Βικιπαίδεια

Εφηβικός κινηματογράφος

Εφηβικός κινηματογράφος είναι ένα κινηματογραφικό είδος που απευθύνεται σε εφήβους, προεφήβους ή νέους ενήλικες. Η πλοκή αυτών των ταινιών βασίζεται συνήθως στα ειδικά ενδιαφέροντα του συγκεκριμένου κοινού, όπως η ενηλικίωση, η προσπάθεια προσαρμογής, ο εκφοβισμός, η κοινωνική πίεση από τους συνομηλίκους, ο πρώτος έρωτας, η επαναστατικότητα των εφήβων, η σύγκρουση με τους γονείς, και εφηβικό άγχος ή αποξένωση.[1] Συχνά αυτά τα συνήθως σοβαρά θέματα παρουσιάζονται με γλαφυρό, στερεότυπο ή ασήμαντο τρόπο. Πολλοί έφηβοι απεικονίζονται στις ταινίες από νέους ενήλικες ηθοποιούς γύρω στην ηλικία των 20. Ορισμένες εφηβικές ταινίες απευθύνονται σε αγόρια, ενώ άλλες απευθύνονται σε κορίτσια.

Οι ταινίες αυτού του είδους διαδραματίζονται συχνά σε λύκεια και κολέγια ή περιέχουν χαρακτήρες ηλικίας λυκείου ή πανεπιστημίου.

Είδη

Επεξεργασία

Οι εφηβικές ταινίες χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

Ταινίες παραλίας

Επεξεργασία

Τα πρώτα παραδείγματα του είδους στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι οι περίφημες «ταινίες παραλίας» των δεκαετιών του 1950 και 1960 με θέματα όπως πάρτι στην παραλία ή σέρφινγκ.[2] Αν και οι πρώτες ταινίες του είδους γυρίστηκαν τη δεκαετία του 1950 (όπως το Gidget[3] που στην Ελλάδα κυκλοφόρησε ως Το πρώτο παραστράτημα), το υποείδος αυτό ονομάστηκε έτσι από την ταινία του 1963 Beach Party με τους Ρόμπερτ Κάμινγκς, Ντόροθι Μαλόουν και Φράνκι Άβαλον, που στην Ελλάδα προβλήθηκε με τον τίτλο Σκάνδαλα στο Παλμ Μπιτς.[4]

Κώδικες και συμβάσεις

Επεξεργασία

Οι κώδικες και οι συμβάσεις των εφηβικών ταινιών ποικίλλουν ανάλογα με το πολιτιστικό πλαίσιο της ταινίας, αλλά ενίοτε αναφέρονται στις εξής θεματικές ενότητες: εφηβεία, χορός, αλκοόλ, παράνομες ουσίες, λύκειο, πάρτι, παρθενιά, εφηβική εγκυμοσύνη, κοινωνικές ομάδες και κλίκες, διαπροσωπικές συγκρούσεις με συνομηλίκους και/ή παλαιότερες γενιές, προσπάθεια προσαρμογής, κοινωνική πίεση και ποπ κουλτούρα.[5]

Οι κλασικοί κώδικες και οι συμβάσεις του εφηβικού κινηματογράφου προέρχονται από αμερικανικές ταινίες. Μία από τις πιο ευρέως χρησιμοποιούμενες συμβάσεις είναι η έμφαση στα στερεότυπα και τις κοινωνικές ομάδες. Κάποια στερεότυπα που χρησιμοποιούνται συχνά είναι:

  • Ο αθλητής / Η μαζορέτα
  • Η ντίβα του σχολείου
  • Ο σπασίκλας
  • Ο επαναστάτης
  • Ο περιθωριακός
  • Το αγόρι/κορίτσι της διπλανής πόρτας
  • Ο καινούργιος / Η καινούργια
  • Ο μοναχικός / Η μοναχνική
  • Ο καραγκιόζης της τάξης
  • Ο/Η ξενόγλωσσος/η φοιτητής/τρια

Εκτός από τους χαρακτήρες, στον εφηβικό κινηματογράφο υπάρχουν πολλοί άλλοι κώδικες και συμβάσεις. Αυτές οι ταινίες διαδραματίζονται συχνά μέσα ή γύρω από λύκεια και μέρη όπου συχνάζουν έφηβοι, όπως εμπορικά κέντρα και καφετέριες. Αυτή η τεχνική επιτρέπει την εμφάνιση πολλών διαφορετικών κοινωνικών ομάδων. Αυτό το σκηνικό είναι χαρακτηριστικό στις κλασικές ρομαντικές κομεντί του εφηβικού κινηματογράφου.

