Ντίνος Δημόπουλος
Ο Ντίνος Δημόπουλος (22 Αυγούστου 1921, Πάλαιρος - 28 Φεβρουαρίου 2003, Αθήνα) ήταν Έλληνας σκηνοθέτης, σεναριογράφος, ηθοποιός και συγγραφέας, γνωστός κυρίως για την ενασχόλησή του με τον κινηματογράφο. Υπήρξε ιδιαίτερα παραγωγικός και, παρά την άνιση φιλμογραφία του, θεωρείται κεντρική μορφή του ελληνικού κινηματογράφου των δεκαετιών του 1950 και του 1960.[4][5]
Ντίνος Δημόπουλος | |
---|---|
Όνομα στη μητρική γλώσσα | Ντίνος Δημόπουλος (Ελληνικά) |
Γέννηση | 22 Αυγούστου 1921[1][2][3] Πάλαιρος Αιτωλοακαρνανίας |
Θάνατος | 28 Φεβρουαρίου 2003[2][3] Αθήνα |
Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
Ιδιότητα | ηθοποιός, σκηνοθέτης κινηματογράφου, σεναριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και συγγραφέας |
Σύζυγος | Φλωρέττα Ζάννα (1960–2003) |
Ο Δημόπουλος σκηνοθέτησε περισσότερες από σαράντα ταινίες,[6] καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα ειδών. Ίσως η κορυφαία του ταινία είναι η Μανταλένα (1960), που προτάθηκε για τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών.[7] Κάποιες από τις πιο επιτυχημένες κωμωδίες του Δημόπουλου, πολλές από τις οποίες περιέχουν αισθηματικά στοιχεία, είναι οι Το κλωτσοσκούφι (1960), Δεσποινίς διευθυντής (1964), Μια τρελλή τρελλή οικογένεια (1965), Τζένη Τζένη (1966), Η αρχόντισσα κι ο αλήτης (1968) και Η νεράιδα και το παλικάρι (1969). Άλλες σημαντικές ταινίες του είναι τα δράματα Λόλα (1964), Κοινωνία, ώρα μηδέν (1966) και Κατηγορώ τους ανθρώπους (1966), το νουάρ Πυρετός στην άσφαλτο (1967) και οι πολεμικές ταινίες Κοντσέρτο για πολυβόλα (1967) και Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά (1969).
Ο Δημόπουλος ασχολήθηκε εκτεταμένα και με το θέατρο, αρχικά ως ηθοποιός και αργότερα ως σκηνοθέτης έργων Ελλήνων και ξένων δημιουργών. Ο ίδιος έγραψε επτά θεατρικά έργα και δώδεκα βιβλία, πολλά από τα οποία ανήκουν στην παιδική λογοτεχνία.
Βιογραφία και σταδιοδρομία
ΕπεξεργασίαΝεανικά χρόνια
ΕπεξεργασίαΟ Ντίνος Δημόπουλος γεννήθηκε στις 22 Αυγούστου 1921, στην Πάλαιρο της Αιτωλοακαρνανίας. Ενώ ήταν ακόμη παιδί, εγκαταστάθηκε μαζί με την οικογένειά του στην Δραπετσώνα. Από μικρός αγάπησε το θέατρο και τον κινηματογράφο, παρακολουθώντας ταινίες με τον φίλο του Βασίλη Διαμαντόπουλο. Απέτυχε στις εξετάσεις της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, αλλά σπούδασε στη Δραματική Σχολή Γιαννούλη Σαραντίδη. Την περίοδο αυτή εντάχθηκε στο ΕΑΜ και την Πανσπουδαστική.[8]
Άρχισε την καλλιτεχνική του πορεία ως ηθοποιός το 1946, στην παράσταση Οι Γερμανοί ξανάρχονται των Αλέκου Σακελλάριου και Χρήστου Γιαννακόπουλου.[8] Ακολούθως, ερμήνευσε ρόλους σε έργα κλασικών δημιουργών, όπως ο Σοφοκλής, ο Λουίτζι Πιραντέλο, ο Τζορτζ Μπέρναρντ Σω και ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, ενώ υπήρξε επί σειρά ετών βοηθός σκηνοθέτη του Αλέξη Μινωτή.[9] Στον κινηματογράφο, το ντεμπούτο του ήρθε το 1948 με τη συμμετοχή στην ταινία Οι Γερμανοί ξανάρχονται (1948) του Αλέκου Σακελλάριου, επαναλαμβάνοντας τον ρόλο που είχε παίξει στην θεατρική παράσταση. Ακολούθησαν συνεργασίες με τον Γρηγόρη Γρηγορίου (Θύελλα στο φάρο – 1950, Μεγάλοι δρόμοι – 1953) και τον Μαυρίκιο Νόβακ (Κατέστρεψα μια νύχτα τη ζωή μου – 1951).
