Αλφόνσος Ι΄ της Καστίλης

Ο Αλφόνσος Ι΄ ο Σοφός (Alfonso X de Castilla, Τολέδο 23 Νοεμβρίου 1221 – Σεβίλλη 4 Απριλίου 1284) από τον Καστιλιανό Οίκο της Ιβρέα ήταν βασιλιάς της Καστίλης, του Λεόν και της Γαλικίας από το 1252 μέχρι τον θάνατό του. Εκλέχθηκε επίσης «Βασιλιάς των Ρωμαίων» το 1257.

Αλφόνσος Ι΄ της Καστίλης
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Alfonso X de Castilla, Alfons X el savi (Ισπανικά)
Γέννηση	23  Νοεμβρίου 1221 Τολέδο
Θάνατος	4  Απριλίου 1284 Σεβίλλη
Τόπος ταφής	Εκκλησία του Αγίου Μητροπολιτικού και Πατριαρχικού Καθεδρικού Ναού της Αγία Μαρία της Σέβης
Παρατσούκλι	il Saggio
Χώρα πολιτογράφησης	Στέμμα της Καστίλης
Θρησκεία	Καθολικισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ισπανικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	συγγραφέας αστρονόμος ηγεμόνας συνθέτης ποιητής ιστορικός νομικός
Οικογένεια
Σύζυγος	Γιολάντα της Αραγωνίας (από 1246)
Σύντροφος	Μαρία Αλφόνσο δε Λεόν Mayor Guillen de Guzmán
Τέκνα	Βεατρίκη της Καστίλης, Μαρκησία του Μομφεράτου Φερδινάνδος δε λα Θέρδα, διάδοχος Σάντσο Δ΄ της Καστίλης Πέτρος της Λεδέσμα Ιωάννης της Βαλένθια ντε Κάμπος Violant of Castile Ιάκωβος του Καμέρος Βεατρίκη της Καστίλης Αλφόνσος Φερνάντεθ ελ Νίνιο Ελεονώρα της Καστίλης Κωνστάνθα δε Καστίγια Martin Alfonso de Castilla Urraca Alfonso de Castilla Isabel de Castilla Berengaria of Castile, Lady of Guadalajara
Γονείς	Φερδινάνδος Γ΄ της Καστίλης και Ελισάβετ της Σουαβίας
Αδέλφια	Ερρίκος της Καστίλης Φίλιππος της Καστίλης Φερδινάνδος του Ωμάλ Εμμανουήλ της Καστίλης Φρειδερίκος της Καστίλης Σάντσο της Καστίλης Ελεονώρα της Καστίλης Φερνάντο δε Καστίγια Λουδοβίκος της Καστίλης Βερεγγάρια της Καστίλης Μαρία της Καστίλλης
Οικογένεια	Καστιλιανός Οίκος της Ιβρέας
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Monarch of Castile and Leon (1252–1284)
Βραβεύσεις	Galician Literature Day (1980)
Σχετικά πολυμέσα

Το άγαλμα του Αλφόνσου Ι΄ στη Μαδρίτη, έργο του γλύπτη Χοσέ Αλκοβέρο (1892).

Ο Αλφόνσος εδραίωσε την καστιλιάνικη διάλεκτο ως τη γλώσσα των ανωτέρων σπουδών, διαδραματίζοντας έτσι σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της σύγχρονης ισπανικής γλώσσας, και του δόθηκε το προσωνύμιο «ο Σοφός» (ισπαν. el Sabio, γαλικ. Ο Sabio) εξαιτίας και των δικών του πολυάριθμων συγγραμμάτων, που περιλαμβάνουν ακόμα και ποίηση στη γαλικιανή γλώσσα. Ειδικότερα η συμβολή του στην αστρονομία με τη σύνταξη των πινάκων που φέρουν το όνομά του, του χάρισε και το επίθετο el Astrólogo.