Ελληνικές ταινίες

Επεξεργασία

Στην Ελλάδα, δείγματα εφηβικών ταινιών υπήρχαν ήδη από τη δεκαετία του 1940, με το Διαγωγή... μηδέν! των Μιχαήλ Γαζιάδη και Γιάννη Φιλίππου να ξεχωρίζει και με θέμα τον έρωτα ενός καθηγητή (Ντίνος Ηλιόπουλος) για μια μαθήτρια (Έλλη Λαμπέτη).[6]

Το γνωστότερο και πιο επιτυχημένο παράδειγμα εφηβικού κινηματογράφου της δεκαετίας του 1950 είναι αναμφίβολα Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία Αλέκου Σακελλάριου με το πρωταγωνιστικό ζευγάρι Αλίκη Βουγιουκλάκη - Δημήτρης Παπαμιχαήλ και πλοκή που εκτυλίσσεται σε ένα σχολείο θηλέων για κόρες πλουσίων οικογενειών, όπου οι μαθήτριες ζουν μια ανέμελη ζωή γεμάτη σκανδαλιές ανάμεσα στις κωμικές φιγούρες των ηλικιωμένων καθηγητών τους που συμβολίζουν μια παρωχημένη εποχή. Ο έρωτας μεταξύ μαθήτριας και καθηγητή αποτελεί και εδώ σταθερό μοτίβο.[7]

Η τεράστια επιτυχία της ταινίας οδήγησε σε μία ακόμη εφηβική παραγωγή την επόμενη δεκαετία με τους ίδιους τρεις βασικούς συντελεστές και με τίτλο Χτυποκάρδια στο θρανίο (1963), στην οποία επίσης περιγράφεται εν μέρει η μαθητική ζωή σε ένα αντίστοιχο σχολείο θηλέων με αντίστοιχη παιχνιδιάρικη διάθεση.[8] Σε πιο σοβαρό τόνο, το δράμα του Γιάννη Δαλιανίδη Νόμος 4000 (1962) μυεί το κοινό στη ζωή των εφήβων τεντιμπόι.[9] Λίγα χρόνια αργότερα, κυκλοφορεί το Πατέρα κάτσε φρόνιμα (1967) του Κώστα Καραγιάννη με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα στον ρόλο του επαρχιώτη πατέρα του αμελούς φοιτητή Αλέκος Τζανετάκου, που παρασύρεται από τη γλετζέδικη πλευρά της Αθήνας και μιμείται την έξαλλη ζωή του γιου του.[10] Σε παρόμοια μοτίβα κυμαίνονται οι περισσότερες εφηβικές ταινίες αυτής της δεκαετίας.

Ενώ τη δεκαετία του 1970 γυρίστηκαν ελάχιστες εφηβικές ταινίες, η θεματολογία επιστρέφει την επόμενη δεκαετία, με βασικό εκπρόσωπο του είδους τη σειρά ταινιών Ρόδα, τσάντα και κοπάνα, η πρώτη από τις οποίες κυκλοφόρησε το 1982, ενώ ακολούθησαν τα Ρόδα, τσάντα και κοπάνα Νο2 (1983), Ρόδα, τσάντα και κοπάνα Νο 3 (1984) και Ρόδα, τσάντα και κοπάνα Νο 4 (1985) με σταθερό θέμα τις φάρσες και τις πλάκες μιας παρέας κακομαθημένων μαθητών στο λύκειο Χαβαλέ.[11][12]

Συνήθη αρχέτυπα

Επεξεργασία

Ένα καλό παράδειγμα της χρήσης αρχετύπων στον εφηβικό κινηματογράφο εμφανίζεται στην ταινία του 1985 The Breakfast Club. Αυτά τα αρχέτυπα έχουν αποτελέσει από τότε μεγαλύτερο μέρος της σχετικής κουλτούρας. Ο αθλητής, η μαζορέτα και ο περιθωριακός, μεταξύ άλλων, έχουν γίνει ένα γνώριμο και ευχάριστο μοτίβο για το κοινό. Ωστόσο, τα είδη είναι δυναμικά. αλλάζουν και αναπτύσσονται για να ανταποκριθούν κάθε φορά στις προσδοκίες του κοινού-στόχου.

