Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 1968

Οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 1968, οι Αγώνες της 19ης Ολυμπιάδας, διοργανώθηκαν στην Πόλη του Μεξικού στο Μεξικό, από τις 12 έως τις 27 Οκτωβρίου 1968.

Αγώνες της 19ης Ολυμπιάδας
Διοργανώτρια Πόλη του Μεξικού, Μεξικό
Χώρες112
Αθλητές5.516 (4.735 άνδρες, 781 γυναίκες)
Αγωνίσματα172 σε 20 ολυμπιακά αθλήματα
Τελετή έναρξης12 Οκτωβρίου 1968, πριν 56 έτη (1968-10-12)
Τελετή λήξης27 Οκτωβρίου 1968, πριν 56 έτη (1968-10-27)
Κήρυξη έναρξης Πρόεδρος Γκουστάβο Ντία Ορντάζ
Κήρυξη λήξης Πρόεδρος της ΔΟΕ Άβερι Μπρούντατζ
Όρκος αθλητών Πάμπλο Γκαρρίδο
Αφή της Φλόγας Ενρικέτα Μπασίλιο
Θερινοί
Τόκιο 1964 Μόναχο 1972  >
Χειμερινοί
Γκρενόμπλ 1968 Σαπόρρο 1972  >

Ήταν οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες που έγιναν σε χώρα του αναπτυσσόμενου κόσμου και οι πρώτοι που έλαβαν χώρα στη Λατινική Αμερική, καθώς και οι πρώτοι που διοργανώθηκαν από ισπανόφωνη χώρα. Επίσης, με την πρόοδο της τεχνολογίας, ήταν και οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες που χρησιμοποίησαν αποκλειστικά εξοπλισμό με ηλεκτρονική χρονομέτρηση.[1]

Σημαδεύτηκαν από τους φοιτητές που έπεσαν νεκροί από πυρά της μεξικανικής αστυνομίας κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων (Σφαγή του Τλατελόλκο) καθώς και από τις διαμαρτυρίες για τη ρατσιστική πολιτική των Η.Π.Α. απέναντι στους μαύρους Αμερικάνους.

Συμμετείχαν 112 χώρες με 5.516 αθλητές και αθλήτριες σε 172 αγωνίσματα και 18 αθλήματα.

Το υψηλό υψόμετρο της πόλης δημιούργησε προβλήματα αναπνοής σε πολλούς αθλητές, αλλά παράλληλα βοήθησε και άλλους (ανάλογα με το άθλημα) στο να επιτύχουν υψηλές επιδόσεις.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες κέρδισαν τα περισσότερα χρυσά μετάλλια και γενικώς τα περισσότερα μετάλλια, για τελευταία φορά έως τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1984 στο Λος Άντζελες.

Ψηφοφορία

Επεξεργασία
 
Η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του 1968 στο Ολυμπιακό Στάδιο Estadio Olímpico Universitario στην Πόλη του Μεξικού.

Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή εμπιστεύτηκε την Πόλη του Μεξικού για τη διοργάνωση των 19ων Ολυμπιακών Αγώνων στην 60ή σύνοδό της στο Μπάντεν-Μπάντεν της τότε Δυτικής Γερμανίας στις 18 Οκτωβρίου 1963. Οι άλλες υποψήφιες πόλεις ήταν το Ντιτρόιτ, το Μπουένος Άιρες και η Λυών.[2]

Επίσημα αποτελέσματα
Πόλεις Χώρες 1ος Γύρος
Πόλη του Μεξικού   Μεξικό 30
Ντιτρόιτ   ΗΠΑ 14
Λυών   Γαλλία 12
Μπουένος Άιρες   Αργεντινή 2

Συμμετέχουσες Χώρες

Επεξεργασία

112 αποστολές βρέθηκαν στο Μεξικό. Για πρώτη φορά έλαβαν μέρος οι εξής χώρες: Μπαρμπάντος, Μπελίζ, Γουινέα, Ονδούρα, Αμερικανικές Παρθένοι Νήσοι, Κουβέιτ, Νικαράγουα, Παραγουάη, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Ελ Σαλβαδόρ, Σιέρα Λεόνε και Σουρινάμ.

