Συνθήκη της Νίκαιας

Αυτό το λήμμα αφορά την συνθήκη της ΕΕ του 2001. Για τη συνθήκη του 1892 μεταξύ Ιταλίας και Γαλλίας, δείτε: Συνθήκη της Νίκαιας (1892).

Η Συνθήκη της Νίκαιας υπογράφηκε από τους Ευρωπαίους ηγέτες στις 26 Φεβρουαρίου 2001 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου 2003. Τροποποίησε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ (ή Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και τη Συνθήκη της Ρώμης (ή Συνθήκη περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας). Η Συνθήκη της Νίκαιας μεταρρύθμισε τη θεσμική δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να προσαρμοσθεί στην προς ανατολάς διεύρυνση, ένα έργο που αρχικά επρόκειτο να γίνει από τη Συνθήκη του Άμστερνταμ, αλλά απέτυχε να διευθετηθεί εκείνη την εποχή.

Συνθήκη της Νίκαιας

Τύπος	Τροποποίηση προηγούμενων συνθηκών
Υπογραφή	26 Φεβρουαρίου 2001
Σε ισχύ	1 Φεβρουαρίου 2003
Υπογράφοντες	μέλη της ΕΕ το 2001

Η εφαρμογή της συνθήκης ήταν εν αμφιβόλω για μία περίοδο, ύστερα από την αρχική της απόρριψη από τον ιρλανδικό λαό στο δημοψήφισμα του 2001. Το αρνητικό αποτέλεσμα αυτού του δημοψηφίσματος ανατράπηκε στο επόμενο δημοψήφισμα που διενεργήθηκε μετά από ένα χρόνο.

Προβλέψεις της συνθήκης

Η Συνθήκη της Νίκαιας δέχθηκε επίθεση από πολλούς ανθρώπους ως ελαττωματικός συμβιβασμός. Η Γερμανία είχε απαιτήσει ο μεγαλύτερος πληθυσμός της να αντικατοπτρισθεί με μεγαλύτερο βάρος ψήφων στο Συμβούλιο· σε αυτό αντιτάχθηκε η Γαλλία, η οποία επέμενε η συμβολική ισοτιμία μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας να διατηρηθεί. Μία πρόταση που έγινε από πολλούς, η οποία θα είχε ευρέως απλοποιήσει το ισχύον σύστημα, ήταν να εισαχθεί μια διπλή πλειοψηφία αμφότερων των μελών κρατών και του πληθυσμού, για να αντικατασταθεί το σύστημα Qualified Majority Voting (QMV). Αυτό απορρίφθηκε επίσης από τη Γαλλία για παρόμοιους λόγους. Επιτεύχθηκε ένας συμβιβασμός, ο οποίος προέβλεπε μια διπλή πλειοψηφία των Κρατών Μελών και των ψήφων τους, και στην οποία ένα Κράτος Μέλος μπορεί προαιρετικά να απαιτήσει επαλήθευση ότι οι χώρες που ψηφίζουν υπέρ εκπροσωπούν ένα επαρκές τμήμα του πληθυσμού της Ένωσης.

Το βάρος ψήφου στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως αποφασίσθηκε στη Συνθήκη της Νίκαιας, σε ισχύ από την 1η Νοεμβρίου 2004:please provide a reference that the voting system took effect in on that date and not in 2003 as did the Treaty itself Χώρα Βάρος ψήφου Πληθ. (Mio.) Rel. weight Γερμανία 29 82.0 1.00 Ηνωμένο Βασίλειο 29 59.4 1.38 Γαλλία 29 59.1 1.39 Ιταλία 29 57.7 1.42 Ισπανία 27 39.4 1.94 Πολωνία 27 38.6 1.98 Ρουμανία 14 22.3 1.78 Κάτω Χώρες 13 15.8 2.33 Ελλάδα 12 10.6 3.20 Τσεχία 12 10.3 3.29 Βέλγιο 12 10.2 3.33 Ουγγαρία 12 10.0 3.39 Πορτογαλία 12 9.9 3.42 Σουηδία 10 8.9 3.18 Αυστρία 10 8.1 3.49 Βουλγαρία 10 7.7 3.67 Σλοβακία 7 5.4 3.67 Δανία 7 5.3 3.73 Φινλανδία 7 5.2 3.81 Λιθουανία 7 3.7 5.35 Ιρλανδία 7 3.7 5.35 Λετονία 4 2.4 4.71 Σλοβενία 4 2.0 5.67 Εσθονία 4 1.4 8.08 Κύπρος 4 0.8 14.14 Λουξεμβούργο 4 0.4 28.28 Μάλτα 3 0.4 21.26 Total 345 490

Η Συνθήκη προέβλεπε αύξηση μετά τη διεύρυνση του αριθμού των εδρών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε 732, κάτι που υπερέβαινε το όριο που έθετε η Συνθήκη του Άμστερνταμ.

