Σαάμι

Οι Σαάμι είναι αυτόχθων αρχαίος λαός που ζει στο βόρειο άκρο της Σκανδιναβικής χερσονήσου, συμπεριλαμβανομένης και της χερσονήσου Κόλα.

Σαάμι
Συνολικός σααμικός πληθυσμός
163,400 (80,000–135,000)
Χώρες με σημαντικούς πληθυσμούς
Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία, Ρωσία.
Γλώσσα
σααμική γλώσσα
Θρησκεία
Προτεσταντισμός Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός, Σαμανισμός, ανιμιστικές και άλλες δοξασίες

Η σημαία των Σαάμι

Η γεωγραφική κατανομή των Σαάμι

Οικογένεια Σαάμι στη Νορβηγία γύρω στο 1900

Οι Σαάμι είναι Φιννοουγγρικός λαός που κατοικεί στη Λαπωνία, που σήμερα περιλαμβάνει μεγάλα βόρεια τμήματα της Νορβηγίας και της Σουηδίας, βόρεια τμήματα της Φινλανδίας και τη Χερσόνησο Κόλα στην Περιφέρεια Μούρμανσκ της Ρωσίας. Οι Σαάμι είναι ιστορικά γνωστοί στα ελληνικά ως Λάπωνες, ο όρος όμως σήμερα, θεωρείται προσβλητικός. Η προγονική χώρα των Σαάμι δεν είναι σαφώς καθορισμένη. Οι παραδοσιακές γλώσσες τους είναι οι γλώσσες Σάμι και κατατάσσονται ως κλάδος της Ουραλικής γλωσσικής οικογένειας.

Παραδοσιακά οι Σαάμι έχουν ακολουθήσει μια ποικιλία τρόπων βιοπορισμού, μεταξύ των οποίων η παράκτια αλιεία, η παγίδευση ζώων για γούνες και η εκτροφή προβάτων. Το πιο γνωστό μέσο βιοπορισμού είναι η ημινομαδική εκτροφή ταράνδων. Επί του παρόντος περίπου το 10% των Σαάμι συνδέεται με την εκτροφή ταράνδων, που τους παρέχουν κρέας, γούνες και μέσο μεταφοράς. 2.800 Σαάμι δραστηριοποιούνται στην εκτροφή ταράνδων με πλήρες απασχόληση . Για παραδοσιακούς, περιβαλλοντικούς, πολιτιστικούς και πολιτικούς λόγους η εκτροφή ταράνδων επιτρέπεται νόμιμα μόνο στους Σαάμι σε ορισμένες περιοχές των Βόρειων Χωρών .

Ετυμολογίες

Λαπωνός που απεικονίζεται σε πίνακα του Φρανσουά-Ωγκύστ Μπιάρ.

Οι Σαάμι ονομάζουν εαυτούς Sámit (Σαάμι) ή Sápmelaš (γένους Σαάμι), με τη λέξη Σαάμι να εμπλέκεται σε διάφορες γραμματικές μορφές. Έχει υποστηριχθεί ότι το Σαάμι (δανεισμένο πιθανόν από Πρωτοφιννική λέξη), το Häme (Φινλανδική λέξη για την «Ταβαστία» (επαρχία της νότιας Φινλανδίας)) (← Πρωτοφιννικό *šämä, το δεύτερο ακόμα βρίσκεται στην αρχαϊκή πηγή Hämäläinen) και ίσως το Suomi (Φινλανδική λέξη για τη Φινλανδία) (← *sōme- / sōma-, σύγκρινε suomalainen, θεωρούμενο δανεισμένο από την Πρωτογερμανική πηγή *sōma- από το Πρωτοβαλτικό *sāma-, με τη σειρά του δανεισμένο από το Πρωτοφιννικό *šämä) είναι της ίδιας προέλευσης και τελικά δανεισμένα από τη Βαλτική λέξη *žēmē, που σημαίνει «γη».. Η Βαλτική λέξη είναι συγγενής με τη Σλαβική земля, που σημαίνει επίσης «γη». Τα θεσμικά όργανα των Σαάμι - ιδίως τα κοινοβούλια, οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί, τα θέατρα κ.λπ. - χρησιμοποιούν όλοι τον όρο τον όρο Σαάμι, μεταξύ άλλων όταν απευθύνονται σε ξένους στα νορβηγικά, σουηδικά, φινλανδικά ή αγγλικά.

Η πρώτη πιθανή ιστορική αναφορά του Σάμι, που ονομάζονταν τότε Fenni,, ήταν από τον Τάκιτο, περί το 98 μ.Χ. Παραλλαγές του Finn ή του Fenni χρησιμοποιούντο ευρέως στην αρχαιότητα, κρίνοντας από τα ονόματα Fenni και Φίννοι σε κλασικά Ρωμαϊκά και Ελληνικά έργα. Finn (ή οι παραλλαγές του, όπως skridfinn) ήταν το όνομα που χρησιμοποίησαν αρχικά οι ομιλούντες την Αρχαία νορδική γλώσσα (και τους προγόνους τους ομιλούντες την Πρωτονορδική) για να αναφερθούν στους Σαάμι, όπως πιστοποιείται στις ισλανδικές Έντα και στις σκανδιναβικές σάγκα (11ος ως 14ος αιώνας). Η ετυμολογία είναι κάπως αβέβαιη, αλλά φαίνεται να υπάρχει ομοφωνία ότι σχετίζεται με το Αρχαίο Νορδικό finna, από το Πρωτογερμανικό *finthanan («να βρει»), με τη λογική ότι οι Σαάμι, ως κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες "έβρισκαν" την τροφή τους, αντί να την καλλιεργούν. Καθώς η Αρχαία Νορδική εξελίχθηκε σταδιακά στις ξεχωριστές Σκανδιναβικές γλώσσες, οι Σουηδοί φαίνεται ότι άρχισαν να χρησιμοποιούν το Finn για να αναφέρονται στους κατοίκους της σημερινής Φινλανδίας, ενώ οι Σαάμι άρχισαν να αποκαλούνται Λάπωνες. Στη Νορβηγία, ωστόσο, οι Σαάμι αποκαλούνταν ακόμα Finn τουλάχιστον μέχρι τη σύγχρονη εποχή (που αντανακλάται σε τοπωνύμια όπως Finnmark, Finnsnes, Finnfjord και Finnøy) και ορισμένοι βόρειοι Νορβηγοί ακόμη χρησιμοποιούν περιστασιακά το Finn για να αναφερθούν στους Σαάμι, αν και οι ίδιοι οι Σαάμι σήμερα θεωρούν ότι αυτό είναι ένας ακατάλληλος όρος. Οι Φινλανδοί μετανάστες στη Βόρεια Νορβηγία τον 18ο και τον 19ο αιώνα ονομάζονταν Kvens για να διακρίνονται από τους Finn Σαάμι. Οι Φινλανδοί (Suomi) είναι διαφορετική ομάδα από τους Σαάμι.

Λάπωνες

Πίνακας του Αλεξάντερ Λαουρέους, Σαάμι δίπλα στη φωτιά

Η λέξη Lapp (Λάπωνας) μπορεί να ανιχνευθεί στο Πρωτοσουηδικό lapper, στο ισλανδικό lappir (πληθυντικός) φινλανδικής προέλευσης. Συγκρίνετε τα φινλανδικά lappalainen "Λάπωνας", Lappi "Λαπωνία" (που πιθανόν σημαίνει "ερημιά στον βορρά"), με το αρχικό νόημα να είναι άγνωστο. Δεν είναι γνωστό πώς εισήχθη η λέξη Lapp στην Αρχαία νορδική γλώσσα γλώσσα, αλλά μία από τις πρώτες γραπτές αναφορές του όρου είναι στο Gesta Danorum από τον Δανό ιστορικό του 12ου αιώνα Σάξωνα τον Γραμματικό, που αναφέρθηκε στους δύο Λάπωνες, αν και αναφερόταν ακόμη στους Σαάμι ως (Skrid-)Finns. Στην πραγματικότητα, ο Σάξων δεν συνδέει ρητά τους Σαάμι με τα "δύο Λάπωνες". Ο όρος "Λάπωνας" έγινε γνωστός και έγινε η συνήθης ορολογία από το έργο του Γιοχάνες Σέφερους Acta Lapponica (1673).

Οι Σαάμι είναι συνήθως γνωστοί σε άλλες γλώσσες με τα εξώνυμα Λάπωνες, Lap, Lapp ή Laplanders, αν και αυτά θεωρούνται υποτιμητικά, ενώ άλλες αποδέχονται τουλάχιστον το όνομα Λαπωνία.. Παραλλαγές του ονόματος Lapp χρησιμοποιήθηκαν αρχικά στη Σουηδία και τη Φινλανδία και, μέσω των σουηδικών, υιοθετήθηκαν από πολλές μεγάλες ευρωπαϊκές γλώσσες: Αγγλικά Lapps, Γερμανικά και Ολλανδικά Lappen, Γαλλικά Lapons, Ελληνικά Λάπωνες, Ουγγρικά lappok, Ιταλικά Lapponi, Πολωνικά Lapończycy, Πορτογαλικά Lapões, Ισπανικά Lapones, Ρουμανικά laponi, Τουρκικά Lapon. Στη ρωσική ο αντίστοιχος όρος είναι лопари (λοπάρι) και στην ουκρανική лопар◌і (λοπάρι).

Στη Φινλανδία και τη Σουηδία το Lapp είναι σύνηθες σε τοπωνύμια, όπως Lappi (Σατακούντα), Lappeenranta (Νότια Καρελία) και Lapinlahti (Βόρειο Σάβο) στη Φινλανδία και Lapp (Περιφέρεια της Στοκχόλμης), Lappe (Σέντερμανλαντ) και Lappabo (Σμόλαντ) στη Σουηδία. Όπως έχει ήδη αναφερθεί το Finn είναι σύνηθες στοιχείο σε Νορβηγικά (ιδιαίτερα Βόρεια Νορβηγικά) τοπωνύμια, ενώ το Lapp είναι εξαιρετικά σπάνιο.

Τα ζητήματα ορολογίας στα φινλανδικά είναι κάπως διαφορετικά. Οι Φινλανδοί που ζουν στη Φινλανδική Λαπωνία γενικά αυτοαποκαλούνται lappilainen, ενώ η αντίστοιχη λέξη για τους Σαάμι είναι lappalainen. Αυτό μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στους ξένους επισκέπτες λόγω της παρόμοιας ζωής Φινλανδών και Σαάμι σήμερα στη Λαπωνία. Το Lappalainen είναι επίσης σύνηθες επώνυμο στη Φινλανδία. Στα φινλανδικά το saamelainen είναι η συνηθέστερη λέξη που χρησιμοποιείται στις μέρες μας, ειδικά σε επίσημα πλαίσια.