Για πρώτη φορά η Γερμανία θα κατέβει χωρισμένη σε δύο ομάδες, τη Δυτική και την Ανατολική. Η Νότια Αφρική ήταν αποκλεισμένη λόγω της πολιτικής του απαρτχάιντ (για πρώτη φορά η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή επισήμως την απέκλεισε ξεκινώντας από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1964 και έγινε πάλι δεκτή στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992, μετά τη λήξη της πολιτικής του απαρτχάιντ)

Οι 112 αποστολές
Αφρική Αμερική Ασία Ευρώπη Ωκεανία
25 χώρες 31 χώρες 23 χώρες 30 χώρες 3 χώρες

Σημαντικότερες στιγμές

Επεξεργασία
 
Ο χρυσός ολυμπιονίκης Τόμι Σμιθ (κέντρο) και ο χάλκινος ολυμπιονίκης Τζον Κάρλος (δεξιά) με υψωμένη τη γροθιά τους στο βάθρο μετά τον αγώνα των 200 μ.

Στις 16 Οκτωβρίου, ο κόσμος έμεινε άναυδος. Οι μαύροι αθλητές των Η.Π.Α. στα 200 μέτρα Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος, πρώτος και τρίτος νικητής αντίστοιχα, ανέβηκαν στο βάθρο.[3] Την ώρα που ακουγόταν ο εθνικός ύμνος των Ηνωμένων Πολιτειών, έσκυψαν το κεφάλι και ύψωσαν τη γροθιά τους, μέσα σε μαύρο γάντι -ήταν ο χαιρετισμός της ριζοσπαστικής οργάνωσης των μαύρων, "Μαύρη Δύναμη". Το φυλετικό πρόβλημα της σπαρασσόμενης Αμερικής, στην οποία μόλις προ μηνών είχαν δολοφονηθεί τόσο ο φιλειρηνιστής ηγέτης των μαύρων Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, όσο και ο φιλελεύθερος εκπρόσωπος του αμερικανικού κατεστημένου και υποψήφιος πρόεδρος Ρόμπερτ Κένεντι, εμφανίστηκε στα μάτια εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη, με έναν ιδιαίτερα εντυπωσιακό τρόπο. Οι Αμερικανοί υπεύθυνοι έγιναν έξαλλοι:

"Η παράνομος αυτή εκδήλωσις αντιβαίνει προς τας βασικάς αρχάς του αθλητισμού και τους καλούς τρόπους του αθλητού, πράγμα εις το οποίον αποδίδουν μεγάλην σημασίαν αι ΗΠΑ", δήλωσε ο πρόεδρος της Αμερικανικής Ολυμπιακής Επιτροπής Ντάγκλας Ρόμπι και ανακοίνωσε τον αποκλεισμό των δύο αθλητών από τους υπόλοιπους αγώνες, ενώ τους διέταξαν να εγκαταλείψουν αμέσως το ολυμπιακό χωριό και να επιστρέψουν στις Η.Π.Α.[4]

Σε βοήθεια των Αμερικανών έσπευσε και η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή, η οποία κατηγόρησε υποκριτικά τους δύο αθλητές ότι "παρεβίασαν την αρχήν της μη αναμίξεως της πολιτικής εις τον αθλητισμόν".

"Η αποπομπή των δύο νέγρων απειλεί τους Ολυμπιακούς Αγώνας. Οι μαύροι συναθληταί τους θα αποχωρήσουν;", έγραψε στους τίτλους της η Ακρόπολις, αντανακλώντας το κλίμα των εφημερίδων ανά την υφήλιο.

Τελικά οι μαύροι Αμερικανοί αθλητές δεν αποχώρησαν, αλλά η γροθιά της "Μαύρης Δύναμης" και των "Μαύρων Πανθήρων" υψώθηκε και πάλι στο ολυμπιακό βάθρο, κατά την απονομή του χρυσού μεταλλίου της σκυταλοδρομίας 4x400 στην ομάδα των Η.Π.Α., στις 21 Οκτωβρίου.

Κατά τα λοιπά, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Μεξικού ήταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες των ιστορικών ρεκόρ του στίβου. Ρεκόρ που έμειναν ακατάρριπτα για πολλά χρόνια, έως και 24. Το μεγάλο υψόμετρο της Πόλης του Μεξικού (2.240 μ.) βοήθησε στην επίτευξη εκπληκτικών επιδόσεων στους δρόμους έως και τα 800 μ. και στα άλματα, αλλά δυσκόλεψε αφάνταστα τους δρομείς μεγάλων αποστάσεων. Τα ιστορικά γεγονότα ξεκίνησαν από την τελετή έναρξης καθώς η εμποδίστρια Ενρικέτα Μπασίλιο έγινε η πρώτη γυναίκα που άναψε την Ολυμπιακή Φλόγα.

