Highlight Russia's Deep-Seated Culture of Corruption». Voice of America. 26 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2020. 
  13. «COUNTERING RUSSIAN KLEPTOCRATS: WHAT THE WEST'S RESPONSE TO ASSAULT ON UKRAINE SHOULD LOOK LIKE». Transparency International. 4 Μαρτίου 2022. Corruption is endemic in Russia. With a score of just 29 out of 100, Russia is the lowest-ranking country in Europe on Transparency International’s 2021 Corruption Perceptions Index. 
  14. «Successful World Cup fails to halt slide in Vladimir Putin's popularity». The Guardian. 16 July 2018. https://www.theguardian.com/world/2018/jul/16/successful-world-cup-fails-to-halt-slide-in-vladimir-putins-popularity. 
  15. «Trust in Putin Drops to 39% as Russians Face Later Retirement, Poll Says». https://themoscowtimes.com/news/trust-putin-drops-39-percent-russians-face-later-retirement-poll-says-63110. Ανακτήθηκε στις 10 October 2018. 
  16. «Disquiet on the Home Front: Kremlin Propagandists Struggle to Contain the Fallout from Pension Reform and Local Elections». Disinfo Portal. 1 October 2018. https://disinfoportal.org/disquiet-on-the-home-front-kremlin-propagandists-struggle-to-contain-the-fallout-from-pension-reform-and-local-elections/. Ανακτήθηκε στις 10 October 2018. 
  17. «Things are going wrong for Vladimir Putin». The Economist. https://www.economist.com/europe/2018/09/29/things-are-going-wrong-for-vladimir-putin?fsrc=scn/tw/te/bl/ed/thingsaregoingwrongforvladimirputinaseaoftroubles. Ανακτήθηκε στις 10 October 2018. 
  18. «"Левада-Центр": две трети россиян считают, что в проблемах страны виноват Путин». Znak.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2018. 
  19. Refugees, United Nations High Commissioner for. «Refworld | 'Good Tsar, Bad Boyars': Popular Attitudes and Azerbaijan's Future». Refworld. https://www.refworld.org/docid/54fdafd74.html. Ανακτήθηκε στις 22 November 2018. 
  20. «Рейтинг доверия Путину достиг исторического минимума. Он упал вдвое с 2015 года». Tvrain.ru. 18 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2019. 
  21. «Russians' trust in Putin has plummeted. But that's not the Kremlin's only problem.». The Washington Post. 2019. https://www.washingtonpost.com/politics/2019/06/04/russianss-trust-putin-has-plummeted-thats-not-kremlins-only-problem/. 
  22. 22,0 22,1 Fokht, Elizaveta (20 June 2019). «Is Putin's popularity in decline?». https://www.bbc.com/news/world-europe-48674705. Ανακτήθηκε στις 20 June 2019. 
  23. «Доверие политикам (1)». wciom.ru. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2020. 
  24. «Доверие политикам (2)». wciom.ru. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2020. 
  25. «Одобрение институтов власти и доверие политикам» (στα Ρωσικά). Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2020. 
  26. Kolesnikov, Andrei (15 Ιουνίου 2020). «Why Putin's Rating Is at a Record Low». The Moscow Times. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2020. 
  27. «Москвичи рассказали, кого видят президентом. На первом месте Путин, потом Навальный». Znak.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2021. 
  28. «Vladimir Putin's popularity with young Russians plummeting, opinion poll finds». The Times. 11 December 2020. https://www.thetimes.co.uk/article/vladimir-putins-popularity-with-young-russians-plummeting-opinion-poll-finds-678xx6gd5. 
  29. «'Pure Orwell': how Russian state media spins invasion as liberation». The Guardian. 25 February 2022. https://www.theguardian.com/world/2022/feb/25/pure-orwell-how-russian-state-media-spins-ukraine-invasion-as-liberation. 
  30. Korenyuk, Maria; Goodman, Jack (4 March 2022). «Ukraine war: 'My city's being shelled, but mum won't believe me'». BBC News. https://www.bbc.com/news/world-europe-60600487. 