Το 1953 ο Δημόπουλος διασκεύασε το θεατρικό Το κουρέλι του Ντάριο Νικοντέμι, για τους σκοπούς της ταινίας Οι ουρανοί είναι δικοί μας (1953), και πρότεινε στην Φίνος Φιλμ να τη σκηνοθετήσει ο Γιώργος Τζαβέλλας. Ωστόσο, ο Φιλοποίμην Φίνος τον έπεισε να αναλάβει ο ίδιος κι έτσι ο Δημόπουλος σκηνοθέτησε την πρώτη του ταινία.[10] Το επόμενο εγχείρημά του, Χαρούμενο ξεκίνημα (1954), αποτελεί το πρώτο μιούζικαλ του ελληνικού κινηματογράφου.[11]
Στη συνέχεια, ο Δημόπουλος σκηνοθέτησε τις Τζο ο τρομερός (1955) και Το αμαξάκι (1957), που προβλήθηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Κάρλοβι Βάρι.[12] Αξιόλογο χαρακτηριστικό των ταινιών αυτών είναι ότι μέσα από τις κωμικές καταστάσεις, αντανακλώνται οι κοινωνικές εντάσεις της εποχής.[13] Το 1958 σκηνοθέτησε τον Άνθρωπο του τραίνου, που θεωρείται ένα από τα πρώτα ελληνικά φιλμ νουάρ και μια από τις πιο υποτιμημένες ταινίες του.[14] Η Αστέρω (1959) γνώρισε μεγάλη επιτυχία και ήταν υποψήφια για τη Χρυσή Άρκτο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου.[15] Σηματοδότησε επίσης την αρχή της πολυετούς συνεργασίας του με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ.
Δεκαετία του 1960
ΕπεξεργασίαΗ κινηματογραφική παραγωγή του Δημόπουλου κορυφώθηκε κατά τη δεκαετία του 1960, παρότι συνέχισε να ασχολείται με το θέατρο. Την περίοδο 1960-1961 γύρισε τις επιτυχημένες ταινίες Το κλωτσοσκούφι (1960), Μανταλένα (1960) και Η Λίζα και η άλλη (1960). Ιδιαίτερα η Μανταλένα έκανε μεγάλη εντύπωση και εκτόξευσε την καριέρα της Αλίκης Βουγιουκλάκη.[16] Απέσπασε τρία βραβεία στο 1ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης και προτάθηκε για τον Χρυσό Φοίνικα στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών.[7] Παρά την τεράστια δημοτικότητα που απολάμβανε πλέον η Βουγιουκλάκη, η ταινία Ταξίδι (1962) αποδείχθηκε εισπρακτική αποτυχία.[17]
Το 1963 ο Δημόπουλος έκανε ένα διάλειμμα από τις αισθηματικές κωμικές ταινίες που γύριζε τα τελευταία χρόνια. Το Αμόκ (1963) έχει χαρακτηριστεί «μια τολμηρή καταγγελία της αγριότητας του πολέμου, του ρατσισμού και της ανθρώπινης μισαλλοδοξίας»[18] και θεωρείται μια από τις καλύτερες ταινίες του.[19] Παρότι δεν έκοψε πολλά εισιτήρια στις ελληνικές αίθουσες, γνώρισε πρωτόγνωρη επιτυχία στις ΗΠΑ.[20] Βοηθός του Δημόπουλου στην ταινία αυτή ήταν ο Παντελής Βούλγαρης.[19] Ακολούθησε ακόμη μία δραματική ταινία, η Λόλα (1964), που είχε σαφώς μεγαλύτερη ανταπόκριση από το ελληνικό κοινό.
Σύντομα, ο Δημόπουλος επέστρεψε στην κωμωδία, σε μια σειρά ταινιών με πρωταγωνίστρια την Τζένη Καρέζη. Οι Δεσποινίς διευθυντής (1964), Τζένη Τζένη (1965) και Μια τρελλή τρελλή οικογένεια (1965) συγκαταλέγονται ανάμεσα στις πιο δημοφιλείς ταινίες του.