Αξιόλογοι σεναριογράφοι και σκηνοθέτες

Επεξεργασία

Χέρμαν Ράουτσερ

Επεξεργασία

Ο Χέρμαν Ράουτσερ, μαζί με τον Ρόμπερτ Μάλιγκαν, διέδωσαν το είδος με την ταινία Summer of '42 (Μαζί σου γνώρισα τον έρωτα, 1971) και ο Ράουτσερ συνέχισε την τάση γράφοντας το Class of '44 (Όπως είμαστε κάποτε, 1973).

Τζορτζ Λούκας

Επεξεργασία

Στον Τζορτζ Λούκας οφείλεται η τελειοποίηση του είδους του εφηβικού κινηματογράφου γράφοντας το σενάριο και σκηνοθετώντας το American Graffiti (Νεανικά συνθήματα, 1973) με πρωταγωνιστή τον Ρίτσαρντ Ντρέιφους.

Τζον Χιουζ

Επεξεργασία

Το είδος κέρδισε μεγαλύτερη αξιοπιστία κατά τη δεκαετία του 1980 με τα έργα του σεναριογράφου και σκηνοθέτη Τζον Χιουζ. Οι εφηβικές ταινίες του, όπως The Breakfast Club με τον Εμίλιο Εστέβες, Ferris Bueller's Day Off (Η πιο κουφή μέρα του Φέρις Μπιούλερ) με τον Μάθιου Μπρόντερικ, Sixteen Candles (Δεκαέξι κεράκια) με τη Μόλι Ρίνγκγουολντ και πολλές άλλες, έγιναν δημοφιλείς όχι μόνο στο κοινό αλλά και στους κριτικούς.[2]

Γκρεγκ Αράκι

Επεξεργασία

Ο Γκρεγκ Αράκι γύρισε ανεξάρτητες ταινίες τη δεκαετία του 1990. Οι ταινίες του, ιδιαίτερα η εφηβική τριλογία με πρωταγωνιστή τον Τζέιμς Ντιβάλ, που αποτελείται από τα Totally Fucked Up (Είμαστε ένα μεγάλο κρεβάτι), The Doom Generation (Η καταστροφική γενιά) και Nowhere (Πουθενά), είναι αξιοσημείωτες για την αποτύπωση των δυσαρεστημένων εφήβων των προαστίων της γενιάς Χ.

Ερίκ Ρομέρ

Επεξεργασία

Ο Ερίκ Ρομέρ, πρωτοπόρος σκηνοθέτης της γαλλικής νουβέλ βαγκ, ήταν γνωστός για την αποτύπωση νέων ενηλίκων και των ερωτικών τους προβλημάτων σε μια σειρά από ταινίες του. Μερικές από αυτές είναι La Collectionneuse (Η συλλέκτρια), Το γόνατο της Κλαίρης, Η Πολίν στην πλαζ, L'ami de mon amie (Ο φίλος της φίλης μου) και Conte d'été (Ιστορίες του καλοκαιριού).

Αξιόλογοι ηθοποιοί

Επεξεργασία
 
Η Ντρου Μπάριμορ με τον Κόρεϊ Φέλντμαν στην τελετή απονομής των Όσκαρ 1989
 
Ο Τιμοτέ Σαλαμέ υπογράφει αυτόγραφα στη Βενετία, 2019

Δημοφιλείς ηθοποιοί σε εφηβικές ταινίες είναι οι: Ανέτ Φουνιτσέλο, Χέιλι Μιλς και Σαλ Μίνεο τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, oi Μόλι Ρίνγκγουολντ, Άντονι Μάικλ Χολ, Μπρένταν Φρέιζερ, Λουκ Πέρι, Τζόνι Ντεπ, Κριστίνα Άπλγκεϊτ, Ουινόνα Ράιντερ, Τζον Κιούζακ, Μάικλ Τζ. Φοξ, Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ, Μάθιου Μπρόντερικ, Εμίλιο Εστέβες, Ρομπ Λόου, Τζαντ Νέλσον και Ντέμι Μουρ στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και και Σάρα Μισέλ Γκέλαρ, Νεβ Κάμπελ, Κρις Έβανς, Ρόουζ Μακ Γκάουαν, Τζένιφερ Λαβ Χιούιτ, Χιθ Λέτζερ, Μπρίτνεϊ Σπίαρς, Κίρστεν Ντανστ, Σάνον Ελίζαμπεθ, Μπρέκιν Μάγιερ, Σεθ Γκριν, Τόμπι Μαγκουάιρ, Χίλαρι Νταφ, Λίντσεϊ Λόχαν, Ρέιτσελ Λι Κουκ, Ντρου Μπάριμορ, Ντρου Μπάριμορ, Λεονάρντο Ντι Κάπριο και Χέιντεν Πανετιέρ τη δεκαετία του 1990. Πολλοί από αυτούς τους ηθοποιούς ήταν και οι ίδιοι είτε προέφηβοι είτε έφηβοι όταν γυρίστηκαν οι ταινίες.