Η ζωή του και η βασιλεία του

Γεννημένος στο Τολέδο ο Αλφόνσος ήταν ο πρωτότοκος γιος του Φερδινάνδου Γ΄ της Καστίλης και της Ελισάβετ της Σουαβίας, γνωστής στην Ισπανία ως Βεατρίκης της Σουαβίας. Από την πλευρά της μητέρας του, ο Αλφόνσος ήταν εξάδελφος του Αυτοκράτορα Φρειδερίκου Β΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού `Εθνους, με τον οποίο συγκρίνεται συχνά. Ο παππούς και η γιαγιά του από την πλευρά της μητέρας του ήταν ο Φίλιππος της Σουαβίας και η Ειρήνη Αγγελίνα (1181–1208), κόρη του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Ισαακίου Β΄ του Αγγέλου. Λίγα είναι γνωστά για την ανατροφή του, αλλά το πιθανότερο είναι ότι μεγάλωσε στο Τολέδο. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως στρατιωτικός σε ηλικία μόλις 16 ετών υπό τις διαταγές του πατέρα του.

Μετά την εκλογή του Θεοβάλδου ως βασιλιά της Ναβάρρας, ο πατέρας του προσπάθησε να κανονίσει τον γάμο του Αλφόνσου με την κόρη του Θεοβάλδου, τη Λευκή της Ναβάρρας, αλλά η κίνηση ήταν ανεπιτυχής. Το 1240 ο Αλφόνσος νυμφεύθηκε τη Σοφία Μαϊόρ Χουιλέν δε Γκουσμάν, αλλά ο γάμος τους αργότερα κηρύχθηκε άκυρος και η κόρη τους (Βεατρίκη της Καστίλης) νόθη. Την ίδια περίοδο (1240–1250) ο Αλφόνσος κατέλαβε αρκετά μουσουλμανικά προπύργια στην Αλ-Ανταλούς μαζί με τον πατέρα του, όπως η Μούρθια, το Αλικάντε και το Κάδιθ.

Το 1249 ο Αλφόνσος νυμφεύθηκε τη Γιολάντα της Αραγωνίας, θυγατέρα του βασιλιά Ιακώβου Α΄ της Αραγωνίας και της Γιολάντας της Ουγγαρίας, αφού πρώτα είχαν αρραβωνιασθεί το 1246.

Ο Αλφόνσος διαδέχθηκε τον πατέρα του ως βασιλιάς του Λεόν και της Καστίλης το 1252. Το επόμενο έτος εισέβαλε στην Πορτογαλία, καταλαμβάνοντας την περιοχή του Αλγκάρβε. Ο βασιλιάς Αλφόνσος Γ΄ της Πορτογαλίας υποχρεώθηκε να παραδοθεί, αλλά εξασφάλισε μία συμφωνία με την οποία αν νυμφευόταν τη νόθα κόρη του Αλφόνσου Ι΄, τη Βεατρίκη (1242–1303), η γη θα επέστρεφε στους κληρονόμους τους. Το 1263 πράγματι ο Αλφόνσος Ι΄ επέστρεψε το Αλγκάρβε στον βασιλιά της Πορτογαλίας.

Το 1254 ο Αλφόνσος Ι΄ υπέγραψε μία συνθήκη συμμαχίας με τον βασιλιά της Αγγλίας και Δούκα της Ακουιτανίας Ερρίκο Γ΄, υποστηρίζοντάς τον στον πόλεμο κατά του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο Θ΄. Την ίδια χρονιά η αδελφή του Αλφόνσου Ελεονώρα της Καστίλης, παντρεύτηκε τον διάδοχο του αγγλικού θρόνου, τον Εδουάρδο. Με αυτό το γάμο ο Αλφόνσος παραιτήθηκε για πάντα από κάθε διεκδίκηση πάνω στο Δουκάτο της Γασκώνης, του οποίο διεκδικούσε η Καστίλη από τον γάμο του Αλφόνσου Η΄ της Καστίλης με την Ελεονώρα της Αγγλίας.