Ιστορία

Η πατρίδα των Σαάμι

Οικογένεια Σαάμι στη Νορβηγία γύρω στα 1900

Οι Σαάμι της Αρκτικής Ευρώπης έχουν ζήσει και εργαστεί σε μια περιοχή που εκτείνεται στα βόρεια τμήματα των περιοχών που σήμερα είναι γνωστές ως Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία και Ρωσική Χερσόνησος Κόλα. Κατοικούν τις βόρειες αρκτικές και υποαρκτικές περιοχές της Φινοσκανδίας επί 3.500 χρόνια. Προγενέστερα πιθανότατα ζούσαν στη Φινοουγγρική πατρίδα τους. Οι Σαάμι συγκαταλέγονται στους λαούς της Αρκτικής και ανήκουν στις ομάδες του πολικού κύκλου όπως η Γραμματεία του Συμβουλίου των Αυτοχθόνων Λαών της Αρκτικής .

Πετρογλυφικά και αρχαιολογικά ευρήματα, όπως οικισμοί που χρονολογούνται γύρω στα 10.000 π.Χ., βρίσκονται στη Λαπωνία και το Φίνμαρκ (βορειοανατολική Νορβηγία). Αυτοί οι κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες της ύστερης Παλαιολιθικής και πρώιμης Μεσολιθικής περιόδου ονομάστηκαν Kόμσα (από το βουνό με τα ευρήματα) από τους ερευνητές, καθώς είναι άγνωστο πώς ονομάζονταν.

Η γεωγραφική κατανομή των Σαάμι έχει μεταβληθεί με την πάροδο του ιστορικού χρόνου. Οι πληθυσμοί τους πιθανότατα ζούσαν στην περιοχή των Ουραλίων Ορέων, που είναι η κοιτίδα των Φιννοουγγρικών γλωσσών, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι Σααμικές γλώσσες, και όπως επιβεβαιώνεται και από τη γονιδιακή ανάλυση. Από την Εποχή του Χαλκού οι Σαάμι κατείχαν την ενδοχώρα του Φίνμαρκ και της Χερσονήσου Kόλα. Είναι η ίδια εποχή που χρονολογείται η άφιξη του γονιδιώματος της Σιβηρίας στην Εσθονία και τη Φινλανδία, γεγονός που πιθανώς αντιστοιχεί στην εισαγωγή των Φιννοουγγρικών γλωσσών στην περιοχή.

Νότια όρια της εγκατάστασης των Σαάμι κατά το παρελθόν

Σαάμι άνδρας και παιδί στο Φίνμαρκ της Νορβηγίας, γύρω στα 1900

Εδώ και πολλά χρόνια το πόσο νότια επεκτάθηκαν οι Σαάμι κατά το παρελθόν έχει συζητηθεί μεταξύ ιστορικών και αρχαιολόγων. Ο Νορβηγός ιστορικός Ινγκβαρ Νίλσεν, που του ανατέθηκε από τη Νορβηγική κυβέρνηση το 1889 να απαντήσει σε αυτό το ζήτημα για να διευθετηθούν τα σύγχρονα ζητήματα των δικαιωμάτων επί της γης των Σαάμι, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι Σαάμι δεν είχαν ζήσει νοτιότερα νότια από το Λίρνε της περιφέρειας Νορντ-Trέντελαγκ μέχρι το 1500, οπότε άρχισαν να κινούνται νοτιότερα, φτάνοντας στην περιοχή γύρω από τη Λίμνη Φέμουντ τον 18ο αιώνα. Αυτή η υπόθεση εξακολουθεί να είναι αποδεκτή από πολλούς ιστορικούς, αλλά αποτελεί αντικείμενο επιστημονικής συζήτησης τον 21ο αιώνα. Τα τελευταία χρόνια αρκετά αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν παρουσία των Σαάμι στη νότια Νορβηγία κατά τον Μεσαίωνα, και στη νότια Σουηδία, συμπεριλαμβανομένων των ευρημάτων στο Λέσγια, στο Βανγκ, στο Βάλντρες και στο Χολ και στο Ολ στο Χάλινγκνταλ. Όσοι αποδίδουν στους Σαάμι αυτά τα ευρήματα δέχονται ένα μικτό πληθυσμό Σκανδιναβών και Σαάμι στις ορεινές περιοχές της Νότιας Νορβηγίας κατά τον Μεσαίωνα.

Προέλευση των Σαάμι της Νορβηγικής Θάλασσας

Τρεις γυναίκες Σαάμι

Βουβωνική πανώλη

Σαάμι στη Νορβηγία, 1928

Σαάμι στη Νορβηγία, 1928

Μέχρι την άφιξη της βουβωνικής πανώλης στη βόρεια Νορβηγία το 1349 οι Σαάμι και οι Νορβηγοί είχαν πολύ διαφορετικές οικονομικές οικοθέσεις. Οι Σαάμι κυνηγούσαν ταράνδους και ψάρευαν για τον βιοπορισμό τους. Οι Νορβηγοί, που ήταν συγκεντρωμένοι στα εξωτερικά νησιά και κοντά στα στόμια των φιόρδ, είχαν πρόσβαση στις μεγάλες ευρωπαϊκές εμπορικές οδούς έτσι ώστε, εκτός από την οριακή γεωργία στις περιφέρειες Νόρντλαντ, Τρομς και Φίνμαρκ, μπόρεσαν να ασχοληθούν με το εμπόριο, προμηθεύοντας ψάρια, ανταλλάσσοντάς τα με προϊόντα από τον νότο. Οι δύο ομάδες συνυπήρχαν χρησιμοποιώντας δύο διαφορετικούς διατροφικούς πόρους. Σύμφωνα με παλιά σκανδιναβικά κείμενα, οι Σαάμι της Θάλασσας και οι Ορεινοί Σαάμι είναι δύο τάξεις του ίδιου λαού και όχι δύο διαφορετικές εθνοτικές ομάδες, όπως πίστευαν λανθασμένα .

Αυτή η κοινωνικοοικονομική ισορροπία μεταβλήθηκε σε μεγάλο βαθμό όταν έφτασε στη βόρεια Νορβηγία η βουβωνική πανώλη τον Δεκέμβριο του 1349. Οι Νορβηγοί ήταν στενά συνδεδεμένοι με τους μεγαλύτερους ευρωπαϊκούς εμπορικούς δρόμους, κατά μήκος των οποίων ταξίδευε η πανώλη. Κατά συνέπεια μολύνονταν και πέθαιναν με πολύ υψηλότερο ρυθμό από ό, τι οι Σαάμι στο εσωτερικό. Από όλα τα κράτη της περιοχής η Νορβηγία υπέφερε περισσότερο από αυτήν την πανώλη . Ανάλογα με την ενορία εξήντα έως εβδομήντα έξι τοις εκατό των βορείων νορβηγικών εκμεταλλεύσεων εγκαταλείφθηκαν μετά την πανώλη , ενώ τα ενοίκια, ένα άλλο πιθανό μέτρο του αριθμού των κατοίκων, μειώθηκαν στο 9-28% εκείνων πριν από την πανώλη. Αν και ο πληθυσμός της βόρειας Νορβηγίας είναι αραιός σε σύγκριση με τη νότια Ευρώπη, η ασθένεια εξαπλώθηκε εξίσου γρήγορα . Ο τρόπος μεταφοράς του μολυσμένου από πανώλη ψύλλου από τον νότο ήταν ξύλινα βαρέλια που περιείχαν σιτάρι, σίκαλη ή μαλλί, όπου οι ψύλλοι μπορούσαν να ζουν και να αναπαράγονται για αρκετούς μήνες κάθε φορά. Οι Σαάμι έτρωγαν ψάρια και κρέας ταράνδου και όχι σιτάρι ή σίκαλη. Ζούσαν σε απομονωμένες από τους Νορβηγούς κοινότητες και, όντας ελάχιστα συνδεδεμένοι με τους ευρωπαϊκούς εμπορικούς δρόμους, τα κατάφεραν πολύ καλύτερα από τους Νορβηγούς .

Αλιεία

Σαάμι της Θάλασσας από τη Νορβηγία, του Πρίγκιπα Ρολάνδου Βοναπάρτη το 1884

Σαάμι της Θάλασσας από τη Νορβηγία, του Πρίγκιπα Ρολάνδου Βοναπάρτη το 1884

Η αλιεία υπήρξε ανέκαθεν το βασικό μέσο βιοπορισμού για τους πολλούς Σαάμι που ζουν μόνιμα στις παράκτιες περιοχές. Οι αρχαιολογικές έρευνες δείχνουν ότι οι Σαάμι έχουν ζήσει κατά μήκος των ακτών και κάποτε στο παρελθόν ζούσαν πολύ νοτιότερα και ασχολούντο επίσης με άλλες εργασίες εκτός από την εκτροφή ταράνδων (π.χ. αλιεία, γεωργία, σιδηρουργία). Η αλιεία κατά μήκος των ακτών της βόρειας Νορβηγίας, ειδικά στα νησιά Λόφοτεν και Βεστερόλεν, είναι αρκετά παραγωγική με ποικιλία ψαριών και κατά τη μεσαιωνική εποχή αποτελούσε σημαντική πηγή εισοδήματος τόσο για τους ψαράδες όσο και για τη Νορβηγική μοναρχία.. Με την τόσο μεγάλη μείωση πληθυσμού που προκλήθηκαν από τη Μαύρη πανώλη τα φορολογικά έσοδα από την πηγή αυτή μειώθηκαν σημαντικά. Λόγω του τεράστιου οικονομικού οφέλους που θα μπορούσε να προκύψει από αυτές τις αλιευτικές δραστηριότητες οι τοπικές αρχές προσέφεραν κίνητρα στους Σαάμι - που αντιμετώπιζαν τις δικές τους πληθυσμιακές πιέσεις - να εγκατασταθούν στα πρόσφατα εκκενωθέντα αγροκτήματα . Αυτό αποτέλεσε την αρχή του οικονομικού διαχωρισμού μεταξύ των Σαάμι της Θάλασσας (sjøsamene), που ψάρευαν σε μεγάλες αποστάσεις από τις ακτές, και των Ορεινών Σαάμι (fjellsamene, innlandssamene), που συνέχισαν να κυνηγούν ταράνδους και μικρά θηράματα. Αργότερα εξέτρεφαν ταράνδους. Ακόμη και στις αρχές του 18ου αιώνα, υπήρχαν πολλοί Σαάμι που εγκαθίσταντο ακόμα σε αυτά τα αγροκτήματα που είχαν εγκαταλειφθεί από τη δεκαετία του 1350. Μετά από πολλά χρόνια συνεχιζόμενης μετανάστευσης, αυτοί οι Σαάμι της Θάλασσας έγιναν πολύ περισσότεροι από τους Ορεινούς Σαάμι, που αποτελούν σήμερα μόνο το 10% του συνόλου των Σαάμι. Στη σύγχρονη εποχή διεξάγονται επίσης συνεχείς διαβουλεύσεις μεταξύ της Κυβέρνησης της Νορβηγίας και του Κοινοβουλίου των Σαάμι σχετικά με το δικαίωμα των παράκτιων Σαάμι να αλιεύουν στις θάλασσες με βάση την ιστορική χρήση και το διεθνές δίκαιο . Οι κρατικές ρυθμίσεις της θαλάσσιας αλιείας υπέστησαν δραστικές αλλαγές στα τέλη της δεκαετίας του '80. Οι ρυθμίσεις αυτές συνέδεσαν τις ποσοστώσεις με τα σκάφη και όχι με τους αλιείς. Αυτές οι νουπολογισμένες ποσοστώσεις διανεμήθηκαν δωρεάν στα μεγαλύτερα σκάφη με βάση το ποσό των αλιευμάτων τα προηγούμενα έτη, με αποτέλεσμα τα μικρά σκάφη στις περιοχές των Σαάμι να μην εμπίπτουν στο νέο σύστημα ποσοστώσεων σε μεγάλο βαθμό ..

