Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες
Οι Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες[1] είναι 23 αυτόνομες συγκεκριμένες εκκλησίες που βρίσκονται σε πλήρη κοινωνία με τον Πάπα. Μαζί με τη Λατινική Εκκλησία, συνθέτουν την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Οι λειτουργικές, λατρευτικές και θεολογικές παραδόσεις τους, μοιράζονταν από κοινού με άλλες Ανατολικές Χριστιανικές εκκλησίες με τις οποίες κάποτε συνδέονταν, όπως η Ορθόδοξη Εκκλησία και οι Προχαλκηδόνιες Εκκλησίες.
Από τις 23 ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες η Μαρωνιτική Εκκλησία θεωρείται ως η μόνη σε διαχρονική, αδιάκοπη και πλήρη κοινωνία με την Αγία Έδρα, ενώ διεκδικούν επίσης αδιάκοπη κοινωνία η Μελχιτική Εκκλησία και η Ιταλοαλβανική Ελληνοκαθολική Εκκλησία. Οι περισσότερες από τις υπόλοιπες ανατολικές Εκκλησίες ενώθηκαν με την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία μετά τον 16ο αιώνα.
Το Ανατολικό Κανονικό Δίκαιο διέπει την λειτουργία των 23 αυτόνομων Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών οι οποίες βρίσκονται σε κοινωνία με την Αγία Έδρα. Το Ανατολικό Κανονικό Δίκαιο περιλαμβάνει δυο μέρη: (α) την κοινή παράδοση των 23 Εκκλησιών, η οποία είναι κωδικοποιημένη στον Κώδικα Κανόνων των Ανατολικών Εκκλησιών (CCEO) (1990) (β) το μέρος του Δικαίου το οποίο σχετίζεται αποκλειστικά με τις παραδόσεις της κάθε ξεχωριστής αυτόνομης Ανατολικής Καθολικής Εκκλησίας και βρίσκεται σε ισχύ μόνο γι’ αυτήν.
ΟυνίαΕπεξεργασία
Ουνίτες ή Ελληνόρρυθμοι Καθολικοί αποκαλείται η κοινότητα των Ρωμαιοκαθολικών του βυζαντινού λειτουργικού τύπου (Ritus Graecus), γνωστών ως Ελληνόρρυθμων Καθολικών ή Ουνιτών. Το τελευταίο όνομα προέρχεται από τη λατινική λέξη unitus, δηλαδή «ενωμένος» και εννοεί την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία που επιχειρήθηκε να ενωθεί με τη Δυτική Εκκλησία κατ' εφαρμογή των αποφάσεων της Συνόδου Φεράρας-Φλωρεντίας (1439). Οι Ελληνόρρυθμοι Καθολικοί έχουν πλήρη κοινωνία με την Εκκλησία της Ρώμης και τον Πάπα, αλλά διατηρούν τις λειτουργικές παραδόσεις και το εορτολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αναγνωρίζουν όλα τα δόγματα και τη θεολογία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ενώ τιμούν όλους τους ορθοδόξους αγίους, εκτός όσων αναγνωρίστηκαν από τους ορθοδόξους μετά τη Σύνοδο Φεράρας-Φλωρεντίας (1439).
ΑντιπαράθεσηΕπεξεργασία
Με τον όρο ουνία, εννοείται από την πλευρά της Ορθόδοξης Εκκλησίας «το θρησκευτικό και πολιτικό σχήμα, που δημιουργήθηκε από τους ιθύνοντες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, από τον Παπισμό, για τον εκδυτικισμό της μη λατινικής Ανατολής, την πνευματικοπολιτική δηλαδή υποταγή της στην εξουσία του πάπα».[2] Η Ουνία θεωρείται επικίνδυνη και αιρετική για τον ορθόδοξο χριστιανισμό από τους θεματοφύλακές του.[3]
Ο όρος Ουνιτικές εφαρμόζεται για εκείνες τις ανατολικές καθολικές εκκλησίες πού υπήρξαν ορθόδοξες και για τα μέλη τους. Ο όρος θεωρείται εκ μέρους τους σήμερα αρνητικός, ακόμη και εξευτελιστικός προσδιορισμός[4] αν και χρησιμοποιήθηκε ιστορικά, από λατίνους και ανατολικούς καθολικούς, ειδικά πριν από τη β' βατικάνεια σύνοδο.[5] Εκτός αυτού ο όρος ουνία περιγράφει σε μερικές περιπτώσεις μία διοικητική ή δογματική ένωση δυο προτεσταντικών εκκλησιών διαφορετικής θεολογικής σχολής.
