Το Κίνημα των Αδεσμεύτων ή Κίνηση των Αδεσμεύτων, γνωστό και με το αρκτικόλεξο ΝΑΜ (Non-Aligned Movement), είναι μία διεθνής οργάνωση αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ μεταξύ των Αδεσμεύτων χωρών, των οποίων η πολιτική δεν ευθυγραμμίζεται με την πολιτική των μεγάλων δυνάμεων (ΗΠΑ-Ρωσίας). Αποτελείται από 120 κράτη ενώ συμμετέχουν και 17 κράτη παρατηρητές, είτε με ομαδική εκδήλωση συγκεκριμένης ιδεολογίας, είτε ως σύνολο συμμετεχόντων σε συγκεκριμένες δραστηριότητες.[1]

Κίνημα των Αδεσμεύτων

Ιδρύθηκε το 1961 στο Βελιγράδι και βασικοί συντελεστές για την δημιουργία του ήταν ο Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, ο Γιαβαχαρλάλ Νεχρού, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ' και ο Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ. Σκοπός του κινήματος, σύμφωνα με τη διακήρυξη της Αβάνας (1978) είναι να διασφαλίσει «την εθνική ανεξαρτησία, την εδαφική ακεραιότητα και την ασφάλεια των αδέσμευτων χωρών στον αγώνα τους ενάντια στον ιμπεριαλισμό, την αποικιοκρατία, το ρατσισμό και όλες τις μορφές ξένης επιθετικότητας, κατοχής, κυριαρχίας, ανάμειξης ή ηγεμονίας, καθώς και εναντίον των μεγάλων δυνάμεων και των συνασπισμών ισχύος»[2].

Πολιτική και ιδεολογία Επεξεργασία

Αποτελούμενο από πολλές κυβερνήσεις διαφορετικών πολιτικών ιδεολογιών αυτό που ενώνει τα μέλη του είναι η δέσμευσή τους στην παγκόσμια ειρήνη, ασφάλεια και στον αφοπλισμό. Από τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του το κίνημα συμμετέχει σε ιδεολογικές συγκρούσεις, ασκώντας κριτική σε ρατσιστικά καθεστώτα και υποστηρίζοντας απελευθερωτικά κινήματα. Σύμφωνα με το κίνημα κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να ασκεί πολιτικές, που καθορίζονται βάσει των εθνικών του συμφερόντων και όχι λόγω των σχέσεών του με συγκροτήματα ισχύος.

Σύγχρονες δραστηριότητες και θέσεις Επεξεργασία

Κριτική στην πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών Επεξεργασία

Τα πρόσφατα χρόνια οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν γίνει στόχος του κινήματος. Η εισβολή στο Ιράκ και ο πόλεμος ενάντια στην τρομοκρατία, οι προσπάθειες της Ουάσιγκτον να σταματήσουν τα πυρηνικά προγράμματα του Ιράν και της Βόρειας Κορέας έχουν χαρακτηριστεί παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων.[3] Οι ηγέτες του κινήματος, επίσης, έχουν ασκήσει κριτική στις Ηνωμένες Πολιτείες για τον έλεγχο που ασκούν στον Ο.Η.Ε. και σε άλλους διεθνείς οργανισμούς.

Αειφόρος ανάπτυξη Επεξεργασία

Το κίνημα έχει δεσμευθεί δημοσίως στο δόγμα της αειφόρου ανάπτυξης και στην επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας, αλλά θεωρεί ότι η διεθνής κοινότητα δεν έχει δημιουργήσει τις συνθήκες που θα ευνοούσαν την ανάπτυξη. Παράγοντες που εμποδίζουν την ανάπτυξη είναι η παγκοσμιοποίηση, το χρέος των αναπτυσσόμενων χωρών, οι αθέμιτες πρακτικές εμπορίου, η μείωση της ξένης βοήθειας και το έλλειμμα δημοκρατίας στα οικονομικά κέντρα αποφάσεων.[4]

Μεταρρυθμίσεις του ΟΗΕ Επεξεργασία

Το κίνημα έχει ασκήσει κριτική στον ΟΗΕ σχετικά με τις παρούσες δομές του οργανισμού και το συσχετισμό δυνάμεων στο εσωτερικό του και επικεντρώνεται στη χρησιμοποίηση του ΟΗΕ από ισχυρά κράτη, με τέτοιο τρόπο που παραβιάζονται βασικές αρχές του κινήματος. Έχει προχωρήσει σε μία σειρά συστάσεων που θα ισχυροποιούσαν την εκπροσώπηση κρατών μελών του κινήματος στον ΟΗΕ. Οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις στόχευαν στη βελτίωση της διαφάνειας και της δημοκρατίας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων του οργανισμού. Σύμφωνα με το κίνημα, το Συμβούλιο Ασφαλείας είναι το πιο αντιδημοκρατικό στοιχείο του οργανισμού και χρειάζεται επανασχεδιασμό.[5]