Ορεινοί Σαάμι

Καθώς οι Σαάμι της Θάλασσας εγκαταστάθηκαν κατά μήκος των φιόρδ της Νορβηγίας και των εσωτερικών πλωτών οδών, επιδιώκοντας ένα συνδυασμό γεωργίας, εκτροφής βοοειδών, παγίδευσης ζώων και αλιείας, η μειοψηφία των Ορεινών Σαάμι συνέχισε να κυνηγάει άγριους ​​ταράνδους. Περί το 1500 άρχισαν να εξημερώνουν αυτά τα ζώα σε κοπάδια, μετατρεπόμενοι στους γνωστούς νομάδες ταράνδων, που συχνά απεικονίζονται από τους ξένους να ακολουθούν τον αρχέτυπο τρόπο ζωής των Σαάμι. Οι Ορεινοί Σαάμι έπρεπε να καταβάλουν φόρους σε τρία κράτη, τη Νορβηγία, τη Σουηδία και τη Ρωσία, καθώς διέσχιζαν τα σύνορα, ακολουθώντας τις ετήσιες μετακινήσεις των ταράνδων. Αυτό με τα χρόνια προκάλεσε μεγάλη δυσαρέσκεια. Μεταξύ 1635-1659 το Σουηδικό στέμμα ανάγκασε τους Σουηδούς κληρωτούς και τους Σαάμι αχθοφόρους να εργαστούν σε ένα ορυχείο στο Νάσαφγελ, κάνοντας πολλούς Σαάμι να μεταναστεύσουν από την περιοχή για να αποφύγουν την καταναγκαστική εργασία. Έτσι ο πληθυσμός των εκεί Σαάμι μειώθηκε σημαντικά .

Μετά το 1800

Για μεγάλες χρονικές περιόδους, oι Σαάμι ευημερούσαν με τον τρόπο ζωής τους, λόγω της προσαρμογής του στο περιβάλλον της Αρκτικής. Πράγματι καθ 'όλη τη διάρκεια του 18ου αιώνα, καθώς οι Νορβηγοί της Βόρειας Νορβηγίας υπέφεραν από τις χαμηλές τιμές των ψαριών και την επακόλουθη πληθυσμιακή αποδυνάμωση, το πολιτιστικό στοιχείο των Σαάμι ενισχύθηκε, αφού αυτοί ως επί το πλείστον ήταν ανεξάρτητοι από τις προμήθειες από τη Νότια Νορβηγία.

Κατά τον 19ο αιώνα η πίεση του εκχριστιανισμού επί των Σαάμι αυξήθηκε, με ορισμένους Σάμις να υιοθετούν τον Λαισταντιανισμό. Με τη θέσπιση επταετούς υποχρεωτικής εκπαίδευσης το 1889, οι Σααμικές γλώσσες και ο παραδοσιακός τρόπος ζωής βρίσκονταν όλο και περισσότερο υπό την πίεση της καταναγκαστικής πολιτιστικής αφομοίωσης. Οι Σαάμι υποβλήθηκαν περιστασιακά στην ευγονική μέσω υποχρεωτικής στείρωσης από το 1934, επί της κυβέρνησης του σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος. Επίσης ακολούθησε έντονη οικονομική ανάπτυξη του Βορρά, με την παραχώρηση ανώτερου καθεστώτος στη νορβηγική κουλτούρα και γλώσσα.

Από την πλευρά της Σουηδίας και της Φινλανδίας οι αρχές ήταν λιγότερο αγωνιστικές, παρόλο που η γλώσσα των Σαάμι απαγορευόταν στα σχολεία και η έντονη οικονομική ανάπτυξη στον βορρά οδήγησε σε εξασθένηση της πολιτιστικής και οικονομικής κατάσταση των Σαάμι. Από το 1913 έως το 1920 το σουηδικό πολιτικό κίνημα φυλετικού διαχωρισμού δημιούργησε ένα φυλετικό βιολογικό ινστιτούτο, που συγκέντρωνε ερευνητικό υλικό από ζωντανούς ανθρώπους και τάφους και στείρωνε γυναίκες των Σαάμι. Ανά τους αιώνες Σουηδοί έποικοι ενθαρρύνονταν να μετακομίσουν στις βόρειες περιοχές μέσω κινήτρων όπως τα δικαιώματα επί των εδαφών και των υδάτων, οι φορολογικές ελαφρύνσεις και οι στρατιωτικές απαλλαγές.

Η μεγαλύτερη πίεση σημειώθηκε από το 1900 έως το 1940, όταν η Νορβηγία επένδυσε σημαντικά ποσά και προσπάθειες για να εξαλείψει τον πολιτισμό των Σαάμι. Όποιος ήθελε να αγοράσει ή να μισθώσει κρατικά αγροτικά εδάφη στο Φίνμαρκ έπρεπε να αποδείξει τη γνώση της Νορβηγικής γλώσσας και έπρεπε να εγγραφεί με νορβηγικό όνομα. Αυτό προκάλεσε την εκτόπιση ορισμένων Σαάμι τη δεκαετία του 1920, γεγονός που αύξησε το χάσμα μεταξύ των τοπικών ομάδων Σαάμι (κάτι που εξακολουθεί να υπάρχει σήμερα) που μερικές φορές είχε τον χαρακτήρα εσωτερικής εθνικής σύγκρουσης των Σαάμι. Το 1913 το Νορβηγικό κοινοβούλιο ψήφισε ένα νομοσχέδιο για να κατανείμει τα καλύτερα και πιο εύφορα εδάφη στους Νορβηγούς έποικους. Ένας άλλος παράγοντας ήταν η πολιτική της καμένης γης που εφάρμοσε ο Γερμανικός στρατός στη βόρεια Φινλανδία και στη βόρεια Νορβηγία το 1944-45, καταστρέφοντας όλα τα υπάρχοντα σπίτια ή kota και τα ορατά ίχνη του πολιτισμού των Σαάμι. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η πίεση ήταν χαλαρή, αν και η κληρονομιά την ήταν εμφανής και τα επόμενα χρόνια, όπως ο νόμος της δεκαετίας του 1970 που περιόριζε το μέγεθος των σπιτιών που επιτρεπόταν στους Σαάμι να χτίσουν.

Η αντιπαράθεση για την κατασκευή του υδροηλεκτρικού σταθμού στην Αλτα το 1979 έφερε τα δικαιώματα των Σαάμι στην πολιτική ατζέντα. Τον Αύγουστο του 1986 δημιουργήθηκε ο εθνικός ύμνος ("Sámi soga lávlla") και η σημαία των Σαάμι. Το 1989 εκλέχθηκε το πρώτο κοινοβούλιο των Σαάμι στη Νορβηγία. Το 2005 ψηφίστηκε ο Νόμος Φίνμαρκ στο Νορβηγικό Κοινοβούλιο, που παραχώρησε στο κοινοβούλιο των Σαάμι και στο Περιφερειακό συμβούλιο του Φίνμαρκ κοινή αρμοδιότητα για τη διαχείριση των χερσαίων εκτάσεων που θεωρούντο προγενέστερα κρατική ιδιοκτησία. Αυτές οι εκτάσεις (96% της επιφάνειας της περιφέρειας), που χρησιμοποιούντο πάντοτε πρωτίστως από τους Σαάμι, ανήκουν επίσημα στον λαό της επαρχίας, είτε Σάμι είτε Νορβηγική, και όχι στο νορβηγικό κράτος.

Σύγχρονη εποχή

Ο πληθυσμός των ιθαγενών Σαάμι είναι κατά το πλείστον δημογραφικά αστικοποιημένος, αλλά ένας σημαντικός αριθμός ζει σε χωριά της άνω Αρκτικής. Οι Σαάμι εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τις πολιτισμικές συνέπειες της απώλειας της γλώσσας και του πολιτισμού που σχετίζονται με τις γενιές των παιδιών Σαάμι που μεταφέρθηκαν σε εσωτερικά ιεραποστολικά ή / και κρατικά σχολεία και την κληρονομιά νόμων που δημιουργήθηκαν για να αρνηθούν τα δικαιώματά τους (π.χ. στις πεποιθήσεις, τη γλώσσα, τη γη και την πρακτική των παραδοσιακών τρόπων βιοπορισμού τους). Οι Σαάμι αντιμετωπίζουν πολιτισμικές και περιβαλλοντικές απειλές , όπως έρευνες για πετρέλαιο, εξορύξεις, κατασκευή φραγμάτων, υλοτομία, κλιματική αλλαγή, πεδία βολής, τουρισμό και εμπορική ανάπτυξη.

Βιντελφγέλεν

Έρευνα φυσικών πόρων

Η Λαπωνία είναι πλούσια σε πολύτιμα μέταλλα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Οι εξορυκτικές δραστηριότητες στην Αρκτική Λαπωνία προκαλούν διαμάχες όταν βρίσκονται σε βοσκότοπους και τόπους αναπαραγωγής. Τα έργα εξορύξεων απορρίπτονται από το Κοινοβούλιο των Σαάμι στην περιοχή Φίνμαρκ. Το Κοινοβούλιο των Σαάμι απαιτεί οι πόροι και η εξερεύνηση των ορυκτών να ωφελούν κυρίως τις τοπικές κοινότητες και τον πληθυσμό τους, καθώς τα προτεινόμενα πεδία βρίσκονται στα εδάφη τους και θα επηρεάσουν την ικανότητά τους να διατηρήσουν τους παραδοσιακούς τρόπους βιοπορισμούς τους. Οι τοποθεσίες εξόρυξης περιλαμβάνουν ακόμη και χώρους των αρχαίων Σαάμι, που χαρακτηρίζονται ως προστατευόμενες από οικολογική άποψη περιοχές, όπως το Καταφύγιο Άγριας Ζωής Βιντελφγέλεν . Στη Χερσόνησο Kόλα της Ρωσίας τεράστιες εκτάσεις έχουν ήδη καταστραφεί από τις δραστηριότητες εξόρυξης και τήξης και επίκειται περαιτέρω αξιοποίηση. Αυτό περιλαμβάνει έρευνες για πετρέλαιο και φυσικό αέριο στη Θάλασσα του Μπάρεντς. Υπάρχει ένας αγωγός φυσικού αερίου που εκτείνεται σε ολόκληρη τη Χερσόνησο Kόλα. Οι πετρελαιοκηλίδες επηρεάζουν την αλιεία και την κατασκευή δρόμων. Οι γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ενδέχεται να αποτρέψουν την πρόσβαση σε τόπους αναπαραγωγής και ιερούς τόπους.