Το 1256 ο θάνατος του Γουλιέλμου Β΄ κόμη της Ολλανδίας, συγγενή του Αλφόνσου, έδωσε στον Αλφόνσο ένα επιχείρημα να αντιπροσωπεύει τον Οίκο των Χοενστάουφεν. Η εκλογή του Αλφόνσου ως «Βασιλιά των Ρωμαίων» από τους πρίγκηπες αυτοκρατορικούς εκλέκτορες της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού `Εθνους τον παρέσυρε σε πολυέξοδες ενέργειες που τελικώς δεν απέδωσαν ποτέ. Ο αντίπαλος του Ριχάρδος της Κορνουάλης πήγε στη Γερμανία και στέφθηκε το 1257 στο Άαχεν. Ο Αλφόνσος όμως δεν ταξίδεψε ποτέ στη Γερμανία και η συμμαχία του με τον Γιβελλίνο ευγενή Ετσελίνο ντα Ρομάνο (Ezzelino IV da Romano) του στέρησε την αρχική υποστήριξη του Πάπα Αλεξάνδρου Δ΄. Τελικώς, μετά τον θάνατο του Ριχάρδου, οι Γερμανοί πρίγκιπες εξέλεξαν τον Ροδόλφο των Αψβούργων (1272). Το 1275 ο Αλφόνσος προσπάθησε να συναντηθεί με τον διάδοχο του Ετσελίνο, τον Γουλιέλμο Ζ΄ του Μομφερράτου και τους Γιβελλίνους συμμάχους του στο Πεδεμόντιο και τη Λομβαρδία για να πολεμήσει κατά του Καρόλου του Ανδεγαυού, αλλά ο Πάπας Γρηγόριος Ι΄ τον σταμάτησε στην Προβηγκία και, μετά από μακρές διαπραγματεύσεις, ο Αλφόνσος αποκήρυξε τον τίτλο του «Βασιλιά των Ρωμαίων».

Για να βρει οικονομικούς πόρους ο Αλφόνσος υποτίμησε το νόμισμα και μετά προσπάθησε να αποτρέψει την άνοδο των τιμών ορίζοντάς τις αυθαίρετα. Το περιορισμένο εμπόριο της επικράτειάς του καταστράφηκε και οι υπήκοοί του υπέστησαν μείωση του πραγματικού τους εισοδήματος. Οι ευγενείς του, τους οποίους επεχείρησε να εκφοβίσει με σποραδικές πράξεις βίας, επαναστάτησαν εναντίον του το 1272, αλλά επανασυμφιλιώθηκαν με τη μεσολάβηση του γιου του Φερδινάνδου το 1273.

Το 1273 ο Αλφόνσος δημιούργησε τη Mesta, μία ένωση περίπου 3.000 κτηνοτρόφων προβάτων στην Καστίλη ως αντίδραση στην περικοπή των εξαγωγών μαλλιού από την Αγγλία. Αυτή η ένωση αργότερα έγινε πανίσχυρη στη χώρα (καθώς το μαλλί έγινε το πρώτο μεγάλο εξαγώγιμο αγαθό της Καστίλης) και τελικώς τα προνόμιά της θα έπλητταν την καστιγιάνικη οικονομία. Μια παρενέργεια της ταχείας επεκτάσεως της βόσκησης ήταν η απώλεια αγροτικής γης με τη μετατροπή της σε βοσκοτόπια.