Η επίσημη θέση σήμεραΕπεξεργασία
Τα επίσημα ρωμαιοκαθολικά έγγραφα δε χρησιμοποιούν σήμερα τον όρο εξαιτίας της αρνητικής χροιάς του.[6] Σύμφωνα με τον ανατολικό ορθόδοξο καθ. John Erickson του Θεολογικού Ιεροδιδασκαλείου του Αγ. Βλαδίμηρου, «Ο όρος 'Ουνιάτης' 'Ουνιτικός' χρησιμοποιείτο κάποτε με υπερηφάνεια στη ρωμαϊκή κοινωνία, αλλά εδώ και καιρό θεωρείται αρνητικός. Το 'ανατολικό καθολικό τελετουργικό' δεν ήταν πλέον δημοφιλές καθώς υπονοούσε πιθανώς ότι οι εν λόγω Καθολικοί διέφεραν από τους Λατίνους μόνο στο εξωτερικό τυπικό της λατρείας. Η β' βατικάνεια σύνοδος επιβεβαίωσε μάλλον ότι οι ανατολικοί καθολικοί ίδρυσαν εκκλησίες, με στόχο να παρέχουν μια γέφυρα στις διαχωρισμένες εκκλησίες της ανατολής».[7]
Ουνία στον ελλαδικό χώροΕπεξεργασία
Στα 1870, με το βουλγαρικό εκκλησιαστικό σχίσμα, και την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχικής Εκκλησίας ξεσπά κύμα εθνικιστικής βουλγαρικής προπαγάνδας στη Μακεδονία με τη βοήθεια Ρώσων πρακτόρων. Πολλοί Έλληνες Ορθόδοξοι κάτοικοι καταπιέζονται να προσχωρήσουν στην Εξαρχία και στην ουσία να εκβουλγαριστούν υπό τις οδηγίες της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής του Πανσλαβισμού μέσω του βουλγαρικού παράγοντα.[8] Στην περιοχή της Μακεδονίας δρα και αμερικανικός παράγων μέσω του Αυστριακού Προξενείου της Θεσσαλονίκης με σαφή στόχο των προσηλυτισμό των κατοίκων στον προτεσταντισμό,[9] καθώς και Βούλγαροι ουνίτες ιεραπόστολοι.Ο κίνδυνος εκβουλγαρισμού αφυπνίζει τον Ελληνισμό της Μακεδονίας και οργανώνεται με ίδρυση σχολείων και ενίσχυση των διδασκάλων ώστε να διατηρούν οι νέοι την ελληνική γλώσσα.[10][11]
Το 1887 καταστράφηκε η ορθόδοξη Μονή της Παναγίας της Κρουσσιώτισσας της περιοχής του Κιλκίς από Ουνίτες και Βούλγαρους Εξαρχικούς.[12]
Η Ιερά Σύνοδος υπό τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Θεόκλητο Α’ εξέδωσε Εγκύκλιο το 1903, επισημαίνοντας τον κίνδυνο από την εμφάνιση πρακτόρων της Ουνίας στον ελλαδικό χώρο. Ακόμη, μια επίσημη αντίδραση της Εκκλησίας της Ελλάδος κατά της Ουνίας έγινε με έγγραφο της Ι. Συνόδου προς το Υπουργείο Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως το 1924, επί Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Α’ Παπαδοπούλου. Η καταγγελία της Ιεράς Συνόδου συνοδευόταν με διαμαρτυρία για την αδιαφορία του Κράτους και το αίτημα να κλεισθούν ο ουνιτικός ναός και τα άλλα ουνιτικά ιδρύματα, διότι διευκόλυναν τη λατινική προπαγάνδα στη Χώρα μας. Ήταν δε ήδη γνωστή η ανθελληνική στάση της Ρώμης και του Πάπα στη Μικρασιατική Καταστροφή, όπως και προηγουμένως στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο. Στις 7 Απριλίου 1925 εκδόθηκε Εγκύκλιος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσοστόμου κατά των Ουνιτών.[13]