Εξόρυξη

Στο Καλλάκ (Gállok) μια ομάδα αυτοχθόνων και μη αυτοχθόνων ακτιβιστών διαμαρτυρήθηκαν για να σταματήσουν την επιχείρηση εξόρυξης Beowulf με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο να πραγματοποιήσει ένα πρόγραμμα γεωτρήσεων σε χειμερινά βοσκοτόπια ταράνδων . Υπάρχει συχνά τοπική αντίδραση σε νέα έργα εξόρυξης, όπου οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις θεωρούνται πολύ μεγάλες. Τα νέα σύγχρονα ορυχεία εξαλείφουν την ανάγκη πολλών τύπων θέσεων εργασίας και τη δημιουργία νέων. Η Σύμβαση 169 της ΔΟΕ πρόκειται να παράσχει δικαιώματα στους Σαάμι στη γη τους και να τους δώσει εξουσίες σε θέματα που επηρεάζουν το μέλλον τους . Οι σουηδικοί φόροι επί των ορυκτών είναι χαμηλοί συγκριτικά διεθνώς, προκειμένου να αυξηθούν οι έρευνες των ορυκτών. Υπάρχουν επίσης ορισμένα σχέδια για την αποκατάσταση των ορυχείων.

Υλοτομία

Στη βόρεια Φινλανδία, υπάρχει προ πολλού μια διένεξη για την καταστροφή των δασών, που εμποδίζει τους ταράνδους να μεταναστεύουν από και προς τα εποχιακά βοσκοτόπια και καταστρέφει τα αποθέματα λειχήνων που αναπτύσσονται στους ανώτερους κλάδους παλαιότερων δέντρων. Αυτοί οι λειχήνες είναι η μόνη πηγή τροφής των ταράνδων κατά τους χειμερινούς μήνες, όταν το χιόνι είναι παχύ. Η υλοτόμηση έχει τεθεί υπό τον έλεγχο του κρατικού δασικού συστήματος . Η Greenpeace, οι βοσκοί ταράνδων και οργανώσεις των Σαάμι πραγματοποίησαν μια ιστορική κοινή εκστρατεία και το 2010, οι Σαάμι βοσκοί ταράνδων κέρδισαν κάποιο χρόνο ως αποτέλεσμα αυτών των δικαστικών υποθέσεων. Η βιομηχανική υλοτομία έχει πλέον απαγορευθεί στις σημαντικότερες δασικές εκτάσεις είτε μόνιμα είτε για τα επόμενα 20 χρόνια, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν απειλές, όπως σχέδια εξόρυξης και κατασκευής παραθεριστικών εγκαταστάσεων στις προστατευόμενες ακτές της Λίμνης Ίναρη .

Στρατιωτικές δραστηριότητες

Κυβερνητικές αρχές και το ΝΑΤΟ έχουν κατασκευάσει πεδία βολής στις περιοχές των Σαάμι στη βόρεια Νορβηγία και τη Σουηδία. Αυτές οι περιοχές για χιλιάδες χρόνια είναι τόποι αναπαραγωγής και θερινά βοσκοτόπια των ταράνδων και περιέχουν πολλούς ιερούς τόπους των αρχαίων Σαάμι.

Δικαιώματα στη γη

Σουορβαγιάουρε κοντά στο Πίτεο (Σουηδία)

Η Σουηδική κυβέρνηση επέτρεψε να κατασκευαστεί το μεγαλύτερο χερσαίο αιολικό πάρκο του κόσμου στο Πίτεο, στην περιοχή της Αρκτικής όπου το χωριό Ανατολικό Κικεγιάουρε έχει τα χειμερινά του βοσκοτόπια ταράνδων. Το αιολικό πάρκο θα αποτελείται από περισσότερες από 1.000 ανεμογεννήτριες και εκτεταμένο οδικό δίκτυο, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είναι πρακτικά εφικτή η χρήση της περιοχής για χειμερινή βόσκηση. Η Σουηδία έχει δεχθεί έντονες διεθνείς επικρίσεις, μεταξύ άλλων από την Επιτροπή Φυλετικών Διακρίσεων και την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, για την παραβίαση των landrättigheter (δικαιωμάτων στη γη) των Σαάμι μεταξύ άλλων για μη έλεγχο της βιομηχανίας. Στη Νορβηγία ορισμένοι πολιτικοί Σαάμι (όπως ο Αιλι Κεσκιτάλο) προτείνουν να δοθεί στο Κοινοβούλιο των Σαάμι ειδικό δικαίωμα βέτο σε σχεδιαζόμενα έργα εξορύξεων.

Δικαιώματα στο νερό

Η κρατική ρύθμιση της θαλάσσιας αλιείας υπέστη δραστική αλλαγή στα τέλη της δεκαετίας του '80. Ο κανονισμός συνέδεσε τις ποσοστώσεις με τα σκάφη και όχι με τους αλιείς. Αυτές οι νέες ποσοστώσεις κατανέμονται χωρίς επιβάρυνση στα μεγαλύτερα σκάφη με βάση το ποσό των αλιευμάτων κατά τα προηγούμενα έτη, με αποτέλεσμα τα μικρά σκάφη στις περιοχές των Σαάμι να μην εμπίπτουν στο νέο σύστημα ποσοστώσεων.

Οι Σαάμι πρόσφατα απέτρεψαν ένα σχέδιο αξιοποίησης υδάτων, που απείλησε να μετατρέψει έναν αρχαίο ιερό τόπο και μια φυσική πηγή που ονομάζεται Σουτέσαγια σε μεγάλης κλίμακας εργοστάσιο εμφιάλωσης νερού για την παγκόσμια αγορά - χωρίς ενημέρωση ή διαβούλευση με τους ντόπιους Σαάμι, που αποτελούν το 70 τοις εκατό του πληθυσμού. Το Φινλανδικό Εθνικό Συμβούλιο Αρχαιοτήτων έχει καταγράψει την περιοχή ως τόπο πολιτιστικής και ιστορικής σημασίας και το ίδιο το ρέμα αποτελεί μέρος της λεκάνης απορροής Ντέατνου / Τάνα, που περιέχει το μεγαλύτερο με σολομούς ποταμό της Ευρώπης, σημαντική πηγή βιοπορισμού των Σαάμι .

Στη Νορβηγία κυβερνητικά σχέδια για την κατασκευή υδροηλεκτρικού σταθμού στον ποταμό Άλτα στο Φίνμαρκ της βόρειας Νορβηγίας οδήγησαν σε πολιτική αντιπαράθεση και συσπείρωση του λαϊκού κινήματος των Σαάμι στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές εκείνης του 1980, με αποτέλεσμα η εναντίωση στην αντιπαράθεση για τον Άλτα να δώσει έμφαση όχι μόνο στα περιβαλλοντικά ζητήματα αλλά και στο θέμα των δικαιωμάτων των Σαάμι.

Κλιματική αλλαγή και περιβάλλον

Σαάμι της Νορβηγίας

Οι τάρανδοι έχουν μεγάλη πολιτιστική και οικονομική σημασία για τους αυτόχθονες πληθυσμούς του Βορρά. Τα ανθρωποοικολογικά συστήματα στον Βορρά, όπως η κτηνοτροφία ταράνδων, είναι ευαίσθητα στην αλλαγή, ίσως περισσότερο από σχεδόν οποιαδήποτε άλλη περιοχή του πλανήτη, λόγω εν μέρει της ποικιλότητας του αρκτικού κλίματος και οικοσυστήματος και των χαρακτηριστικών τρόπων ζωής των αυτοχθόνων λαών της Αρκτικής.

Η πυρηνική καταστροφή του Τσερνομπίλ το 1986 προκάλεσε μεταφορά ραδιενεργών σωματιδίων στα ευαίσθητα αρκτικά οικοσυστήματα και δηλητηρίασε τα ψάρια, το κρέας και τα μούρα. Οι λειχήνες και τα βρύα αποτελούν δύο από τις κυριότερες μορφές βλάστησης στην Αρκτική και είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα σε ατμοσφαιρικούς ρύπους και βαρέα μέταλλα. Δεδομένου ότι πολλά δεν έχουν ρίζες, απορροφούν θρεπτικά συστατικά και τοξικές ενώσεις μέσω των φύλλων τους. Οι λειχήνες συσσώρευσαν την από αέρος ακτινοβολία και 73.000 ταράνδων έπρεπε να σκοτωθούν ως "ακατάλληλοι" για ανθρώπινη κατανάλωση μόνο στη Σουηδία. Η κυβέρνηση υποσχέθηκε την αποζημίωση των Σαάμι, που όμως δεν υλοποίησε.

Τα ραδιενεργά απόβλητα και τα αναλωμένα πυρηνικά καύσιμα έχουν αποθηκευτεί στα ύδατα ανοικτά της Χερσονήσου Κόλα, συμπεριλαμβανομένων θέσεων που απέχουν μόνο δύο χιλιόμετρα από τα μέρη όπου ζουν οι Σαάμι. Υπάρχουν τουλάχιστον πέντε «χωματερές» όπου τα αναλωμένα πυρηνικά καύσιμα και άλλα ραδιενεργά απόβλητα αποτίθενται στη Χερσόνησο Kόλα, συχνά με ελάχιστη ανησυχία για το περιβάλλον ή τον πληθυσμό που ζει εκεί.

Τουρισμός

Η τουριστική βιομηχανία της Φινλανδίας έχει επικριθεί για τη μεταστροφή του πολιτισμό των Σαάμι σε εργαλείο μάρκετινγκ, προωθώντας ευκαιρίες για την εμπειρία των "αυθεντικών" τελετών και του τρόπο ζωής τους. Σε πολλές τουριστικές τοποθεσίες άνθρωποι που δεν είναι Σαάμι ντύνονται με ανακριβή αντίγραφα παραδοσιακών ενδυμάτων τους και καταστήματα με είδη δώρων πωλούν χοντροκομμένα αντίγραφα χειροτεχνημάτων των Σαάμι. Μια δημοφιλής "τελετή", που διασχίζει τον Αρκτικό Κύκλο, στην πραγματικότητα δεν έχει καμία σημασία για την πνευματικότητα των Σαάμι. Για τους Σαάμι αυτή είναι μια προσβλητική εκδήλωση πολιτιστικής εκμετάλλευσης.