Σε όλη τη διάρκεια της βασιλείας του ο Αλφόνσος αντιμαχόταν με τους ευγενείς, ιδίως με τις οικογένειες των Fernán González, Diego López de Haro και Esteban Fernández de Castro, που ήταν ικανότατοι στρατιωτικοί και διατηρούσαν την αποτρεπτική ισχύ της Καστίλης στα παραμεθόρια εδάφη της. Σύμφωνα με κάποιους ιστορικούς, «ο Αλφόνσος δεν είχε τη συγκέντρωση σε ένα μόνο στόχο, που απαιτείται από ένα μονάρχη για να αφοσιωθεί στην οργάνωση του κράτους του, ούτε τον συνδυασμό αποφασιστικότητας και μετριοπάθειας που χρειαζόταν για να αντιμετωπίζει τους ευγενείς του». Απεναντίας, άλλοι όπως ο Francisco Márquez (1995) υποστηρίζουν ότι: «ορισμένοι ιστορικοί βιάστηκαν πολύ να τον χαρακτηρίσουν, πολύ άδικα, ως ένα λαμπρό διανοούμενο ο οποίος ήταν αδέξιος και αναποτελεσματικός σε πρακτικά θέματα».

Ο πρωτότοκος γιος του Αλφόνσου, ο Φερδινάνδος, σκοτώθηκε το 1275 στη Μάχη της Écija εναντίον των εισβολέων Μαροκινών και των συμμάχων τους του Granadan, αφήνοντάς του δύο παιδιά σε νηπιακή ηλικία. Ο δευτερότοκος γιος του Αλφόνσου, ο Σάντσο, διεκδίκησε τον θρόνο του πατέρα του σε βάρος των τέκνων του αδελφού του Φερδινάνδου, βασίζοντας τη διεκδίκησή του στην παλαιά καστιγιάνικη παράδοση της συγγένειας του αίματος και αγνατικής διαδοχής. Ο Αλφόνσος προτιμούσε να αφήσει το βασίλειό του στους εγγονούς του, αλλά ο Σάντσο είχε την υποστήριξη των ευγενών, πράγμα που προκάλεσε ένα πικρό εμφύλιο πόλεμο. Το 1282 ο Αλφόνσος υποχρεώθηκε να δεχθεί τον Σάντσο ως τον διάδοχό του — μόνο οι πόλεις Σεβίλλη, Μπαδαχόθ και η Περιοχή της Μούρθια του έμειναν πιστές. Ενώ ο Σάντσο και οι ευγενείς είχαν υποστηρίξει τους Μαυριτανούς όταν ο Αλφόνσος είχε προσπαθήσει να ενώσει το έθνος, όταν ο ίδιος συμμάχησε με τον Αμπού Γιουσούφ Γιακούμπ, τον σουλτάνο του Μαρόκου, τον αποκήρυξαν υποκριτικά ως «εχθρό της πίστεως». Μια αντίδραση υπέρ του Αλφόνσου του Σοφού άρχισε να διαφαίνεται προς το τέλος της ζωής του, αλλά εκείνος πέθανε ηττημένος και εγκαταλειμμένος στη Σεβίλλη πριν κλείσει τα 63 χρόνια ζωής, αφήνοντας μια διαθήκη με την οποία προσπαθούσε να αποκληρώσει τον Σάντσο. Είχε συμπληρώσει 31 χρόνια και 308 ημέρες βασιλείας. Τάφηκε στον Καθεδρικό Ναό της Σεβίλλης.

Νόμοι, γράμματα και επιστήμες

Ο Αλφόνσος Ι΄ της Καστίλης

Ως νομοθέτης ο Αλφόνσος επέδειξε σημαντικές ικανότητες και θέληση να εφοδιάσει τα βασίλεια που κληρονόμησε από τον πατέρα του με ένα σύνολο (κώδικα) νόμων και ένα σταθερό δικαστικό σύστημα, το Fuero Real, αναμφίβολα δικό του έργο. Ξεκίνησε τον περιεκτικότερο και ευρύτερο νομικό κώδικα ολόκληρης της Μεσαιωνικής Ευρώπης, τον «Επταμερή Κώδικα» (Siete Partidas), που παρότι παρεμποδίσθηκε από τους ευγενείς της Καστίλλης, δημοσιεύθηκε από τον δισέγγονό του. Εξαιτίας του «Επταμερούς», που παραμένει και μετά το τέλος της ισπανικής κυριαρχίας ως ο θεμελιώδης νόμος στις νοτιοδυτικές ΗΠΑ, ο Αλφόνσος ο Σοφός είναι ένας από τους 23 νομοθέτες που απεικονίζονται στην αίθουσα της Βουλής των Αντιπροσώπων στο Καπιτώλιο της Ουάσινγκτον.