Το θέμα των Ουνιτών στην Ελλάδα τέθηκε και στην Ελληνική Βουλή (1929) χωρίς όμως να δοθεί λύση. Εκδόθηκαν όμως δύο δικαστικές αποφάσεις, με βουλεύματα του Εφετείου Αθηνών (1930) και του Αρείου Πάγου (1931), που επέβαλλαν στους Ουνίτες την απαγόρευση να φορούν το εξωτερικόν ένδυμα των ορθοδόξων κληρικών της Χώρας, για να αποφεύγεται η σύγχυσή τους με τον ορθόδοξο Κλήρο. Οι αποφάσεις αυτές δεν έγιναν σεβαστές από τους Ουνίτες.[14]
Οι 23 Ανατολικές Καθολικές ΕκκλησίεςΕπεξεργασία
Οι 23 Ανατολικές Εκκλησίες είναι ομαδοποιημένες σε 5 λειτουργικές παραδόσεις:
I. Αλεξανδρινή λειτουργική παράδοση, με καταγωγή από την Αίγυπτο:
Κοπτική Καθολική Εκκλησία
Ερυθραϊκή Καθολική Εκκλησία
Αιθιοπική Καθολική Εκκλησία
II. Αντιοχειανή λειτουργική παράδοση, με καταγωγή από την Αντιόχεια και την Δυτική Συρία:
Συριακή Καθολική Εκκλησία
Συρο- Μαλανκαρινή Καθολική Εκκλησία
III. Αρμένικη λειτουργική παράδοση:
Αρμενική Καθολική Εκκλησία
IV. Χαλδαϊκή ή Ανατολική Συριακή λειτουργική παράδοση, με καταγωγή από την Μεσοποταμία:
Χαλδαϊκή Καθολική Εκκλησία
Συρο- Μαλαμπαρινή Εκκλησία
V. Βυζαντινή ή Ελληνική λειτουργική παράδοση, με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη:
Αλβανική Ελληνοκαθολική Εκκλησία
Λευκορωσική Ελληνοκαθολική Εκκλησία
Βουλγαρική Ελληνοκαθολική Εκκλησία
Ελληνοκαθολική Εκκλησία της Κροατίας και Σερβίας
Ελληνική Καθολική Εξαρχία (Ελληνόρυθμη ή Ελληνοβυζαντινή Καθολική Εκκλησία)
Ουγγρική Ελληνοκαθολική Εκκλησία
Μακεδονική Ελληνοκαθολική Εκκλησία
Μελχιτική Ελληνική Καθολική Εκκλησία
Ρουμανική Ελληνοκαθολική Εκκλησία
Ρωσική Ελληνοκαθολική Εκκλησία
Ρουθηνική Ελληνοκαθολική Εκκλησία
Σλοβακική Βυζαντινή Καθολική Εκκλησία
Ουκρανική Ελληνοκαθολική Εκκλησία
Ιστορική εξέλιξηΕπεξεργασία
Αναπαράσταση των κυρίων δογμάτων του Χριστιανισμού.[15][16] Δεν αποτελεί εξαντλητική αναπαράσταση.
Σημειώσεις παραπομπέςΕπεξεργασία
- ↑ «cen.gr». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2015.
- ↑ «πρωτ. Γ. Μεταλληνού: «Ουνία: Μια θρησκευτικοπολιτική παπική εξουσία»». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2012.
- ↑ «Ουνία: Η μέθοδος του παποκεντρικού οικουμενισμού (Αρχιμ. Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Σεπτεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2008.