Πολυπολιτισμικότητα και ανθρώπινα δικαιώματα Επεξεργασία

Το κίνημα αποδέχεται την καθολικότητα των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της κοινωνικής δικαιοσύνης αλλά αντιστέκεται σθεναρά στην πολιτισμική ομογενοποίηση και κάνει έκκληση για την προστασία της πολυπολιτισμικότητας και την ανεκτικότητα των θρησκευτικών, κοινονικοπολιτιστικών και ιστορικών ιδιαιτεροτήτων που ορίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα μιας συγκεκριμένης περιοχής.[6]

Σύνοδοι κορυφής Επεξεργασία

Οι σύνοδοι κορυφής είναι η κορυφαία πολιτική συγκέντρωση του Κινήματος των Αδεσμεύτων. Συμμετέχουν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των κρατών - μελών του.

  1.   Βελιγράδι, 1 – 6 Σεπτεμβρίου 1961
  2.   Κάιρο, 5 - 10 Οκτωβρίου 1964
  3.   Λουσάκα, 8 – 10 Σεπτεμβρίου 1970
  4.   Αλγέρι, 5 - 9 Σεπτεμβρίου 1973
  5.   Κολόμπο, 16 – 19 Αυγούστου 1976
  6.   Αβάνα, 3 - 9 Σεπτεμβρίου 1979
  7.   Νέο Δελχί 7 – 12 Μαρτίου 1983
  8.   Χαράρε, 1 – 6 Σεπτεμβρίου 1986
  9.   Βελιγράδι, 4 – 7 Σεπτεμβρίου 1989
  10.   Τζακάρτα, 1 - 6 Σεπτεμβρίου 1992
  11.   Καρθαγένη, 18 - 20 Οκτωβρίου 1995
  12.   Ντέρμπαν, 2 - 3 Σεπτεμβρίου 1998
  13.   Κουάλα Λουμπούρ, 20 - 25 Φεβρουαρίου 2003
  14.   Αβάνα, 15 - 16 Σεπτεμβρίου 2006
  15.   Σαρμ ελ Σέιχ, 11 - 16 Ιουλίου 2009
  16.   Βελιγράδι, 5 - 6 Σεπτεμβρίου 2011 (επετειακή σύνοδος 50 ετών) [7]
  17.   Τεχεράνη, 26 - 31 Αυγούστου 2012
  18.   Πορλαμάρ, 13 - 18 Σεπτεμβρίου 2016
  19.   Μπακού, 25 - 26 Οκτωβρίου 2019 [8]

Στην πρώτη σύνοδο κορυφής, που άρχισε τις εργασίες της στο Βελιγράδι την 1η Σεπτεμβρίου του 1961, το Κίνημα των Αδεσμεύτων αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα συνοχής. Στο κίνημα είχαν διαμορφωθεί τρεις πτέρυγες: η δεξιά, με επιφανέστερους εκπροσώπους τον Τζαβαχαρλάλ Νεχρού και τον Μακάριο, η κεντρώα, με τους Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ και Σουκάρνο της Ινδονησίας, και η αριστερή, με ηγέτη τον Φιντέλ Κάστρο. Η τεταμένη διεθνής κατάσταση όξυνε τις αντιθέσεις αυτών των τάσεων σε βαθμό που προς στιγμήν απειλήθηκε διάσπαση κατά τη διαδικασία σύνταξης του κοινού ανακοινωθέντος. Η μεσολάβηση του στρατάρχη Τίτο κατέστησε τελικά εφικτό τον συμβιβασμό. Κομιστές έκκλησης της διάσκεψης για την ειρήνη έφτασαν στη Μόσχα και συναντήθηκαν με τον Νικίτα Χρουστσόφ οι Νεχρού και Κβάμε Νκρούμαχ της Γκάνα, ενώ στην Ουάσινγκτον συναντήθηκαν με τον Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι οι Σουκάρνο και Μοντίμπο Κεϊτά, πρόεδρος του Μάλι[9].

Γενικοί Γραμματείς Επεξεργασία

Ο Γενικός Γραμματέας του Κινήματος των Αδεσμεύτων εκλέγεται στο τέλος της κάθε συνόδου.