Ο Αλφόνσος «στράφηκε στην ομιλούμενη γλώσσα για το είδος εκείνο των διανοητικών επιτευγμάτων που μέχρι τότε ήταν αδιανόητο να γράφονταν σε άλλη γλώσσα εκτός από τη λατινική». Υπήρξε ο πρώτος βασιλιάς που τόλμησε την εκτεταμένη χρήση της καστιλιάνικης διαλέκτου, αν και ο πατέρας του Φερδινάνδος Γ΄ είχε εισαγάγει τη χρήση της σε κάποια επίσημα έγγραφα αντί της λατινικής, ως γλώσσα στα δικαστήρια, στους ναούς, και σε βιβλία.

Μνημείο του Αλφόνσου του Σοφού στην πόλη Λα Πουέμπλα δελ Ρίο της επαρχίας της Σεβίλλης

Ως διανοούμενος, ο Αλφόνσος κέρδισε αξιοσημείωτη επιστημονική φήμη χάρη στην ενθάρρυνση της αστρονομίας. Υπήρξε ο βασιλιάς που «παρατούσε το στέμμα για τον αστρολάβο και ξεχνούσε τη Γη για τον ουρανό». Στους επόμενους αιώνες κατηγορήθηκε συχνά ως ασεβής για το διάσημο σχόλιό του «Αν ήμουν παρών κατά τη Δημιουργία (του Σύμπαντος), θα είχα κάνει ορισμένες χρήσιμες υποδείξεις στον Δημιουργό για την καλύτερη/απλούστερη διάταξη του Σύμπαντος», αλλά προφανώς μιλούσε βασιζόμενος στις ανακρίβειες και στα εξαιρετικά πολύπλοκα μαθηματικά που απαιτούνταν για την απόδειξη του πτολεμαϊκού συστήματος, γνωστού σε αυτόν από τους Άραβες, για το οποίο διατηρούσε, ως φαίνεται, αμφιβολίες. Εξάλλου, το απόφθεγμα αυτό αμφισβητείται από μερικούς ιστορικούς. Ο Αλφόνσος κάλεσε στο Τολέδο κυρίως Εβραίους μεταφραστές που μετέφρασαν αραβικά επιστημονικά κείμενα στα καστιλιάνικα. Η συμβολή του στην αστρονομία κορυφώθηκε με τη σύνταξη των Αλφόνσειων Πινάκων, που βασίστηκαν σε υπολογισμούς του Αρζαχήλ. Εξαιτίας τους, ο μεγάλος κρατήρας Αλφόνσος στη Σελήνη πήρε το όνομά του προς τιμή του Αλφόνσου του Σοφού. Ο Αλφόνσος είναι επίσης ο συγγραφέας μιας από τις πρώτες πραγματείες για το σκάκι στον δυτικό κόσμο.

Από την αρχή ήδη της βασιλείας του ο Αλφόνσος προσέλαβε αδιακρίτως Χριστιανούς, Εβραίους και Μουσουλμάνους λογίους στην αυλή του, κυρίως για τη μετάφραση βιβλίων από τα αραβικά και τα εβραϊκά στα λατινικά και στην καστιλιάνικη διάλεκτο, παρότι πάντα επέμενε στο να επιβλέπει προσωπικά τις μεταφράσεις. Αυτή η ομάδα λογίων ειδικευμένων στις γλώσσες σχημάτισε το βασιλικό του scriptorium, γνωστό ως Escuela de Traductores de Toledo, δηλαδή Σχολή Μεταφραστών του Τολέδο. Η τελική τους παραγωγή προώθησε την καστιλιάνικη διάλεκτο ως γλώσσα της επιστήμης και της λογοτεχνίας, θέτοντας τα θεμέλια της νέας ισπανικής. Η εξελιγμένη εκδοχή της καστιλιάνικης διαλέκτου εισάχθηκε και στη βασιλική αυλή, όπου αντικατάστησε τη λατινική που μέχρι τότε ήταν η γλώσσα σε κοινή χρήση από τη βασιλική διπλωματία στη Λεόν και Καστίλλη.