  • Στις 18 Οκτωβρίου, όλα ήταν ιδανικά για τον Αμερικανό Μπομπ Μπίμον, ο οποίος έως πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες είχε ρεκόρ 8,33 μέτρα στο άλμα εις μήκος. Μεγάλο υψόμετρο, άνεμος ευνοϊκός ακριβώς στο ανώτατο επιτρεπόμενο όριο (για να μην ακυρωθεί ενδεχόμενο ρεκόρ). Πάτησε τέλεια, υψώθηκε και προσγειώθηκε στα 8,90 μέτρα. Χαρακτηρίστηκε "άλμα του αιώνα".[5][6] Ειδικοί για χρόνια ανέλυαν πώς το πραγματοποίησε, συνέκριναν το μήκος του με αυτοκίνητα στη σειρά κ.λπ. Υπολόγισαν ότι σε επίπεδο θαλάσσης μπορούσε να ήταν 8,45-8,56 μ. Το ειδικό σύστημα μέτρησης δεν επαρκούσε για τέτοιο άλμα και χρησιμοποιήθηκε η κλασική "μεζούρα".
  • Συγκλονιστικά ήταν τα όσο συνέβησαν στο τριπλούν. Το ρεκόρ κόσμου καταρρίφθηκε πέντε φορές. Στον προκριματικό από τον Ιταλό Τζουζέπε Τζεντίλε (μετέπειτα συμπρωταγωνιστή με τη Μαρία Κάλλας, στην κινηματογραφική Μήδεια του Πιερ Πάολο Παζολίνι) με 17,10 μ. και στον τελικό, κατά σειρά, από τον Τζεντίλε με 17,22 μ., τον Σοβιετικό Βίκτορ Σανέγιεφ με 17,23 μ., τον Βραζιλιάνο Νέλσον Προυντέντσιο με 17,27 μ. και, τέλος, από τον Σανέγιεφ με 17,39 μ.
  • Τέσσερις μήνες πριν από τους Ολυμπιακούς, τρεις Αμερικανοί, οι Τζιμ Χάινς, Τσάρλι Γκριν και Ρόνι Ρέι Σμιθ έγιναν οι πρώτοι άνθρωποι που έτρεξαν τα 100 μ., σε χρόνο κάτω από 10 δευτερόλεπτα, με χρονόμετρο χειρός (9,9). Στο Μεξικό κατόρθωσε το ίδιο ο Χάινς και με ηλεκτρονικό χρονόμετρο (9,95).
  • Εκπληκτικά ρεκόρ σημείωσαν οι Αμερικανοί Τόμι Σμιθ στα 200 μ. (19.83) και Λι Έβανς στα 400 μ. (43.86), ο Βρετανός Ντέιβιντ Έμερι στα 400 μ. εμπόδια (48.12) και η ομάδα ανδρών των Η.Π.Α. στα 4x400 μ. (2.56.16). Το ρεκόρ της καταρρίφθηκε μόλις το 1992.
  • Στο άλμα εις ύψος νίκησε ένας "ακροβάτης": ο Αμερικανός Ντικ Φόσμπερι, που καθιέρωσε το πέρασμα του πήχεως με την πλάτη και έκανε την επανάσταση, η οποία άλλαξε τη ροή του αγωνίσματος.
  • Ο "επαγγελματίας Ολυμπιονίκης", όπως αποκλήθηκε ο Αμερικανός δισκοβόλος Αλ Έρτερ, κυριάρχησε για τέταρτη συνεχή φορά -και τελευταία. Οι αντίπαλοί του, με μεγαλύτερα ρεκόρ από το δικό του, αλλά με λιγότερες ψυχικές δυνάμεις, έχαναν πριν από τον αγώνα.
  • Νίκησαν με παγκόσμια ρεκόρ η Ιρένα Σεβίνσκα (Πολωνία) στα 200 μ., η Γουαϊόμια Τάις (Η.Π.Α.) στα 100 μ., η οποία έγινε και η πρώτη αθλήτρια στην ιστορία που διατήρησε τον τίτλο της στο αγώνισμα αυτό, η Βιορίκα Βισκοπολεάνου (Ρουμανία) στο μήκος, η Μαργκίτα Γκούμελ (Λ.Δ. Γερμανίας) στη σφαιροβολία και οι ομάδες ανδρών και γυναικών των Η.Π.Α. στα 4x100 μ.