Γενικός Γραμματέας (η χώρα του ασκεί την προεδρία) του Κινήματος των Αδεσμεύτων
Όνομα Χώρα Κόμμα Από Έως
Γιόσιπ Μπροζ Τίτο   Γιουγκοσλαβία Σύνδεσμος κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας 1961 1964
Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ   Ηνωμένη Αραβική Δημοκρατία Αραβική Σοσιαλιστική Ένωση 1964 1970
Κένεθ Καούντα   Ζάμπια Ενωμένο Κόμμα Εθνικής Ανεξαρτησίας 1970 1973
Ουαρί Μπουμεντιέν   Αλγερία Επαναστατικό Συμβούλιο 1973 1976
Γουίλιαμ Γκοπαλάουα   Σρι Λάνκα Ανεξάρτητος 1976 1978
Τζούνιους Ρίτσαρντ Τζαγιεγουάρντενε Ενωτικό Εθνικό Κόμμα 1978 1979
Φιντέλ Κάστρο   Κούβα κομμουνιστικό Κόμμα της Κούβας 1979 1983
Νίλαμ Σαντζίβα Ρέντι   Ινδία Κόμμα Τζανάτα 1983
Ζαΐλ Σινγκχ Κόμμα του Κογκρέσου 1983 1986
Ρόμπερτ Μουγκάμπε   Ζιμπάμπουε ZANU-PF 1986 1989
Γιάνεζ Ντρνόφσεκ   Γιουγκοσλαβία Σύνδεσμος κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας 1989 1990
Μπόρισλαβ Γιόβιτς Σοσιαλιστικό Κόμμα της Σερβίας 1990 1991
Στίπε Μέσιτς Κροατική Δημοκρατική Ένωση 1991
Μπράνκο Κόστιτς Δημοκρατικό Κόμμα των Σοσιαλιστών του Μαυροβουνίου 1991 1992
Ντόμπριτσα Τσόσιτς   Γιουγκοσλαβία Ανεξάρτητος 1992
Σουχάρτο   Ινδονησία Γκολκάρ 1992 1995
Ερνέστο Σαμπέρ   Κολομβία Κολομβιανό Κόμμα Φιλελευθέρων 1995 1998
Αντρές Παστράνα Κολομβιανό Συντηρητικό Κόμμα 1998
Νέλσον Μαντέλα   Νότια Αφρική Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο 1998 1999
Θάμπο Μπέκι 1999 2003
Μαχαθίρ Μοχάμαντ   Μαλαισία Εθνική Οργάνωση Ενωμένων Μαλαίων 2003
Αμπντουλάχ Αχμάντ Μπαντάουι 2003 2006
Φιντέλ Κάστρο[10]   Κούβα κομμουνιστικό Κόμμα της Κούβας 2006 2008
Ραούλ Κάστρο 2008 2009
Χόσνι Μουμπάρακ   Αίγυπτος Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα 2009 2011
Μοχάμεντ Χουσεΐν Ταντάουι Ανεξάρτητος 2011 2012
Μοχάμεντ Μόρσι Κόμμα Ελευθερίας και Δικαιοσύνης 2012
Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ   Ιράν Συμμαχία των Οικοδόμων του Ισλαμικού Ιράν 2012 2013
Χασάν Ρουχανί Κόμμα Μετριοπάθειας και Ανάπτυξης 2013 2016
Νικολάς Μαδούρο   Βενεζουέλα Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα 2016 2019
Ιλχάμ Αλίγιεφ   Αζερμπαϊτζάν Νέο Κόμμα Αζερμπαϊτζάν 2019 2022

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Non-Aligned Movement. «About NAM». mnoal.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2019. 
  2. Fidel Castro speech to the UN in his position as chairman of the non-aligned countries movement
  3. "Non-aligned nations slam U.S. CBC News
  4. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2011. 
  5. «Κείμενο θέσεων (παρ.55)» (στα Αγγλικά). Ντέρμπαν, Νότια Αφρική: 12ο Συνέδριο Κινήματος Αδεσμεύτων. 2–3 Σεπτεμβρίου 1992. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2011. 
  6. Juan Antonio Fernández, ambassador (12 Δεκεμβρίου 2008). «Statement on behalf of the Non-Aligned Movement at the commemorative session of the Human Rights Council on the 60th Anniversary of the Universal Declaration on Human Rights». Κίνημα Αδεσμεύτων. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2011. [νεκρός σύνδεσμος]
  7. «Secretary-General's Message to Additional Commemorative Meeting of the Non-Aligned Movement». United Nations. 5 Σεπτεμβρίου 2011. 
  8. «Invitation to the EU to the Non-Aligned Movement Summit (Baku, 25-26 October 2019)». consilium.europa.eu. 25 Ιανουαρίου 2019. 
  9. Κρίσιμη σύνοδος των Αδεσμεύτων, Ιστορικό Λεύκωμα 1961, σελ. 119, Καθημερινή, Αθήνα (1997)
  10. Ο Φιντέλ Κάστρο, επειδή είχε υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στην κοιλιακή χώρα, δεν μπόρεσε να παραστεί στη σύνοδο κορυφής και εκπροσωπήθηκε από τον νεότερο αδερφό του, τον Ραούλ Κάστρο, υπηρεσιακό πρόεδρο. Δείτε και "Castro elected President of Non-Aligned Movement Nations". People's Daily. 16 Σεπτεμβρίου 2006.