Τα περισσότερα από τα πρώτα κείμενα που μεταφράσθηκαν εκείνη την εποχή σώζονται σε ένα μόνο χειρόγραφο. Η πρώτη μετάφραση είχε στην πραγματικότητα παραγγελθεί από τον αδελφό του Αλφόνσου Φερδινάνδο (ο οποίος είχε μεγάλη εμπειρία, διπλωματική όσο και στρατιωτική, με τους Μουσουλμάνους της νότιας Ιβηρικής και της βόρειας Αφρικής): ήταν μια καστιλιάνικη μετάφραση του αλληγορικού μύθου με ζώα Kalila wa-Dimna ένα έργο που ανήκει στην παράδοση των διδακτικών ιστοριών για τη διδαχή της σωστής και αποτελεσματικής διακυβερνήσεως στους μονάρχες.

Η κύρια διανοητική προσπάθεια αυτών των μορφωμένων ανθρώπων επικεντρώθηκε στην αστρονομία, αλλά και στην αστρολογία που ήταν τότε συνδεμένη με τη σπουδή των επουρανίων. Παράλληλα, την πρώτη περίοδο της βασιλείας του Αλφόνσου μεταφράσθηκαν επιλεγμένα έργα μαγείας (τα Lapidario, Picatrix, Libro de las formas et las ymagenes), όλα μεταφρασμένα από τον Εβραίο ιατρό και λόγιο Jehuda ben Mose Cohen. Επρόκειτο για βαριά διακοσμημένα χειρόγραφα, από τα οποία μόνο το Lapidario διασώζεται ολόκληρο και τα οποία περιείχαν αυτό που νομιζόταν ως μυστική γνώση των μαγικών ιδιοτήτων των πετραδιών και των φυλακτών. Εκτός από αυτά, ο Αλφόνσος διέταξε τη μετάφραση γνωστών Αραβικών αστρολογικών εγχειριδίων, μεταξύ των οποίων του Libro de las cruzes και του Libro conplido en los iudizios de las estrellas. Το πρώτο από αυτά είχε συγγραφεί αρχικά στη λατινική (ήταν σε χρήση από τους Βησιγότθους) και είχε μεταφρασθεί στην αραβική, από την οποία έγινε η νέα μετάφραση στα καστιλιάνικα και πίσω στη λατινική.

Ο Αλφόνσος παρήγγειλε επίσης τη σύνταξη χρονικού, του Crónica general, που ολοκληρώθηκε το 1264. Αυτό το έργο γνώρισε μια ανανεωμένη δημοφιλία από τον 16ο αιώνα, οπότε σημειώθηκε μια αναζωογόνηση του ενδιαφέροντος για την Ιστορία: ο Φλοριάν δε Οκάμπο έκανε μια νέα έκδοσή του και ο Λορένθο δε Σεπουλβέδα τη χρησιμοποίησε ως τη βασική πηγή για τις δημοφιλείς έμμετρες μυθιστορίες του, κάποιες από τις οποίες είχαν ως ήρωά τους τον ίδιο τον Αλφόνσο τον Σοφό.

Παιχνίδια

Το παιχνίδι των αστρονομικών πινάκων, από το Libro de los juegos

Ο Αλφόνσος διέταξε επίσης τη μετάφραση του Libro de ajedrez, dados, y tablas ή Libro de los juegos («Το βιβλίο των παιχνιδιών») στα καστιλιάνικα από την αραβική και του προσέθεσε εικονογράφηση για να το τελειοποιήσει. Η μετάφραση αυτή ολοκληρώθηκε το 1283. Το βιβλίο αποτελείται από 98 σελίδες δεμένες με δέρμα προβάτου και περιέχει 150 έγχρωμα σχέδια και ζωγραφιές. Σήμερα ένα τουλάχιστον αντίγραφο σώζεται στη βιβλιοθήκη της μονής του Αγίου Λαυρεντίου του Εσκοριάλ. Το περιεχόμενο αναφέρεται κυρίως στο σκάκι, αλλά και στο τάβλι, τα ζάρια κ.ά..