  31. Hopkins, Valerie (6 March 2022). «Ukrainians Find That Relatives in Russia Don't Believe It's a War». The New York Times. https://www.nytimes.com/2022/03/06/world/europe/ukraine-russia-families.html. 
  32. The TV is winning, Meduza, 14 March 2022
  33. «Use Only Official Sources About Ukraine War, Russian Media Watchdog Tells Journalists». The Moscow Times. 24 Φεβρουαρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2022. 
  34. Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα masha-gessen-invasion.
  35. 35,0 35,1 «Faced with foreign pressure, Russians rally around Putin, poll shows.». The New York Times. 31 March 2022. https://www.nytimes.com/2022/03/31/world/europe/putin-approval-rating-russia.html. 
  36. 36,0 36,1 «In Russia, opinion polls are a political weapon». openDemocracy. 9 March 2022. https://www.opendemocracy.net/en/odr/russia-opinion-polls-war-ukraine/. 
  37. «Misinformation colors how Russians are seeing the Ukrainian war». The Hill. 11 March 2022. https://thehill.com/policy/international/597863-misinformation-colors-how-russians-are-seeing-the-ukrainian-war. 
  38. «Independent sociologists: The vast majority of Russians feel proud of the war with Ukraine». Belsat TV (στα Αγγλικά). 18 Μαρτίου 2022. 
  39. Radio Liberty (17 Μαρτίου 2022). «Независимые социологи: 71% россиян испытывает гордость из-за войны с Украиной». 
  40. «58 percent of Russians support the invasion of Ukraine, and 23 percent oppose it, new poll shows». The Washington Post. 8 March 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 March 2022. https://archive.today/20220314102356/https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/08/russia-public-opinion-ukraine-invasion/. Ανακτήθηκε στις 16 June 2022. 
  41. «Putin rebuilds the Iron Curtain». Axios. 11 March 2022. https://www.axios.com/russia-ukraine-iron-curtain-4e03e4dd-cdaf-4029-97a7-e15a8cd2f4d1.html. 
  42. «Ukrainians want to stay and fight, but don't see Russian people as the enemy. A remarkable poll from Kyiv». European Leadership Network. 14 March 2022. https://www.europeanleadershipnetwork.org/commentary/ukrainians-want-to-stay-and-fight-but-dont-see-russian-people-as-the-enemy-a-remarkable-poll-from-kyiv/. 
  43. «Russians in the dark about true state of war amid country's Orwellian media coverage». CNN. 3 April 2022. https://edition.cnn.com/2022/04/03/media/russia-media-ukraine-cmd-intl/index.html. 
  44. «ОДОБРЕНИЕ ИНСТИТУТОВ, РЕЙТИНГИ ПАРТИЙ И ПОЛИТИКОВ». levada.ru. 30 Μαρτίου 2022. 
  45. «Putin's Approval Surges After Launch of 'Military Operation' in Ukraine». The Moscow Times. 31 Μαρτίου 2022. 
  46. «Поддерживают ли россияне войну в Украине? Смотря как спросить». BBC News Russian. 8 Μαρτίου 2022. 
  47. Welle (www.dw.com), Deutsche. «Young Russians to their parents: 'How is it possible to think differently about this war?' | DW | 08.03.2022». DW.COM (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2022. 
  48. «Putin approval by age group Russia 2021». Statista (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2022. 
  49. «How do young Ukrainians and Russians feel about another war?». Al Jazeera. 7 February 2022. https://www.aljazeera.com/news/2022/2/7/not-worth-fighting-for-young-ukrainians-and-russians-shun-war. 
  50. «Long Read: Russian Youth against War | Wilson Center». www.wilsoncenter.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2022. 
  51. «Record 20% of Russians Say They Would Like to Leave Russia». Gallup.com. 4 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2019. 
  52. «How Putin and the Kremlin lost Russian youths». The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/opinions/2019/06/17/how-putin-kremlin-lost-russian-youths/. 
  53. «От школьника-2011 к школьнику-2017 | Colta.ru». www.colta.ru. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2022. 
  54. «Young Russians and Civic Engagement | CEPA». cepa.org (στα Αγγλικά). 29 Σεπτεμβρίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2022. 