Διακρίσεις εις βάρος των Σαάμι

Οι Σαάμι έχουν γίνει για αιώνες, ακόμα μέχρι και σήμερα, αντικείμενο διακρίσεων και κακομεταχείρισης από τους κυρίαρχους πολιτισμούς που διεκδικούν την κατοχή των εδαφών τους . Δεν υπήρξαν ποτέ μια ενιαία κοινότητα σε μια μόνο περιοχή της Λαπωνίας, που μέχρι πρόσφατα θεωρείτο μόνο μια πολιτιστική περιοχή.

Η Νορβηγία έχει επικριθεί σε διεθνές επίπεδο για την πολιτική εκνορβηγισμού και διακρίσεων σε βάρος του αυτόχθονος πληθυσμού της χώρας. Στις 8 Απριλίου 2011 παραδόθηκαν στη Νορβηγία οι συστάσεις της Επιτροπής Φυλετικών Διακρίσεων του ΟΗΕ. Αφορούσαν πολλά θέματα, συμπεριλαμβανομένης της θέσης των φοιτητών που χρειάζονται δίγλωσση εκπαίδευσηi. Μία σύσταση της επιτροπής ήταν να μην επιτρέπεται καμία γλώσσα να αποτελεί βάση διακρίσεων στους νορβηγικούς νόμους κατά των διακρίσεων και συνιστούσε η διατύπωση του Άρθρου 1 της Σύμβασης για τις Φυλετικές Διακρίσεις να περιληφθεί στον Νόμο. Περαιτέρω σημεία συστάσεων σχετικά με τον πληθυσμό των Σαάμι στη Νορβηγία περιλάμβαναν την ενσωμάτωση της Σύμβασης αυτής στον Νόμο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, τη βελτίωση της διαθεσιμότητας και της ποιότητας των υπηρεσιών διερμηνείας και την ισότητα των συστάσεων για ενέργειες του Συνήγορου του Πολίτη. Μια νέα αναφορά της σημερινής κατάστασης θα έπρεπε να είναι έτοιμη μέχρι το τέλος του 2012.

Ακόμη και στη Φινλανδία, όπου τα παιδιά των Σαάμι, όπως όλα στη χώρα, δικαιούνται ημερήσια φροντίδα και διδασκαλία της μητρικής τους γλώσσας, η Φινλανδική κυβέρνηση αρνήθηκε να χρηματοδοτήσει δαπάνες για αυτά τα δικαιώματα στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, ακόμη και στο Ροβανιέμι, τον μεγαλύτερο δήμο στη Φινλανδική Λαπωνία. Οι ακτιβιστές Σαάμι έχουν πιέσει για εφαρμογή αυτών των βασικών δικαιωμάτων σε εθνικό επίπεδο.

Όπως και στις άλλες χώρες που διεκδικούν κυριαρχία στις περιοχές των Σαάμι, οι προσπάθειες των ακτιβιστών τους στη Φινλανδία τον 20ό αιώνα πέτυχαν περιορισμένη κυβερνητική αναγνώριση των δικαιωμάτων τους ως αναγνωρισμένης μειονότητας, αλλά η Φινλανδική κυβέρνηση διατήρησε τη νομικά επιβεβλημένη αρχή ότι οι Σαάμι πρέπει να αποδεικνύουν την ιδιοκτησία της γης, που είναι όμως ασυμβίβαστη και αντίθετη με τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους ως βοσκών ταράνδων. Αυτό έχει επιτρέψει στην κυβέρνηση της Φινλανδίας να αποκτήσει χωρίς αποζημίωση, με κίνητρο το οικονομικό κέρδος, γη που κατείχαν οι Σαάμι επί αιώνες.

Επίσημη πολιτική για τους Σαάμι

Νορβηγία

Κοινοβούλιο των Σαάμι της Νορβηγίας

Οι Σαάμι έχουν αναγνωριστεί ως αυτόχθων λαός της Νορβηγίας (1990 σύμφωνα με τη Σύμβαση 169 της ΔΟΕ όπως περιγράφεται παρακάτω) και, ως εκ τούτου, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, οι Σαάμι στη Νορβηγία δικαιούνται ειδική προστασία και δικαιώματα. Η νομική βάση της πολιτικής για αυτούς είναι:

• Άρθρο 110α του Νορβηγικού Συντάγματος.
• Ο Νόμος περί Σαάμι (νόμος της 12ης Ιουνίου 1987 αριθ. 56 σχετικά με το Κοινοβούλιο των Σαάμι (Sámediggi) και άλλα νομικά θέματα που τους αφορούν).

Η συνταγματική τροπολογία αναφέρει: "Είναι ευθύνη των αρχών του Κράτους να δημιουργήσουν συνθήκες που να επιτρέπουν στον λαό των Σαάμι να διατηρεί και να αναπτύσσει τη γλώσσα, τον πολιτισμό και τον τρόπο ζωής του". Αυτό παρέχει νομική και πολιτική προστασία στη γλώσσα, τον πολιτισμό και την κοινωνία του Sámi. Επιπλέον η "τροποποίηση συνεπάγεται μια νομική, πολιτική και ηθική υποχρέωση για τις Νορβηγικές αρχές να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον που να συμβάλλει ώστε οι ίδιοι οι Σαάμι να επηρεάζουν την ανάπτυξη της κοινότητάς τους".

Ο νόμος περί Σαάμι παρέχει ειδικά δικαιώματα σ αυτούς:

• "... οι Σαάμι θα έχουν το δικό τους εθνικό Κοινοβούλιο των Σαάμι που θα εκλεγεί από και μεταξύ αυτών" (Κεφάλαιο 1-2).
• Ο λαός των Σαάμι αποφασίζει την έκταση των αρμοδιοτήτων του Νορβηγικού Κοινοβουλίου των Σαάμι.
• Οι Σααμικές και η Νορβηγική γλώσσα έχουν ισότιμη θέση στη Νορβηγία (τμήμα 15 · το κεφάλαιο 3 περιέχει λεπτομέρειες σχετικά με τη χρήση της γλώσσας των Σαάμι).

Ορεινό τοπίο στο Κβάλσουντ κοντά στο Χάμερσεφτ

Το Νορβηγικό Κοινοβούλιο των Σαάμι εκλέγει επίσης το 50% των μελών της επιτροπής της Περιοχής Φίνμαρκ, που ελέγχει το 95% της ομώνυμης Περιφέρειας.

Η Νορβηγία δέχθηκε επίσης διεθνείς συμβάσεις, διακηρύξεις και συμφωνίες που ισχύουν για τους Σαάμι ως μειονότητα και αυτόχθονες, όπως:

• Το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (1966). Το άρθρο 27 προστατεύει τις μειονότητες και τους αυτόχθονες πληθυσμούς από διακρίσεις: "Σε εκείνα τα κράτη στα οποία υπάρχουν εθνικές, θρησκευτικές ή γλωσσικές μειονότητες, άτομα που ανήκουν σε τέτοιες μειονότητες δεν θα στερούνται του δικαιώματος, από κοινού με τα άλλα μέλη της ομάδας τους, να απολαμβάνουν τον δικό τους πολιτισμό, να εκδηλώνουν και να ασκούν τη δική τους θρησκεία ή να χρησιμοποιούν τη δική τους γλώσσα ».
• Σύμβαση αριθ. 169 της ΔΟΕ σχετικά με τους αυτόχθονες και τους Λαούς-Φυλές στις Ανεξάρτητες Χώρες (1989). Η σύμβαση ορίζει ότι τα δικαιώματα των αυτοχθόνων πληθυσμών για εκτάσεις και φυσικούς πόρους αναγνωρίζονται ως κεντρικά για την υλική και πολιτιστική επιβίωσή τους. Επιπλέον οι αυτόχθονες λαοί πρέπει να έχουν το δικαίωμα να ασκούν έλεγχο και να διαχειρίζονται τα δικά τους θεσμικά όργανα, τον τρόπο ζωής και την οικονομική τους ανάπτυξη, προκειμένου να διατηρήσουν και να αναπτύξουν την ταυτότητα, τη γλώσσα και τη θρησκεία τους στο πλαίσιο των κρατών όπου ζουν.
• Η Διεθνής Σύμβαση για την Εξάλειψη Όλων των Μορφών Φυλετικών Διακρίσεων (1965).
• Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού (1989).
• Η Σύμβαση του ΟΗΕ για την Εξάλειψη Όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών (1979).
• Η Σύμβαση Πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων (1995).
• Ο Χάρτης του Συμβουλίου της Ευρώπης για τις Περιφερειακές και Μειονοτικές γλώσσες (1992).
• Η Διακήρυξη του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Αυτοχθόνων Λαών (2007).

Το 2007 το Νορβηγικό Κοινοβούλιο ενέκρινε τον νέο Νόμο για τη Βόσκηση των Ταράνδων, που αναγνωρίζει τις siida (τοπικές κοινότητες των Σαάμι) ως τα βασικά θεσμικά όργανα για τα δικαιώματα επί της γης, την οργάνωση και την καθημερινή διαχείριση της βόσκησης .

Σουηδία

To Κοινοβούλιο των Σαάμι της Σουηδίας

Το Sametingslag ιδρύθηκε ως Κοινοβούλιο των Σαάμι της Σουηδίας την 1η Ιανουαρίου 1993. Η Σουηδία αναγνώρισε την ύπαρξη του «έθνους των Σαάμι» το 1989 αλλά δεν έχει ακόμη υιοθετηθεί η Σύμβαση της ΔΟΕ για τους αυτόχθονες και τους Λαούς-Φυλές C169ε.

Η διάταξη για το Υποχρεωτικό Σχολείο αναφέρει ότι οι μαθητές Σαάμι δικαιούνται να διδάσκονται στη μητρική τους γλώσσα. Εντούτοις ένας δήμος είναι υποχρεωμένος να παρέχει διδασκαλία στη μητρική γλώσσα των Σαάμι, αν είναι διαθέσιμος κατάλληλος δάσκαλος και ο μαθητής έχει βασικές γνώσεις της γλώσσας.

Από το 2010, μετά από 14 χρόνια διαπραγματεύσεων, η Laponiatjuottjudus, μια ένωση με τον έλεγχο της πλειοψηφίας από τους Σαάμι, διαχειρίζεται τη Laponia, Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Ο νόμος για την εκτροφή των ταράνδων ισχύει επίσης στην περιοχή.

Το 1998 η Σουηδία ζήτησε επίσημα συγγνώμη για τις αδικίες που διαπράχθηκαν εις βάρος των Σαάμι.

Η γλώσσα των Σαάμι είναι μία από τις πέντε εθνικές μειονοτικές γλώσσες που αναγνωρίζονται από τη σουηδική νομοθεσία .