Σημαντικοί ηθοποιοί του εφηβικού κινηματογράφου τη δεκαετία του 2010 είναι οι Λέιτον Μίστερ, Μπλέικ Λάιβλι, Zendaya, Νόα Σεντίνεο, Τιμοτέ Σαλαμέ, Ζακ Έφρον, Λούσι Χέιλ, Λούκας Χέτζις, Τομ Χόλαντ, Άννα Κέντρικ, Κάθριν Λάνγκφορντ, Έζρα Μίλερ, Έβαν Πίτερς, Νικ Ρόμπινσον, Κολ Σπράους, Αμάντλα Στένμπεργκ, Έμα Στόουν, Έμα Στόουν, Έμα Γουάτσον, Τζάρλι Χίτον, Τζάστις Σμιθ, Χέιλι Στάινφελντ, Οντέγια Ρας, Μάντισον Άισμαν, Ντίλαν Μινέτ, Στορμ Ρέιντ, Άσερ Έιντζελ, Τζακ Ντίλαν Γκρέιζερ, Τσάρλι Πλάμερ, Βανέσα Χάντζενς, Σοφία Λιλς και Φιν Γούλφχαρντ.

Φεστιβάλ

Επεξεργασία

Από το 2018, διοργανώνεται στην Αθήνα το Παιδικό και Εφηβικό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αθήνας με προβολές ταινιών για παιδιά, εφήβους και τις οικογένειές τους.[13][14]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Driscoll, Catherine (Ιουνίου 2011). Teen Film: A Critical Introduction. ISBN 9781847888440. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Kaveney, Roz (11 Ιουλίου 2006). Teen Dreams: Reading Teen Film and Television from 'Heathers' to 'Veronica Mars'. I.B.Tauris. ISBN 9781845111847. 
  3. ↑ Stacy Peralta (2005). Riding Giants (DVD). Sony Pictures.
  4. ↑ Ζουμπουλάκης, Γιάννης (9 Απριλίου 2013). «Πέθανε η σταρ των ταινιών «παραλίας» Ανέτ Φουνιτσέλο». Το Βήμα. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2023. 
  5. ↑ Driscoll, Catherine (15 Ιουνίου 2011). Teen Film: A Critical Introduction. Berg. ISBN 9781847886866. 
  6. ↑ «Διαγωγή μηδέν». LiFO. 17 Αυγούστου 2023. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2023. 
  7. ↑ «ΞΥΛΟ ΒΓΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ (ΤΟ)». Ταινιοθήκη της Ελλάδος. 30 Νοεμβρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2023. 
  8. ↑ Γρηγοριάδου, Μαρία Ξένια (2008). Η νεολαία στις ελληνικές κινηματογραφικές ταινίες των δεκαετιών 1950 και 1960 (PDF). Βόλος: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. σελ. 42. 
  9. ↑ «Η δηκτική κριτική του Μάριου Πλωρίτη για την ταινία «Νόμος 4000»». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. 20 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2023. 
  10. ↑ «Πατέρα κάτσε φρόνιμα (1967) - retroDB». www.retrodb.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2023. 
  11. ↑ Δρίβας, Νίκος (29 Οκτωβρίου 2017). «Ελληνικές Cult Ταινίες: Ρόδα Τσάντα και Κοπάνα». Cineramen. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2023. 
  12. ↑ «Ρόδα, Τσάντα και Κοπάνα No 2 (1983)». apotis4stis5.com. 18 Μαρτίου 2023. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2023. 
  13. ↑ Δαλιάκα, Άντα (1 Ιανουαρίου 1980). «Τα παιδιά αποκτούν το δικό τους φεστιβάλ». Έθνος. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2023. 
  14. ↑ «1ο Παιδικό και Εφηβικό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αθήνας». 1 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2023. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Εφηβικός_κινηματογράφος&oldid=10763876"