  55. Studien, Zentrum für Osteuropa-und internationale. «Youth in Russia: Outlook on Life and Political Attitudes». www.zois-berlin.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2022. 
  56. 56,0 56,1 «Gallup International's 41st Annual Global End of Year Survey» (PDF). WIN/GIA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2018. 
  57. Nahoi, Ovidiu (24 March 2022). «Sondaj: patriotismul românilor în context de război» (στα ro). RFI România. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-03-27. https://web.archive.org/web/20220327101445/https://www.rfi.ro/social-143799-sondaj-patriotism-romani-context-razboi. Ανακτήθηκε στις 2022-08-19. 
  58. Κωνσταντάρας, Νίκος. «Ο Πούτιν και οι Ελληνες οπαδοί | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2022. 
  59. Welle (www.dw.com), Deutsche. «RND: «Γιατί οι Έλληνες εκτιμούν τον Πούτιν» | DW | 02.04.2022». DW.COM. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2022. 
  60. «The change in Republican voters' views of Putin since Trump's rise is remarkable». 9 Σεπτεμβρίου 2016. 
  61. «More Republicans viewing Putin favorably». Politico. 
  62. «Putin remains overwhelmingly unpopular in U.S.». 
  63. Adi Ignatius. Person of the Year 2007, Time.
  64. Albright, Madeleine. "Vladimir Putin", Time. Retrieved 1 May 2008.
  65. «20 лет Владимира Путина: трансформация внешней политики». Ведомости (στα Ρωσικά). Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2022. 
  66. Kim, Lucian (2020-01-06). «Putin's Rule Turns 20: Many Russians Find Stability; A New Generation Sees Stagnation» (στα αγγλικά). NPR. https://www.npr.org/2020/01/06/793293068/putin-s-rule-turns-20-many-russians-find-stability-a-new-generation-sees-stagnat. Ανακτήθηκε στις 2022-08-19. 
  67. «15 years of Vladimir Putin: 15 ways he has changed Russia and the world». the Guardian (στα Αγγλικά). 6 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2022. 
  68. Writer, Christina Pazzanese Harvard Staff (19 Δεκεμβρίου 2019). «Analysts discuss the 20-year rule of Vladimir Putin». Harvard Gazette (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2022. 
  69. Welle (www.dw.com), Deutsche. «Vladimir Putin and Viktor Orban's special relationship | DW | 18.09.2018». DW.COM (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2022. 
  70. Struck, Doug. "Gorbachev Applauds Putin's Achievements", The Washington Post, 5 December 2007.
  71. «Gorbachev says Putin 'castrated' democracy in Russia». BBC News. 18 August 2011. https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-14580709. Ανακτήθηκε στις 18 August 2011. 
  72. «Das Internet prägt Russlands Wahlkampf» [The internet characterises Russia's campaign] (στα Γερμανικά). RP online. 17 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2012. 
  73. Smirnova, Julia (8 February 2012). «Wie die Putin-Jugend das Internet manipulierte» (στα γερμανικά). Die Welt. https://www.welt.de/politik/ausland/article13857923/Wie-die-Putin-Jugend-das-Internet-manipulierte.html. Ανακτήθηκε στις 6 March 2012. 
  74. David Leigh· Luke Harding (2011). WikiLeaks: Inside Julian Assange's War on Secrecy. PublicAffairs. σελ. 223. ISBN 978-1-61039-062-0. 
  75. Marcel Van Herpen (25 Ιανουαρίου 2013). Putinism: The Slow Rise of a Radical Right Regime in Russia. Palgrave Macmillan. σελ. 161. ISBN 978-1-137-28280-4. [νεκρός σύνδεσμος]
  76. Parfitt, Tom. "WikiLeaks row: Putin labels US embassy cables 'slanderous'", The Guardian, 1 December 2010.
  77. Andrew Osborn (25 September 2011). «Fears Vladimir Putin will turn Russia into outright dictatorship». The Daily Telegraph. https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/russia/8787889/Fears-Vladimir-Putin-will-turn-Russia-into-outright-dictatorship.html. Ανακτήθηκε στις 25 September 2011. 