Φινλανδία

Περιοχή κοντά στο Ιλες

Ο νόμος ίδρυσης του Κοινοβουλίου των Σαάμι της Φινλανδίας ψηφίστηκε στις 9 Νοεμβρίου 1973. Η Φινλανδία αναγνώρισε τους Σαάμι ως «λαό» το 1995, αλλά δεν έχει ακόμη επικυρώσει τη Σύμβαση 169 της ΔΟΕ για τους αυτόχθονες και τους Λαούς- Φυλές.

Η Φινλανδική Λαπωνία. Οι τρεις βορειότεροι δήμοι Ούτσγιοκι, Ιναρι and Ενόντεκιε και τμήμα του Σοντάνκιλε θεωρούνται επίσημα η περιοχή των Σαάμι.

Η Φινλανδία επικύρωσε το Σύμφωνο των Ηνωμένων Εθνών για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα του 1966, αν και αρκετές υποθέσεις έχουν υποβληθεί ενώπιον της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών. Από αυτές 36 αφορούσαν τον προσδιορισμό των δικαιωμάτων των μεμονωμένων Σαάμι στη Φινλανδία και τη Σουηδία. Οι αποφάσεις της επιτροπής διευκρινίζουν ότι οι Σαάμι είναι μέλη μειονότητας κατά την έννοια του άρθρου 27 και ότι η στέρηση ή η υπόσκαψη των δικαιωμάτων τους για την άσκηση παραδοσιακών δραστηριοτήτων που αποτελούν βασικό στοιχείο του πολιτισμού τους εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Άρθρου 27. Η υπόθεση του Γ. Λάνσμαν εναντίον της Φινλανδίας αφορούσε έκκληση των Σαάμι εκτροφέων ταράνδων στη βόρεια Φινλανδία προς τη Φινλανδική Κεντρική Δασική Επιτροπή να μην εγκρίνει την υλοτομία και την κατασκευή δρόμων σε μια περιοχή που χρησιμοποιείτο από τους κτηνοτρόφους ως χειμερινός βοσκότοπος και τόπος αναπαραγωγής.

Οι Σαάμι της Φινλανδίας είχαν πρόσβαση στη διδασκαλία της γλώσσας τους σε κάποια σχολεία από τη δεκαετία του 1970 και τα γλωσσικά δικαιώματα καθιερώθηκαν το 1992. Υπάρχουν τρεις γλώσσες Σαάμι, που ομιλούνται στη Φινλανδία: Βόρεια Σαάμι, Σκολτ Σαάμι και Ιναρι Σαάμι. Από αυτές η τελευταία, που μιλιέται από περίπου 350 άτομα, είναι η μόνη που χρησιμοποιείται εξ ολοκλήρου εντός των συνόρων της Φινλανδίας, κυρίως στον δήμο Ιναρι.

Η Φινλανδία έχει αρνηθεί στους Σαάμι οποιαδήποτε δικαιώματα αυτοχθόνων ή δικαιώματα επί της γης. Στη Φινλανδία και οι μη Σάμι μπορούν να εκτρέφουν ταράνδους.

Οι Σαάμι είχαν ελάχιστη εκπροσώπηση στη φινλανδική εθνική πολιτική. Ουσιαστικά το 2007 ο Γιάνε Σεουρουγέρβι, εκπρόσωπος του Φινλανδικού Κέντρου Κόμματος, ήταν ο πρώτος Σαάμι που εκλέχτηκε ποτέ στο Φινλανδικό Κοινοβούλιο.

Ρωσία

Χάρτης των Κίλντιν Σαάμι. СААМИ είναι "Σαάμι" σε Κυριλλική γραφή

Εθνικό Πολιτιστικό Κέντρο στο Λοβόζερο.

Η Ρωσία δεν έχει υιοθετήσει τη Σύμβαση για τους αυτόχθονες και Λαούς-Φυλές της ΔΟΕ, C169. Τη Σοβιετική εποχή οι κάτοικοι της τούνδρας μεταφέρθηκαν βίαια σε κολχόζ (συλλογικές κοινότητες) από το κράτος. Οι περισσότεροι Σαάμι εγκαταστάθηκαν στο Λούγιαβρι (Λοβόζερο).

Ο Νόμος Διοίκησης των Μη-Ρώσων της Σιβηρίας του 1822 όριζε κρατική ιδιοκτησία σε όλη την έκταση της Σιβηρίας και στη συνέχεια "χορήγησε" δικαιώματα κατοχής στους αυτόχθονες Η διακυβέρνηση των αυτοχθόνων ομάδων και ειδικότερα η είσπραξη των φόρων από αυτούς, απαιτούσε την προστασία τους από την εκμετάλλευση από εμπόρους και εποίκους.

Το Σύνταγμα του 1993 στο Άρθρο 69 αναφέρει ότι «η Ρωσική Ομοσπονδία εγγυάται τα δικαιώματα των μικρών αυτοχθόνων λαών σύμφωνα με τις γενικά αποδεκτές αρχές και πρότυπα του διεθνούς δικαίου και των διεθνών συνθηκών της Ρωσικής Ομοσπονδίας» Για πρώτη φορά στη Ρωσία τα δικαιώματα των αυτοχθόνων μειονοτήτων θεσπίστηκαν στο Σύνταγμα του 1993.

Η Ρωσική Ομοσπονδία επικύρωσε το Σύμφωνο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα του 1966. Το Τμήμα 2 απαγορεύει ρητά να στερεί τους λαούς από τα "δικά τους μέσα διαβίωσης". Το Ρωσικό κοινοβούλιο (Δούμα) ενέκρινε μερικά μέτρα για την εφαρμογή της.

Η Ρωσική Ομοσπονδία απαριθμεί διάφορους αυτόχθονες λαούς ως έχοντες ειδικά δικαιώματα και προστασίες βάσει του Συντάγματος και των ομοσπονδιακών νόμων και διαταγμάτων. Αυτά τα δικαιώματα συνδέονται με την κατηγορία που είναι γνωστή από τη σοβιετική εποχή ως μαλοτσίσλενιε νάροδυ ("ολιγάριθμοι λαοί"), ένας όρος που συχνά μεταφράζεται ως "αυτόχθονες μειονότητες", στους οποίους περιλαμβάνονται Αρκτικοί λαοί όπως οι Σαάμι, οι Νένετς, οι Εβενκι και οι Τσούκτσι.

Τον Απρίλιο του 1999 η Ρωσική Δούμα θέσπισε νόμο που εγγυάται την κοινωνικοοικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη σε όλες τις αυτόχθονες μειονότητες, προστατεύοντας τους παραδοσιακούς τόπους διαβίωσης και αναγνωρίζοντας κάποια μορφή περιορισμένης ιδιοκτησίας των εδαφών που παραδοσιακά χρησιμοποιούνται για το κυνήγι, την κτηνοτροφία, την αλιεία και την τροφοσυλλογή. Ο νόμος ωστόσο δεν προβλέπει τη μεταβίβαση τίτλων δωρεάν απλώς στις αυτόχθονες μειονότητες. Ο νόμος δεν αναγνωρίζει τα δικαιώματα ανάπτυξης, ορισμένα δικαιώματα ιδιοκτησίας, συμπεριλαμβανομένης της αποζημίωσης για ζημιές σε αυτή, και περιορισμένα αποκλειστικά δικαιώματα. Ωστόσο δεν είναι σαφές αν η προστασία της φύσης στους παραδοσιακούς τόπους κατοικίας συνεπάγεται το δικαίωμα αποκλεισμού ανταγωνιστικών χρήσεων που είναι καταστροφικές για τη φύση ή αν έχουν δικαίωμα βέτο σε θέματα ανάπτυξης.

Ο Γεωκώδικας της Ρωσικής Ομοσπονδίας ενισχύει τα δικαιώματα των αριθμητικά μικρών λαών ("αυτόχθονες μειονότητες") να χρησιμοποιούν τόπους που κατοικούν και να συνεχίζουν τις παραδοσιακές οικονομικές δραστηριότητες χωρίς να πληρώνουν ενοίκια. Τέτοιες εκτάσεις δεν μπορούν να διατεθούν για μη συναφείς δραστηριότητες (που μπορεί να περιλαμβάνουν πετρέλαιο, φυσικό αέριο και ανάπτυξη ορυκτών ή τουρισμό) χωρίς τη συναίνεση των αυτοχθόνων λαών. Επιπλέον οι εγχώριες μειονότητες και οι εθνοτικές ομάδες επιτρέπεται να χρησιμοποιούν περιοχές περιβαλλοντικά προστατευόμενες και δεσμευμένες ως καταφύγια άγριας ζωής για να ασχολούνται με τους παραδοσιακούς τους τρόπους χρήσης της γης.

Ο Περιφερειακός Νόμος, ο Κώδικας της Περιφέρειας Μούρμανσκ, καλεί τα όργανα της κρατικής εξουσίας της περιφέρειας να διευκολύνουν τους αυτόχθονες λαούς της Βόρειας Κόλα, κατονομάζοντας συγκεκριμένα τους Σαάμι, "να συνειδητοποιήσουν τα δικαιώματά τους για τη διατήρηση και ανάπτυξη της μητρικής τους γλώσσας, τον εθνικό τους πολιτισμό, τις παραδόσεις και τα έθιμά τους. " Το τρίτο τμήμα του Άρθρου 21 ορίζει: "Σε ιστορικά καθιςρωμένεςς περιοχές κατοίκησης, οι Σαάμι απολαμβάνουν τα δικαιώματα παραδοσιακής χρήσης της φύσης και των [παραδοσιακών] δραστηριοτήτων τους".

Το λιμάνι του Μούρμανσκ στον Κόλπο της Κόλα

Σε όλο τον Ρωσικό Βορρά οι αυτόχθονες και οι ντόπιοι έχουν δυσκολίες στην άσκηση ελέγχου επί των πόρων από τους οποίους οι ίδιοι και οι πρόγονοί τους εξαρτώνται επί αιώνες. Ωστόσο η αποτυχία προστασίας του τρόπου ζωής των αυτοχθόνων δεν πηγάζει από την ανεπάρκεια των υπαρχόντων νόμων, αλλά από την αποτυχία της εφαρμογής τους. Δυστυχώ, συνεχίζονται οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων των αυτοχθόνων πληθυσμών και η ανάπτυξη πετρελαίου, φυσικού αερίου και ορυκτών και άλλες δραστηριότητες (εξόρυξη, κοπή ξυλείας, εμπορική αλιεία και τουρισμός) που φέρνουν ξένο νόμισμα στη ρωσική οικονομία υπερισχύουν του κράτους δικαίου.