  • Στα 800 μ. ισοφάρισε το ρεκόρ κόσμου ο Αυστραλός Ραλφ Ντούμπελ.
  • Στις μεγάλες αποστάσεις (1.500 μ., 5.000 μ., 10.000 μ., Μαραθώνιος και 3.000 μ. στιπλ) κυριάρχησαν οι Αφρικανοί. Η νέα "Μαύρη Δύναμη".
  • Όλοι περίμεναν πρωταγωνιστή της κολύμβησης τον διάσημο Αμερικανό Μαρκ Σπιτς. Κυριάρχησαν, όμως, δύο συμπατριώτες του. Η Ντέμπι Μέγιερ, που κατέκτησε τρία χρυσά μετάλλια σε ατομικά αγωνίσματα και ο Τσαρλς Χίκοξ, ο οποίος πήρε τρία χρυσά κι ένα ασημένιο.
  • Ο Ρόλαντ Μάτες (Λ.Δ. Γερμανίας), ο Μάικ Μπάρτον (Η.Π.Α.) και η Κλόντια Κολμπ (Η.Π.Α,) κέρδισαν από δύο χρυσά ατομικά μετάλλια στην κολύμβηση.
  • Η Γιουγκοσλάβα Ντζουρντζίτσα Μπγιέντοφ κατέπληξε νικώντας τα φαβορί στα 100 μ. προσθίως, ενώ φρενίτιδα ενθουσιασμού προξένησε στους συμπατριώτες του ο Φελίπε Μουνιόθ, που κυριάρχησε στα 200 μ. προσθίως. Ήταν το πρώτο μετάλλιο του Μεξικού στην κολύμβηση στην ιστορία των Ολυμπιακών αγώνων.
  • Η Τσεχοσλοβάκα Βέρα Τσασλάφσκα αναδείχθηκε σε μορφή της γυμναστικής, με τα τέσσερα χρυσά και δύο ασημένια μετάλλια που πήρε. Κοντά της ο Σοβιετικός Μιχαΐλ Βορονίν (2-4-1 μετάλλια) και ο Ιάπωνας Σαουάο Κάτο (3-1-0).
  • Τρεις από τους μεγαλύτερους αθλητές στην ιστορία της άρσης βαρών πρωταγωνίστησαν στο Μεξικό. Ο Ιάπωνας Γιοσινόμπου Μιγιάκε, που νίκησε, όπως και το 1964, στα 60 κιλά, ενώ το 1960 είχε αναδειχθεί 2ος στα 56 κ., ο Πολωνός Βαλντέμαρ Μπασανόφσκι (67,5 κ.), ο οποίος διατήρησε τον τίτλο του, όπως, άλλωστε, και ο Σοβιετικός Λεονίντ Ζαμποτίνσκι στα βαρέα βάρη.
  • Τέσσερις παλαιστές, που είχαν νικήσει το 1964, ανακηρύχθηκαν ξανά πρώτοι Ολυμπιονίκες. Στην ελευθέρα, ο περίφημος Σοβιετικός Αλεξάντρ Μεντβέντ (το 1964 θριάμβευσε στα 97 κ., το 1968 στα +97 κ. και το 1972 θα νικήσει στα +100 κ.) και ο Ιάπωνας Γιόσιρο Ουετάκε (57 κ.) και στην ελληνορωμαϊκή ο Βούλγαρος Μπόγιαν Ράντεφ (97 κ.) και ο Ούγγρος Ίστβαν Κόζμα (+97 κ.).
  • Τρία αδέλφια από τη Σουηδία, οι Ουλφ, Πέτερ και Γιέργκεν Σούντελιν θριάμβευσαν στην ιστιοπλοΐα, στην κλάση "5,5".
  • Αν και απέτυχε η Αμερικανίδα ξιφομάχος Τζανίς Ρόμαρι, δημιούργησε ένα ρεκόρ. Μετείχε για έκτη συνεχή φορά σε Ολυμπιακούς αγώνες, κάτι μοναδικό για γυναίκες σε οποιοδήποτε άθλημα.