Την περίοδο αυτή, ο Δημόπουλος άρχισε μια ιδιαίτερα γόνιμη συνεργασία με τον σεναριογράφο Νίκο Φώσκολο. Το 1966 προβλήθηκαν οι Κατηγορώ τους ανθρώπους και Κοινωνία, ώρα μηδέν, στις οποίες πρωταγωνιστεί ο Νίκος Κούρκουλος. Οι ταινίες αυτές, καθώς και το Κοντσέρτο για πολυβόλα (1967), επίσης σε σενάριο του Φώσκολου ανήκουν στις πιο αξιομνημόνευτες δραματικές ταινίες της εποχής. Το 1967 συνεργάστηκαν για τελευταία φορά στο νουάρ Πυρετός στην άσφαλτο (1967), για το οποίο ο Δημόπουλος τιμήθηκε με τα Βραβεία Αρτιότερης Παραγωγής και Σκηνοθεσίας στο 8ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης.[21]
Η δεκαετία του 1960 έκλεισε με τέσσερις από τις διασημότερες ταινίες του Δημόπουλου, τις Μια Ιταλίδα από την Κυψέλη (1968), Η αρχόντισσα κι ο αλήτης (1968), Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά (1969) και Η νεράιδα και το παλικάρι (1969). Οι τρεις τελευταίες, με πρωταγωνιστικό δίδυμο την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, αποτέλεσαν ακριβές παραγωγές και έσπασαν τα ρεκόρ εισπράξεων της εποχής.[22]
Μετέπειτα καριέρα και τελευταία χρόνια
ΕπεξεργασίαΤα επόμενα οχτώ χρόνια, ο Δημόπουλος σκηνοθέτησε εννέα ταινίες μυθοπλασίας και δύο ντοκιμαντέρ, από τις οποίες ξεχωρίζουν οι δραματικές Μια γυναίκα στην Αντίσταση (1970) και Ο βάλτος (1973). Η προσοχή του στράφηκε κυρίως στο θέατρο, σκηνοθετώντας έργα των Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, Σπύρου Μελά, Παντελή Χορν, Αντόν Τσέχωφ, Αλεχάντρο Κασόνα και δικά του, πολλές φορές για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου. Ο Δημόπουλος σκηνοθέτησε επίσης τις τηλεοπτικές σειρές Ρωμαίος και Ιουλιέτα (1975) για την ΥΕΝΕΔ και Μίνι μάρκετ ονείρων (1991) για την ΕΤ 2.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, έγραψε πολλά παιδικά βιβλία, μεταξύ των οποίων Τα δελφινάκια του Αμβρακικού (1988), που το 1993 μετέφερε ο ίδιος στην ομώνυμη ταινία και αποτέλεσε το τελευταίο κινηματογραφικό του εγχείρημά του. Υπήρξε μάλιστα η πιο πολυβραβευμένη του ταινία, καθώς διακρίθηκε σε πολλές διοργανώσεις, όπως το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βιέννης και το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Καΐρου.[23] Έγραψε επίσης την αυτοβιογραφία Ένα σκηνοθέτης θυμάται (1998) και το μυθιστόρημα Τζο ο τρομερός (2002), ως συνέχεια της ταινίας του 1955.
Το 2001 τιμήθηκε στο 42ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, για το σύνολο της προσφοράς του.[24] Στο ίδιο φεστιβάλ, έγινε αφιέρωμα προς τιμήν του με τον τίτλο Ντίνος Δημόπουλος: Ο ευγενής του λαϊκού σινεμά, όπου προβλήθηκαν οι ταινίες Το αμαξάκι, Αστέρω, Αμαρυλλίς (Το κορίτσι της αγάπης), Ο ήλιος του θανάτου και Τα δελφινάκια του Αμβρακικού.[25]
Ο Ντίνος Δημόπουλος απεβίωσε σε ηλικία 82 ετών στις 28 Φεβρουαρίου 2003 από καρδιακή προσβολή και τάφηκε στην Ραφήνα.[26]
Προσωπική ζωή
ΕπεξεργασίαΟ Δημόπουλος παντρεύτηκε δύο φορές. Η πρώτη σύζυγός του ήταν η ηθοποιός Βεατρίκη Δεληγιάννη, με την οποία απέκτησε έναν γιο, τον Χρήστο Δημόπουλο (παρουσιαστή της γνωστής παιδικής εκπομπής Ουράνιο τόξο).[26] Το 1960 παντρεύτηκε την επίσης ηθοποιό και συχνή συνεργάτιδά του Φλωρέττα Ζάννα.[27]
Εργογραφία
ΕπεξεργασίαΦιλμογραφία
ΕπεξεργασίαΤαινίες
ΕπεξεργασίαΝτοκιμαντέρ
ΕπεξεργασίαΣενάρια (σκηνοθεσία άλλων)
Επεξεργασία- 1. Οι μεγάλοι δρόμοι (1953, σκην. Γρηγόρης Γρηγορίου)
- 2. Μια βδομάδα στον παράδεισο (1964, σκην. Ίων Νταϊφάς)
- 3. Να ζει κανείς ή να μη ζει; (1966, σκην. Ορέστης Λάσκος)
- 4. Ο φαφλατάς (1971, σκην. Κώστας Καραγιάννης)
- 5. Οι άντρες ξέρουν ν' αγαπούν (1971, σκην. Απόστολος Τεγόπουλος)
- 6. Εγωιστές (1971, σκην. Κώστας Καραγιάννης)
- 7. Αέρα! Αέρα! Αέρα! (1972, σκην. Κώστας Ανδρίτσος)
Ρόλοι
Επεξεργασία- 2. Οι Γερμανοί ξανάρχονται (1948)[28]
- 3. Θύελλα στο φάρο (1950)
- 4. Κατέστρεψα μια νύχτα τη ζωή μου (1951)
- 5. Μεγάλοι δρόμοι (1953)
Τηλεόραση
ΕπεξεργασίαΘέατρο
ΕπεξεργασίαΣκηνοθεσίες
Επεξεργασία
|
|
Θεατρικά έργα
Επεξεργασία- 1. Ο επόμενος (1974)
- 2. Ο εισαγγελέας (1981)
- 3. Βασίλειος Πρώτος ο δούλος (1981)
- 4. Υάκινθος και Ιουλιέτα (1988)
- 5. Το παιδί που κυνηγούσε τα αγριοπούλια (1994)
Λογοτεχνία
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ www
.finosfilm .com /movies /artistView /92. - ↑ 2,0 2,1 (Αγγλικά) SNAC. w6tz77ss. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 169709056.