Ορεινός όγκος Τσίμπινι στη Χερσόνησο Κόλα

Οι τρόποι ζωής και η οικονομία των αυτοχθόνων λαών του Ρωσικού Βορρά βασίζονται στην εκτροφή ταράνδων, στο ψάρεμα, στο κυνήγι χερσαίων και θαλάσσιων θηλαστικών και στην παγίδευση ζώων. Πολλές ομάδες της Ρωσικής Αρκτικής είναι ημινομαδικές, κινούμενες εποχιακά σε διαφορετικές περιοχές κυνηγιού και αλιείας. Αυτές οι ομάδες εξαρτώνται από διαφορετικούς τύπους περιβάλλοντος σε διαφορετικές χρονικές στιγμές του έτους και όχι από την εκμετάλλευση ενός μόνο προϊόντος μέχρις εξάντλησης. Σε ολόκληρη τη βορειοδυτική Σιβηρία η ανάπτυξη του πετρελαίου και του φυσικού αερίου έχει διαταράξει τα βοσκοτόπια και υπονόμευσε την ικανότητα των αυτοχθόνων πληθυσμών να συνεχίσουν το κυνήγι, την αλιεία, την παγίδευση ζώων και τις δραστηριότητες εκτροφής. Οι δρόμοι που κατασκευάζονται για την εξερεύνηση και την ανάπτυξη του πετρελαίου και του φυσικού αερίου καταστρέφουν και υποβαθμίζουν τα βοσκοτόπια, προγονικούς τόπους ταφής και ιερές τοποθεσίες και αυξάνουν το κυνήγι από πετρελαϊκούς εργάτες στην περιοχή που χρησιμοποιούν οι αυτόχθονες πληθυσμοί.

Το χωριό Κρασνότσελιε στον Ποταμό Πόνοϊ

Στην πατρίδα των Σαάμι στη Χερσόνησο Κόλα στη βορειοδυτική Ρωσία οι περιφερειακές αρχές απέκλεισαν μια έκταση πενήντα χιλιομέτρων του ποταμού Πόνοϊ (και άλλων ποταμών) από την τοπική αλιεία και χορήγησαν αποκλειστικά αλιευτικά δικαιώματα σε μια εμπορική εταιρεία που προσφέρει αθλητική αλιεία -με αλίευση και αποδέσμευση- σε αθλητές αλιείς κυρίως από το εξωτερικό. Αυτό αποστέρησε τους ντόπιους Σαάμι (βλ. Άρθρο 21 του κώδικα της περιφέρειας Μούρμανσκ) από τους πόρους διατροφής για τις οικογένειές και την κοινότητά τους και από τον παραδοσιακό οικονομικό τρόπο βιοπορισμού τους. Έτσι ο αποκλεισμός της αλιείας για τους ντόπιους ενδέχεται να έχει παραβιάσει τα κριτήρια που έχουν διατυπωθεί από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ και αγνοήσει τον Γεωκώδικα, άλλες νομοθετικές πράξεις και το Προεδρικό διάταγμα του 1992. Οι Σαάμι δεν απαγορεύεται μόνο να αλιεύουν στην έκταση των ογδόντα χιλιομέτρων την εκμισθωμένη στην Εταιρία του Ποταμού Πόνοϊ, αλλά απαιτείται επίσης από τους περιφερειακούς νόμους να πληρώνουν για τις άδειες αλιείας περιορισμένου αριθμού ψαριών εκτός της περιοχής μίσθωσης. Οι κάτοικοι απομακρυσμένων κοινοτήτων δεν έχουν ούτε τη δύναμη ούτε τους πόρους να απαιτούν την επιβολή των δικαιωμάτων τους. Εδώ και αλλού στον βορρά του πολικού κύκλου η αδυναμία εφαρμογής νόμων για την προστασία των αυτοχθόνων πληθυσμών οδηγεί σε παραβατικότητα των τοπικών πληθυσμών, που δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς τη λαθροθηρία πόρων, στους οποίους θα έπρεπε να έχουν πρόσβαση νόμιμα.

Παρόλο που οι αυτόχθονες ηγέτες στη Ρωσία έχουν κατά καιρούς υποστηρίξει τα εγχώρια δικαιώματα για εκτάσεις και πόρους, μέχρι σήμερα δεν υπήρξε σοβαρή ή εκτεταμένη συζήτηση για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων ομάδων στην ιδιοκτησία της γης.

Βόρειες Χώρες

Στις 16 Νοεμβρίου 2005 στο Ελσίνκι μια ομάδα εμπειρογνωμόνων, υπό τον πρώην Πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Νορβηγίας Καθηγητή Κάρστεν Σμιθ, υπέβαλε πρόταση για μια Σύμβαση των Σαάμι των Βόρειων Χωρών στην ετήσια κοινή συνάντηση των υπουργών των αρμόδιων για τα θέματα των Σαάμι της Φινλανδίας, της Νορβηγίας και της Σουηδίας και στους προέδρους των τριών Κοινοβουλίων των Σαάμι στις αντίστοιχες χώρες. Η σύμβαση αυτή αναγνωρίζει τους Σαάμι ως ένα αυτόχθονα πληθυσμό που διαβιεί κοντά στα εθνικά σύνορα και στις τρεις χώρες. Προτείνεται ένα σύνολο ελάχιστων προτύπων για τα δικαιώματα της ανάπτυξης της γλώσσας και του πολιτισμού των Σαάμι και για τα δικαιώματα στη γη και τα ύδατα, τα μέσα βιοπορισμού και την κοινωνία . Η σύμβαση δεν έχει ακόμα κυρωθεί από τις Βόρειες χώρες .

Ο πολιτισμός των Σαάμι

Για να επανορθώσουν για την καταπίεση του παρελθόντος οι αρχές της Νορβηγίας, της Σουηδίας και της Φινλανδίας καταβάλλουν πλέον προσπάθειες να κατασκευάσουν πολιτιστικά ιδρύματα για τους Σαάμι και να προωθήσουν τον πολιτισμό και τη γλώσσα τους.

Ντούοτζι (χειροτεχνία)

Μαχαίρια των Σαάμι

Ζώνη με χάντρες, μαχαίρι και βελονοθήκη από κέρατο

Γυναίκα Σαάμι από τη Σουηδία

Τα ντούοτζι, η χειροτεχνία των Σαάμι, προέρχονται από την εποχή που αυτοί ήταν αυτοσυντηρούμενοι νομάδες, πιστεύοντας επομένως ότι ένα αντικείμενο πρέπει πρώτα απ 'όλα να εξυπηρετεί ένα σκοπό αντί να είναι κυρίως διακοσμητικό. Οι άνδρες χρησιμοποιούσαν ως επί το πλείστον ξύλο, οστά και κέρατα για να κατασκευάσουν είδη όπως μακριά μαχαίρια με σκαλισμένες λαβές από κέρατο, τύμπανα και γκούκσι (ξύλινα κύπελλα). Οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν δέρμα και ρίζες για να κατασκευάσουν αντικείμενα όπως γκάκτι (ρούχα) και καλάθια πλεγμένα από ρίζες σημύδας και έλατου.

Ενδυμασία

Καπέλα των Σαάμι

Τα γκάκτι είναι τα παραδοσιακά ρούχα που φορούν οι Σαάμι. Φοριούνται τόσο σε τελετουργικές περιπτώσεις όσο και κατά την εργασία, ιδιαίτερα κατά την εκτροφή ταράνδων.

Παραδοσιακά το γκάκτι κατασκευαζόταν από δέρμα και νεύρα ταράνδων, αλλά σήμερα είναι πιο συνηθισμένο να χρησιμοποιείται μαλλί, βαμβάκι ή μετάξι. Τα γυναικεία γκάκτι συνήθως αποτελούνται από ένα φόρεμα, ένα σάλι με κρόσια πιασμένο με 1-3 ασημένιες καρφίτσες και μπότες / παπούτσια από γούνα ή δέρμα ταράνδου. Οι μπότες μπορεί να είναι μυτερές ή στρογγυλές μπροστά και συχνά έχουν μάλινα περιτυλίγματα στους αστράγαλους. Οι μπότες των Ανατολικών Σαάμι είναι στρογγυλές μπροστά από γούνα ταράνδου, με επένδυση από τσόχα και με διακοσμητικές λεπτομέρειες. Υπάρχουν διαφορετικά γκάκτι για τις γυναίκες και τους άνδρες. Εκείνα των ανδρών έχουν μια πιο κοντή «ζακέτα-φούστα» από το μακρύ φόρεμα των γυναικών. Τα παραδοσιακά γκάκτι είναι συνηθέστερα σε αποχρώσεις κόκκινου, μπλε, πράσινου, λευκού, καφέ από δέρμα ή γούνα ταράνδου. Τον χειμώνα προστίθεται παλτό και γκέτες από γούνα ταράνδου, και μερικές φορές μια κάπα και ένα σχοινί / λάσο.

Τα χρώματα, τα μοτίβα και τα κοσμήματα των γκάκτι φανερώνουν από πού ένας άνθρωπος προέρχεται, αν είναι παντρεμένος και μερικές φορές μπορεί να είναι συγκεκριμένα ακόμη και για την οικογένειά του. Ο γιακάς, τα μανίκια και το στρίφωμα έχουν συνήθως επικολλήματα με τη μορφή γεωμετρικών σχημάτων. Σε ορισμένες περιοχές έχουν κορδόνια, σε άλλες κεντήματα, ενώ κάποιοι Ανατολικοί Σαάμι έχουν χάντρες στα ρούχα ή στον γιακά. Τα καπέλα διαφέρουν ανάλογα με το φύλο, την εποχή και την περιοχή. Μπορεί να είναι από μαλλί, δέρμα ή γούνα. Μπορεί να είναι κεντημένα, ή στην Ανατολή μοιάζουν περισσότερο με υφασμάτινο στέμμα με χάντρες με σάλι. Ορισμένα παραδοσιακά σαμανιστικά καλύμματα κεφαλής είχαν δέρματα ζώων, κοτσίδες και φτερά, ιδιαίτερα στην Ανατολική Λαπωνία.

Τα γκάκτι μπορεί να φοριούνται με ζώνη. Αυτές είναι μερικές φορές υφαντές, από υφασμένες λωρίδες, ή με χάντρες. Οι δερμάτινες ζώνες μπορεί να έχουν κουμπιά από κέρατο ή ασημένια κουμπιά που μοιάζουν με κουμπιά, ή λεπτομέρειες όπως δακτυλίους από ορείχαλκο ή χαλκό. Οι ζώνες μπορεί επίσης να έχουν δερμάτινα πουγκάκια με χάντρες, κεράτινες θήκες βελονών, εξαρτήματα για φωτιά, φυλακτά και συχνά σκαλιστό μαχαίρι με κεράτινη λαβή. Ορισμένοι Ανατολικοί Σαάμι φορούν επίσης ένα πανωφόρι (малиц) από δέρμα ταράνδου με μαλλί εσωτερικά και πάνω από τις μπότες.