Το ζήτημα της μείωσης σε μέγεθος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μετά τη διεύρυνση επιλύθηκε σε έναν βαθμό — η Συνθήκη προβλέπει ότι όταν ο αριθμός των Κρατών Μελών φθάσει τα 27, ο αριθμός των Επιτρόπων που είναι διορισμένοι στην ακόλουθη Επιτροπή θα μειωθεί από το Συμβούλιο σε κάτω από 27, αλλά χωρίς πραγματικά να προσδιορισθεί ο στόχος αυτής της μείωσης. Ως μεταβατικό μέτρο προσδόριζε ότι μετά την 1η Ιανουαρίου 2005 η Γερμανία, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία και η Ισπανία θα μπορούσαν να εγκαταλείψουν τους δεύτερους Επιτρόπους τους.

Η Συνθήκη προέβλεπε τη δημιουργία επικουρικών δικαστηρίων υπαγόμενων στο European Court of Justice και το Court of First Instance για την εκδίκαση υποθέσεων σε ειδικούς τομείς δικαίου, όπως οι ευρεσιτεχνίες.

Η Συνθήκη της Νίκαιας προβλέπει νέους κανόνες για τη στενότερη συνεργασία, καθώς οι κανόνες που είχαν θεσπιστεί από τη Συνθήκη του Άμστερνταμ είχαν κριθεί δυσεφάρμοστοι και, για τον λόγο αυτό, δεν είχαν ακόμη χρησιμοποιηθεί.

Έπειτα από τις αποτυχημένες κυρώσεις που είχαν επιβληθεί στην Αυστρία λόγω της δημιουργίας κυβερνητικού συνασπισμού με τη συμμετοχή του κόμματος του Jörg Haider, και την ανησυχία για την πιθανή απειλή που θα μπορούσαν να αποτελέσουν για τη σταθερότητα τα νέα κράτη μέλη που επρόκειτο να ενταχθούν στην Ένωση στο πλαίσιο της διεύρυνσής της, η Συνθήκη της Νίκαιας θέσπισε για πρώτη φορά τυπικούς κανόνες για την επιβολή κυρώσεων κατά των κρατών μελών.

Η Συνθήκη περιελάμβανε επίσης διατάξεις σχετικά με τις χρηματοοικονομικές επιπτώσεις του τερματισμού της Συνθήκης των Παρισίων (1951), δυνάμει της οποίας είχε ιδρυθεί η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ).

Υπογραφές

Βέλγιο	Δανία	Γερμανία	Ελλάδα	Ισπανία	Γαλλία	Ιρλανδία	Ιταλία
Λουξεμβούργο	Κάτω Χώρες	Αυστρία	Πορτογαλία	Φινλανδία	Σουηδία	Ηνωμένο Βασίλειο

Συνθήκες

Υπογραφή Ισχύς Τίτλος

1948 1948 Συνθήκη των Βρυξελλών

1951 1952 Συνθήκη των Παρισίων

1954 1955 Τροποποιημένη Συνθήκη των Βρυξελλών

1957 1958 Συνθήκες της Ρώμης

1965 1967 Συνθήκη Συγχώνευσης

1975 - Συμπεράσματα Ευρωπαϊκού Συμβουλίου

1985 1995 Συνθήκη Σένγκεν

1986 1987 Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη

1992 1993 Συνθήκη του Μάαστριχτ

1997 1999 Συνθήκη του Άμστερνταμ

2001 2003 Συνθήκη της Νίκαιας

2007 2009 Συνθήκη της Λισσαβώνας

Τρεις πυλώνες της  Ευρωπαϊκής Ένωσης:

Ευρωπαϊκές Κοινότητες:

Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (EΥΡATOM)

Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ)

Η Συνθήκη έληξε το 2002

Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ)

Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ)

Συνθήκη Σένγκεν

Ευρωπαϊκή Κοινότητα (ΕΚ)

TREVI

Συνεργασία σε Δικαιοσύνη και Εσωτερικές Υποθέσεις (ΔΕΥ)

Αστυνομική και Δικαστική Συνεργασία σε Ποινικές Υποθέσεις (ΑΔΣΠ)

Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνεργασία (ΕΠΣ)

Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ)

Άλλοι οργανισμοί

Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση (ΔΕΕ)

Η Συνθήκη έληξε το 2011

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Summary of the Treaty Europa.eu Press releases database
• Consolidated version of the Treaties EUR-Lex Access to European Union law
• Landmark EU treaty comes into effect - BBC News article dated February 1, 2003
• History of the European Union - Treaty of Nice Historiasiglo20
• Analysis of the voting weighs before and after, with 3D visualisation
• Book about the Treaty of Nice (also as PDF) Euobserver
• Treaty of Nice (26 February 2001) CVCE