Μουσική

Ο Αλφόνσος παρήγγειλε ή βοήθησε στη σύνθεση πολυάριθμων μουσικών έργων κατά τη διάρκεια της βασιλείας του. Ανάμεσά τους ήταν οι Cantigas d'escarnio e maldicer και ιδίως η τεράστια συλλογή Cantigas de Santa Maria («Ωδαί εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον»), μία από τις μεγαλύτερες συλλογές μονοφωνικών ωδών του Μεσαίωνα στην καθομιλούμενη γλώσσα που σώθηκε ως τις μέρες μας και αποτελείται από 420 ωδές με μουσική σημειογραφία της εποχής. Τα περισσότερα ποιήματα αναφέρονται σε θαύματα, που αποδόθηκαν στην Παναγία· ένα από τα οποία ο Αλφόνσος αναφέρει ως τη δική του θεραπεία στο Πουέρτο δε Σάντα Μαρία.

Οικογένεια

Η σύζυγος του Αλφόνσου Γιολάντα της Αραγωνίας ήταν δέκα χρονών όταν έγινε ο γάμος τους. Για πολλά χρόνια δεν έκανε παιδιά και ο Αλφόνσος φοβόταν, ότι ήταν στείρα. Στο τέλος όμως το ζεύγος απέκτησε τα εξής τέκνα:

• Βερεγγάρια 1253 – μετά το 1284, αρραβωνιάστηκε από μικρή με τον Λουδοβίκο, υιό και διάδοχο του βασιλιά Λουδοβίκου Θ΄ της Γαλλίας, ο οποίος όμως απεβίωσε πρόωρα το έτος 1260. Η Βερεγγάρια αποσύρθηκε στη μονή Λας Ουέλγας, όπου είναι γνωστό ότι ζούσε ως το 1284.
• Βεατρίκη, παντρεύτηκε τον Γουλιέλμο Ζ΄ μαρκήσιο του Μομφερράτου.
• Φερδινάνδος de la cerda (ο τριχωτός) 1255-1275, διάδοχος της Καστίλης.
• Ελεονώρα 1257–1275, απεβίωσε 18 ετών.
• Σάντσο Δ΄ 1258–1295, βασιλιάς της Καστίλης.
• Κωνσταντία 1258–1280, επίσης μοναχή στη μονή Λας Ουέλγας.
• Πέτρος 1260–1283, κύριος της Λεδέσμα.
• Ιωάννης 1262-1319, κύριος της Βαλένθια δε Κάμπος.
• Βιολάντα 1265–1296, παντρεύτηκε τον Ντιέγο Λόπεθ Ε΄ δε Χάρο, κύριο της Βισκαΐας.
• Ιάκωβος 1266–1284, κύριος του Καμέρος.

Από μη νόμιμες σχέσεις απέκτησε φυσικά τέκνα. Από την Μαγιόρ δε Γκουθμάν, κόρη του Βιγιέν Πέρεθ δε Γουθμάν είχε:

• (νόθη) Βεατρίκη π. 1243-1303, παντρεύτηκε τον Αλφόνσο Γ΄ της Πορτογαλίας.

Από την Ελβίρα Ροδρίγεθ δε Βιγιάδα, κόρη του Ροδρίγο Φερνάντεθ δε Βιγιάδα είχε:

• (νόθος) Αλφόνσος Φερνάντεθ 1242-1281.