  78. William J. Dobson (10 June 2012). «What, Me a Dictator?». The Wall Street Journal. https://www.wsj.com/articles/SB10001424052702303918204577448712747514378. Ανακτήθηκε στις 10 June 2012. 
  79. Stephen Romei (18 May 2012). «Putin the elected dictator is doomed, biographer claims». The Australian. http://www.theaustralian.com.au/arts/books/putin-the-elected-dictator-is-doomed-biographer-claims/story-e6frg8nf-1226359371505. Ανακτήθηκε στις 18 May 2012. 
  80. Masha Gessen (21 May 2012). «The Dictator». The New York Times. http://latitude.blogs.nytimes.com/2012/05/21/putin-really-is-a-dictator/. Ανακτήθηκε στις 21 May 2012. 
  81. «David Miliband: Vladimir Putin Is A 'Ruthless Dictator'». Huffington Post. 4 March 2012. http://www.huffingtonpost.co.uk/2012/03/04/ed-miliband-vladimir-putin-ruthless-dictator_n_1319204.html. Ανακτήθηκε στις 4 March 2012. 
  82. "Mitt Romney: Vladimir Putin 'a threat to global peace'". The Daily Telegraph. 23 December 2011.
  83. «Russia's Anti-Putin Opposition: One Year On». [RIA Novosti]. 12 December 2012. http://en.rian.ru/politics/20121205/177935896.html. Ανακτήθηκε στις 10 February 2013. 
  84. 84,0 84,1 Ukrainian Church leader likens Putin to Cain and says he is under the influence of Satan, The Independent (6 September 2014).
  85. Golding (7 September 2014). «Dalai Lama: Putin wants to 'rebuild' the Berlin Wall». New York Post. https://nypost.com/2014/09/07/dalai-lama-putin-wants-to-rebuild-the-berlin-wall/. 
  86. «Putin is 'self-centred', Dalai Lama says». Times of India. 7 September 2014. http://timesofindia.indiatimes.com/world/rest-of-world/Putin-is-self-centred-Dalai-Lama-says/articleshow/41957066.cms. 
  87. Henderson (7 September 2014). «Dalai Lama attacks 'self-centered' Vladimir Putin». The Telegraph. https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/vladimir-putin/11080133/Dalai-Lama-attacks-self-centred-Vladimir-Putin.html. 
  88. «Vladimir Putin Wins OCCRP's Person of Year for 2014». Organized Crime and Corruption Reporting Project. 1 Ιανουαρίου 2015. 
  89. «Investigative Journalists Name Putin Corruption's 'Person Of The Year'». RFERL. 1 January 2015. http://www.rferl.org/content/putin-russia-corruption-person-of-the-year/26772361.html. 
  90. «Opinion: The truth about Putin's 86-percent approval rating. How people fail to understand survey data about support for the Kremlin». Meduza (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2015. It's wrong to compare directly the ratings of Russian and foreign politicians. In democratic countries, politics is based on competition and the constant contestation between different candidates and platforms. The Russian political system, on the other hand, is based on the absence of a credible alternative. Accordingly, public approval doesn't indicate the country's assessment of concrete political decisions, but a general acceptance of the course chosen by those in power. 
  91. Kramer, Andrew E. (2 November 2014). «Rebel-Backed Elections to Cement Status Quo in Ukraine». The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2014/11/03/world/europe/rebel-backed-elections-in-eastern-ukraine.html. Ανακτήθηκε στις 10 December 2015. 
  92. Bass, Sadie (5 Αυγούστου 2009). «Putin Bolsters Tough Guy Image With Shirtless Photos, Australian Broadcasting Corporation». Abcnews.go.com. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2013. 
  93. Rawnsley, Adam (26 May 2011). «Pow! Zam! Nyet! 'Superputin' Battles Terrorists, Protesters in Online Comic». Wired. https://www.wired.com/dangerroom/2011/05/pow-zam-nyet-superputin-battles-terrorists-protesters-in-online-comic/. Ανακτήθηκε στις 27 May 2011.