- ↑ Βλ. "The Word 'Uniate'" from www.oca.org
- ↑ Ό όρος χρησιμοποιήθηκε από την Αγία Έδρα, (βλ. Βενέδικτος ΙΔ') διαθέσιμος online στο: http://www.catholic-forum.com/saints/pope0247m.htm Αρχειοθετήθηκε 2008-06-30 στο Wayback Machine.. Η Καθολική Εγκυκλοπαίδεια του 1909 χρησιμοποιούσε διαρκώς τον όρο «Ουνιτική» αναφερόμενη στους ανατολικούς καθολικούς: «Η Ουνιτική Εκκλησία είναι για αυτό συνώνυμη ιστορικά με τις ανατολικές εκκλησίες που ενώθηκαν με τη Ρώμη, και η λέξη Ουνίτες είναι συνώνυμη με τους ανατολικούς χριστιανούς που ενώθηκαν με τη Ρώμη». Διαθέσιμο online στο: http://www.newadvent.org/cathen/06752a.htm
- ↑ «Θα πρέπει να αναφερθεί ότι στο παρελθόν οι ανατολικές καθολικές εκκλησίες θεωρούντο συχνά 'Ουνιτικές' εκκλησίες. Εφόσον, όμως, ο όρος θεωρείται σήμερα υποτιμητικός δε χρησιμοποιείται πλέον». "The Catholic Eastern Churches"[νεκρός σύνδεσμος] από το δικτυακό τόπο της CNEWA: A Papal Agency for Humanitarian and Pastoral Support
- ↑ Αναφορά στο Richard John Neuhaus, Orthodoxy and "Parallel Monologues", τεύχος Μαρτίου 2002 First Things
- ↑ Κωνσταντίνος Απ. Βακαλόπουλος, Νεότερη Ιστορία της Μακεδονίας (1830 – 1912), Από τη Γένεση του Νεοελληνικού Κράτους ως την Απελευθέρωση, εκδόσεις Ηρόδοτος, Θεσσαλονίκη, 1999, σσ. 56 – 60, 70 – 73
- ↑ Κωνσταντίνος Απ. Βακαλόπουλος, Νεότερη Ιστορία της Μακεδονίας (1830 – 1912), Από τη Γένεση του Νεοελληνικού Κράτους ως την Απελευθέρωση, εκδόσεις Ηρόδοτος, Θεσσαλονίκη, 1999, σσ. 78 – 82
- ↑ Αθανάσιος Α. Αγγελόπουλος, Αι ξέναι Προπαγάνδαι εις την επαρχίαν Πολυανής κατά την περίοδον 1870 - 1912, Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου (ΙΜΧΑ), Θεσσαλονίκη 1973, ανατύπωση 1993, σελ. 103
- ↑ «Καταδίκη της Ουνίας με πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών στη Μεγάλη Σύνοδο - εφημερίδα Η Βραδυνή». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2019.
- ↑ Αθανάσιος Α. Αγγελόπουλος, Αι ξέναι Προπαγάνδαι εις την επαρχίαν Πολυανής κατά την περίοδον 1870 - 1912, Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου (ΙΜΧΑ), Θεσσαλονίκη 1973, ανατύπωση 1993, σσ. 103, 104, 105, 106
- ↑ Γ. Μεταλληνός, Ουνία. Πρόσωπο και προσωπείο. Η Ουνία χθες και σήμερα, εκδ. Αρμός, Αθήνα 19993, σσ. 28-31.
- ↑ Γ. Μεταλληνός, Ουνία. Πρόσωπο και προσωπείο. Η Ουνία χθες και σήμερα, εκδ. Αρμός, Αθήνα 19993, σσ. 28-31.
- ↑ «Religion Flow Chart: Christianity». Faiths and Freedoms: Religious Diversity in New York City. Macaulay Honors College at CUNY. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2015.
- ↑ «Branches of Chrisitianity». Waupun, WI: Waupun Area School District. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2015.
Προτεινόμενη βιβλιογραφίαΕπεξεργασία
- Σπύρος Καρύδης, «Οι απαρχές της ελληνικής Ουνίας (Η αλληλογραφία του Αθηνών Χρυσοστόμου και του Γρατιανουπόλεως Γεωργίου Χαλαβαζή)», Παράδοση, 7 (Β.3), Ιούλ.-Σεπτ.1993, σελ. 281-294
Εξωτερικοί σύνδεσμοιΕπεξεργασία
Στατιστικά Στοιχεία για τις Ανατολικές Καθολικές Εκκλησιες (2017), (αγγλικά)
  |
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Eastern Catholic Churches της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0. (ιστορικό/συντάκτες). |