Από τη Μαρία Αλφόνσο δε Λεόν, νόθη κόρη του Αλφόνσου Θ΄ του Λεόν είχε:

• (νόθη) Μπερενγουέλα-Αλφόνσο, παντρεύτηκε τον Πέδρο Νούνιεθ δε Γκουθμάν.

Από άλλη ερωμένη του είχε:

• (νόθος) Μαρτίνος, ηγούμενος στο Βαγιαδολίδ.

Ονομάσθηκαν προς τιμή του

(εκτός από τους «Αλφόνσειους Πίνακες»)

• Ο αστεροειδής 925 Αλφονσίνη (Alphonsina), που ανακαλύφθηκε το 1920.
• Ο μεγάλος κρατήρας Αλφόνσος στο νότιο ημισφαίριο της Σελήνης.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος Βασιλέων Καστίλλης και Λεόν
• Αλφόνσειοι Πίνακες

Περαιτέρω βιβλιογραφία

• Ballesteros-Beretta, Antonio: Alfonso X el Sabio, 1963
• Gingerich, Owen: «Alfonso X as a Patron of Astronomy» στο The Eye of Heaven: Ptolemy, Copernicus, Kepler, American Institute of Physics, Νέα Υόρκη 1993
• Gordon, Stewart (Ιούλιος/Αύγουστος 2009). «The Game of Kings». Saudi Aramco World (Houston: Aramco Services Company) 60 (4): 18–23. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-07-20. https://web.archive.org/web/20090720035407/http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200904/the.game.of.kings.htm. Ανακτήθηκε στις 2011-09-20.  (PDF version Αρχειοθετήθηκε 2012-10-03 στο Wayback Machine.) ιδ. η ενότητα για «Το βιβλίο των παιχνιδιών» ("The Alfonso X Book of Games")
• Hamilton, Thomas Wm.: A King for the Stars (= `Ενας βασιλιάς για τ' αστέρια), παράσταση πλανηταρίου, 1975
• Ισπανική Βασιλική Ακαδημία Ιστορίας, Opusculos Legales del rey Don Alfonso el Sabio: Tomo I, Μαδρίτη 1836. Στην ισπανική. («Νομικά τομίδια του Βασιλέως Αλφόνσου του Σοφού», Τόμος Ι)
• Ισπανική Βασιλική Ακαδημία Ιστορίας, "Opusculos Legales del rey Don Alfonso el Sabio: Tomo II", Μαδρίτη 1836. Στην ισπανική. («Νομικά τομίδια του Βασιλέως Αλφόνσου του Σοφού», Τόμος ΙΙ)
• Kennedy, Kirstin (2019). Alfonso X of Castile-León : royal patronage, self -promotion and manuscripts in thirteenth-century Spain. Amsterdam: Amsterdam University Press. ISBN 978-946-2988-972. 
• Samsó, Julio (2007). «Alfonso X». Στο: Thomas Hockey et al, επιμ. The Biographical Encyclopedia of Astronomers. Νέα Υόρκη: Springer, σσ. 29-31. ISBN 9780387310220. http://islamsci.mcgill.ca/RASI/BEA/Alfonso_X_BEA.htm.  (PDF version)
• Thomas, Phillip Drennon (1970). «Alfonso el Sabio». Dictionary of Scientific Biography. 1. Νέα Υόρκη: Charles Scribner's Sons, σσ. 122. ISBN 0684101149. http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-2830900086.html. 
• Vazquez-Campos, Braulio (2010). "Alfonso X and Chess" (Spanish: "Alfonso X y el ajedrez"). Google Knol collection.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Οι Cantigas de Santa Maria με δισκογραφία
• Αλφόνσος ο 10ος -Το βιβλίο των παιχνιδιών
• Libros del Saber de Astronomía Αρχειοθετήθηκε 2009-01-14 στο Wayback Machine. - Εικόνες του χειρογράφου από το 1276.
• Δωρεάν ηχογραφήσεις έργων του Αλφόνσου στην Choral Public Domain Library (ChoralWiki)
• Alfonso X de Castilla y León, στην Cancioneros Musicales Españoles.