- ↑ Karalis (2012), σελ. 81-82.
- ↑ Κάγιος, Παύλος Θ. (4 Μαρτίου 2003). «Αθόρυβη τελευταία σεκάνς για τον Ντίνο Δημόπουλο». Τα Νέα. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
- ↑ Karalis (2012), σελ. 290.
- ↑ 7,0 7,1 «MADALENA». Festival de Cannes (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2020.
- ↑ 8,0 8,1 Ελληνούδη, Αρ. (9 Μαρτίου 2003). «Πολύτροπος, στοχαστικός δημιουργός». Ριζοσπάστης. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
- ↑ «Ο Ντίνος Δημόπουλος έφυγε αθόρυβα, όπως έζησε». Η Καθημερινή. 4 Μαρτίου 2003. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
- ↑ Δανίκας, Δημήτρης (4 Ιανουαρίου 2000). «Αφιέρωμα ο Ελληνικός 20ός Αιώνας Τα Πρόσωπα». Τα Νέα. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
- ↑ Τριανταφυλλίδης (2000), σελ. 66.
- ↑ «ΑΜΑΞΑΚΙ (ΤΟ)». Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
- ↑ Karalis (2012), σελ. 81.
- ↑ Karalis (2012), σελ. 84.
- ↑ «ΑΣΤΕΡΩ». Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
- ↑ Παρίδης, Χρήστος (23 Ιουλίου 2018). «Αλίκη Βουγιουκλάκη - Α' Μέρος: όλα τα κουσούρια και οι αρετές των Ελλήνων, σε light συσκευασία του ενός». LiFO. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
- ↑ Δαλιανίδης, Γιάννης (2005). Ο Κινηματογράφος, τα Πρόσωπα κι Εγώ. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη. σελ. 92. ISBN 9600340684.
- ↑ «Ντίνος Δημόπουλος». Το Βήμα. 24 Νοεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
- ↑ 19,0 19,1 Karalis (2012), σελ. 108.
- ↑ Karalis (2012), σελ. 109.
- ↑ «ΠΥΡΕΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΤΟ». Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
- ↑ Karalis (2012), σελ. 135.
- ↑ «ΔΕΛΦΙΝΑΚΙΑ ΤΟΥ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ (ΤΑ)». Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
- ↑ «Χρυσός Αλέξανδρος για τον Ντίνο Δημόπουλο». Η Καθημερινή. 15 Νοεμβρίου 2001. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
- ↑ Κιτροέφ, Μαίρη (2001). 42ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Αθήνα: Υπουργείο Πολιτισμού. σελ. 178-183.
- ↑ 26,0 26,1 «Ντίνος Δημόπουλος: Πλούσιο έργο - σεμνή «αναχώρηση»». Ριζοσπάστης. 4 Μαρτίου 2003. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
- ↑ «Έφυγε από τη ζωή η ηθοποιός Φλωρέττα Ζάννα». Έθνος. 13 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
- ↑ «Οι Γερμανοί ξανάρχονται». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2023.
Πηγές
Επεξεργασία- Τριανταφυλλίδης, Ιάσων (200). Ταινίες για Φίλημα: Ένα Αφιέρωμα στον Φιλοποίμενα Φίνο και στις Ταινίες του. Αθήνα: Εξάντας. ISBN 9602564563.
- Karalis, Vrasidas (2012). A History of Greek Cinema. New York & London: Continuum. ISBN 9781441194473
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Ντίνος Δημόπουλος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
- Ντίνος Δημόπουλος (Νυχτερινός Επισκέπτης) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)