Ελληνική αποστολή

Επεξεργασία

Η Ελλάδα πραγματοποίησε την καλύτερη μέχρι τότε μεταπολεμική εμφάνιση, με ένα χάλκινο μετάλλιο, τρεις τέταρτες θέσεις και μία 5η θέση. Το χάλκινο μετάλλιο κέρδισε ο Πέτρος Γαλακτόπουλος στην κατηγορία 70 κιλών της ελληνορωμαϊκής πάλης. Εντυπωσιακή ήταν η εμφάνιση του Χρήστου Παπανικολάου. Σημείωσε μεγάλο ρεκόρ (5,35 μ.), αλλά δεν ανέβηκε στο βάθρο των νικητών του άλματος επί κοντώ. Τον άφησε 4ο ο "απίθανος" Δυτικογερμανός Κλάους Σιπρόφσκι. Τέταρτοι αναδείχθηκαν και δύο παλαιστές. Ο Όθων Μοσχίδης στα 57 κ. της ελληνορωμαϊκής και ο Νίκος Καρυπίδης στα 63 κ. της ελευθέρας. Τη σπουδαία ελληνική εμφάνιση ολοκλήρωσε ο ιστιοπλόος Παναγιώτης Κουλιγκάς, που κατατάχθηκε 5ος στην κλάση "Φιν".[7]

Αθλητές που βρέθηκαν στην πρώτη 8αδα:

Πίνακας Μεταλλίων

Επεξεργασία
Θέση Χώρα Χρυσά Ασημένια Χάλκινα Σύνολο
1   ΗΠΑ 45 28 34 107
2   Σοβιετική Ένωση 29 32 30 91
3   Ιαπωνία 11 7 7 25
4   Ουγγαρία 10 10 12 32
5   Ανατολική Γερμανία 9 9 7 25
6   Γαλλία 7 3 5 15
7   Τσεχοσλοβακία 7 2 4 13
8   Δυτική Γερμανία 5 11 10 26
9   Αυστραλία 5 7 5 17
10   Ηνωμένο Βασίλειο 5 5 3 13
11   Πολωνία 5 2 11 18
12   Ρουμανία 4 6 5 15
13   Ιταλία 3 4 9 16
14   Κένυα 3 4 2 9
15   Μεξικό 3 3 3 9
16   Γιουγκοσλαβία 3 3 2 8
17   Ολλανδία 3 3 1 7
18   Βουλγαρία 2 4 3 9
19   Ιράν 2 1 2 5
20   Σουηδία 2 1 1 4
21   Τουρκία 2 0 0 2
22   Δανία 1 4 3 8
23   Καναδάς 1 3 1 5
24   Φινλανδία 1 2 1 4
25   Αιθιοπία 1 1 0 2
  Νορβηγία 1 1 0 2
27   Νέα Ζηλανδία 1 0 2 3
28   Τυνησία 1 0 1 2
29   Βενεζουέλα 1 0 0 1
  Πακιστάν 1 0 0 1
31   Κούβα 0 4 0 4
32   Αυστρία 0 2 2 4
33   Ελβετία 0 1 4 5
34   Μογγολία 0 1 3 4
35   Βραζιλία 0 1 2 3
36   Βέλγιο 0 1 1 2
  Νότια Κορέα 0 1 1 2
  Ουγκάντα 0 1 1 2
39   Τζαμάικα 0 1 0 1
  Καμερούν 0 1 0 1
41   Αργεντινή 0 0 2 2
42   Ελλάδα 0 0 1 1
  Ινδία 0 0 1 1
  Ταϊβάν 0 0 1 1

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. «Omega, the Olympics, and the innovations required to time the Earth's Best». SecondTime (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2021. 
  2. «IOC Vote History». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2008. 
  3. 1968: Black athletes make silent protest San Jose State University
  4. On This Day: Tommie Smith and John Carlos Give Black Power Salute on Olympic Podium Αρχειοθετήθηκε 2020-11-09 στο Wayback Machine. Finding Dulcinea
  5. «THE ESSENTIAL OLYMPIC STORIES: BOB BEAMON'S LEAP OF THE CENTURY». Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2021. 
  6. «Όταν ο Μπίμον έκανε το «άλμα του αιώνα»». Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2021. 
  7. Μεξικό: Ολυμπιακοί των ιστορικών ρεκόρ, Ιστορικό Λεύκωμα 1968, σελ. 156-159, Καθημερινή (1998)