Mέσα ενημέρωσης και λογοτεχνία

Muitalus sámiid birra του Γιόχαν Τούρι

• Υπάρχουν σύντομα ημερήσια δελτία ειδήσεων στη Βορειοσααμική στις εθνικές τηλεοράσεις της Νορβηγίας, της Σουηδίας και της Φινλανδίας. Συχνές είναι και οι παιδικές τηλεοπτικές εκπομπές στη γλώσσα των Σαάμι. Υπάρχει επίσης ραδιοφωνικός σταθμός για τη Βορειοσααμική, που έχει ορισμένα προγράμματα ειδήσεων στις άλλες Σααμικές γλώσσες.
• Μια ημερήσια εφημερίδα εκδίδεται στη Βορειοσααμική, η Ávvir, μαζί με μερικά περιοδικά.
• Υπάρχει ένα θέατρο των Σαάμι, το Beaivvaš, στο Καουτοκέινο στη Νορβηγική περιοχή, καθώς και στο Κίρουνα στη Σουηδική. Και τα δύο περιοδεύουν σε ολόκληρη την περιοχή των Σαάμι με έργα γραμμένα από Σαάμι συγγραφείς ή ξένα μεταφρασμένα.
• Ορισμένα μυθιστορήματα και ποιητικές συλλογές εκδίδονται κάθε χρόνο στη Βορειοσααμική και μερικές φορές και στις άλλες Σααμικές γλώσσες. Ο μεγαλύτερος εκδοτικός οίκος των Σαάμι είναι ο Davvi Girji.

Μουσική

Η Σάρα Μαριέλε Γκάουπ στο Ρίντου Ρίτζου

Χαρακτηριστικό γνώρισμα της μουσικής παράδοσης των Σαάμι είναι τα τραγούδια yoik. Τα yoik είναι τραγούδια-ψαλμοί και παραδοσιακά τραγουδιούνται a cappella, συνήθως αργά και βαθιά στον λαιμό με εμφανές συναισθηματικό περιεχόμενο θλίψης ή θυμού. Μπορεί να είναι αφιερωμένα σε ζώα και πουλιά της φύσης, σε συγκεκριμένους ανθρώπους ή συγκεκριμένες περιστάσεις και μπορεί να είναι χαρούμενα, λυπημένα ή μελαγχολικά. Συχνά βασίζονται σε συλλαβικό αυτοσχεδιασμό. Τα τελευταία χρόνια τα yoik συχνά τα συνοδεύουν και μουσικά όργανα. Τα μόνα παραδοσιακά όργανα των Σαάμι που χρησιμοποιούνται μερικές φορές για να συνοδεύσουν τα yoik είναι το φλάουτο "fadno" (φτιαγμένο από κορμούς-καλάμια αγγελικής) και τα τύμπανα χειρός.

Εκπαίδευση

• Η εκπαίδευση με τη Σααμική ως την κύρια γλώσσα διατίθεται και στις τέσσερις χώρες, αλλά και εκτός της περιοχής των Σαάμι.
• Το Πανεπιστημιακό Κολλέγιο Σαάμι βρίσκεται στο Καουτοκέινο. Η Σααμική γλώσσα μελετάται σε πολλά πανεπιστήμια σε όλες τις χώρες, κυρίως στο Πανεπιστήμιο του Τρόμσε, που τη θεωρεί μητρική γλώσσα και όχι ξένη.

Φεστιβάλ

Πολλά φεστιβάλ Σαάμι σε όλη την περιοχή της Λαπωνίας ασχολούνται με διάφορες πτυχές του πολιτισμού τους. Το πιο γνωστό στη Νορβηγική πλευρά είναι το Ρίντου Ρίτζου, αν και υπάρχουν και άλλα, όπως το Ιγιαχις Ιτζα στο Ιναρι. Μεταξύ των πιο πανηγυρικών είναι τα φεστιβάλ του Πάσχα που λαμβάνουν χώρα στο Καουτοκέινο και στο Κάρσγιοκ πριν από την ανοιξιάτικη μετανάστευση των ταράνδων προς τις ακτές. Αυτά τα φεστιβάλ συνδυάζουν την παραδοσιακή κουλτούρα με τα σύγχρονα φαινόμενα όπως οι αγώνες σνόουμομπιλ.

Εικαστικές τέχνες

Εκτός από τα ντούοτζι (χειροτεχνία των Σαάμι) υπάρχει ένας αναπτυσσόμενος χώρος σύγχρονης τέχνης των Σαάμι. Ιδρύονται γκαλερί όπως η Sámi Dáiddaguovddáš (Κέντρο Σύγχρονων Τεχνών των Σαάμι) .

Χορός

Για πολλά χρόνια υπήρξε μια εσφαλμένη αντίληψη ότι οι Σαάμι ήταν ο μόνος λαός αυτοχθόνων στον κόσμο χωρίς χορευτική παράδοση. Έχουν εμφανιστεί χορευτικοί όμιλοι των Σαάμι όπως η Kompani Nomad. Ένα βιβλίο σχετικά με τη «χαμένη» χορευτική παράδοση των Σαάμι που ονομάζεται Jakten på den försvunna samiska dansen εκδόθηκε πρόσφατα από το Κέντρο Έρευνας για τους Σαάμι του Πανεπιστήμιου του Ούμεο . Στις ανατολικές περιοχές της Λαπωνίας η χορευτική παράδοση είναι διαρκέστερη και συνεχίζεται από ομάδες όπως η Johtti Kompani.

Εκτροφή ταράνδων

Εκτροφή ταράνδων

Κτίριο στο Λιούνγκρις, που ανήκει στην κοινότητα των Σαάμι και χρησιμοποιείται ειδικά για τη σήμανση νεαρών ταράνδων το καλοκαίρι.

Η εκτροφή ταράνδων υπήρξε και εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πτυχή της κουλτούρας των Σαάμι. Παραδοσιακά οι Σαάμι ζούσαν και εργάζονταν σε ομάδες βόσκησης ταράνδων που ονομάζονταν siiddat και αποτελούντο από πολλές οικογένειες και τα κοπάδια τους. Τα μέλη της siiddat συνεργάζονταν μεταξύ τους για τη διαχείριση και τη βόσκηση των κοπαδιών. Κατά τα χρόνια της αναγκαστικής αφομοίωσης οι περιοχές στις οποίες η εκτροφή ταράνδων ήταν ένα σημαντικό μέσο βιοπορισμού ήταν μεταξύ των λίγων όπου επέζησαν ο πολιτισμός και η γλώσσα των Σαάμι.

Σήμερα στη Νορβηγία και τη Σουηδία η εκτροφή ταράνδων προστατεύεται νόμιμα ως αποκλειστικός τρόπος ζωής των Σαάμι, έτσι ώστε μόνο τα άτομα της καταγωγής αυτής με ιστορικό οικογένειας εκτροφής ταράνδων να μπορούν να κατέχουν και, ως εκ τούτου, να μπορούν να βιοπορίζονται από ταράνδους. Επί του παρόντος περίπου 2800 άτομα ασχολούνται με εκτροφή ταράνδων στη Νορβηγία. Στη Φινλανδία η εκτροφή ταράνδων δεν είναι αποκλειστικότητα των Σαάμι και ασκείται σε περιορισμένο βαθμό και από Φινλανδούς. Από νομική άποψη περιορίζεται στους πολίτες ΕΕ / ΕΟΧ που διαμένουν στην περιοχή. Στον βορρά (Λαπωνία) διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην τοπική οικονομία, ενώ ο οικονομικός αντίκτυπός της είναι μικρότερος στα νότια τμήματα της περιοχής (επαρχία Όουλου).

Μεταξύ των εκτροφέων ταράνδων στα χωριά των Σαάμι οι γυναίκες συνήθως έχουν υψηλότερο επίπεδο επίσημης εκπαίδευσης στην περιοχή.

Παιχνίδια

Οι Σαάμι έπαιζαν παραδοσιακά τόσο παιχνίδια με χαρτιά όσο και επιτραπέζια, αλλά λίγα από αυτά έχουν επιβιώσει, εν μέρει επειδή οι Χριστιανοί ιεραπόστολοι και οι Λαισταντιανιστές (λουθηρανικό κίνημα αναβίωσης του ευσεβισμού του 19ου αιώνα) θεωρούσαν τέτοια παιχνίδια αμαρτωλά . Οι κανόνες μόνο τριών επιτραπέζιων παιχνιδιών των Σαάμι διατηρούνται στη σύγχρονη εποχή. Το Sáhkku είναι ένα επιτραπέζιο παιχνίδι όπου κάθε παίκτης ελέγχει ένα σύνολο στρατιωτών (που αναφέρονται ως "γυναίκες" και "άντρες") που προσπαθούν να εξαλείψουν τους στρατιώτες του άλλου παίκτη. Το Sáhkku διαφέρει από παρόμοια παιχνίδια από πολλές απόψεις, κυρίως με την προσθήκη ενός κομματιού - "βασιλιάς". Το Tablut είναι ένα καθαρό παιχνίδι στρατηγικής. Το παιχνίδι έχει τους "Σουηδούς" και ένα "Σουηδό βασιλιά", του οποίου στόχος είναι να δραπετεύσει, και ένα στρατό "Μοσχοβιτών", ο στόχος του οποίου είναι να συλλάβει τον βασιλιά. Το Dablot Prejjesne είναι ένα παιχνίδι που σχετίζεται με την ντάμα και διαφέρει από αυτή έχοντας κομμάτια τριών διαφορετικών τάξεων. Οι δύο πλευρές του παιχνιδιού αναφέρονται ως "Σαάμι " (βασιλιάς, πρίγκιπας, πολεμιστές) και "Φινλενδοί" (γαιοκτήμονες, γιος γαιοκτημόνων, αγρότες).

Πολιτισμική περιοχή

Το όνομα της πολιτισμικής περιοχής που κατοικείται παραδοσιακά από τους Σαάμι ονομάζεται Σάπμι. Οι μη Σαάμι και πολλοί περιφερειακοί χάρτες έχουν συχνά ονομάσει την ίδια περιοχή Λαπωνία, καθώς υπάρχει σημαντική επικάλυψη μεταξύ των δύο όρων. Ωστόσο η αλληλοεπικάλυψη δεν είναι πλήρης: η Λαπωνία καλύπτει μόνο εκείνα τα τμήματα τηςΣάπμι που ανήκουν στη Φινλανδία και το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής που ανήκει στη Σουηδία. Το μεγαλύτερο μέρος της Σάπμι δεν καλύπτεται από τον όρο "Λαπωνία". Ο όρος αυτός μπορεί να είναι είτε παραπλανητικός είτε προσβλητικός, ή και τα δύο, ανάλογα με το πλαίσιο και τη χρήση αυτής της λέξης, για τους Σαάμι. Μεταξύ αυτών χρησιμοποιείται αυστηρά το Σάπμι.

Η Σάπμι βρίσκεται στη Βόρεια Ευρώπη, περιλαμβάνει τα βόρεια μέρη της Φινοσκάνδιας και εκτείνεται σε τέσσερις χώρες: τη Νορβηγία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία και τη Ρωσία.

Έκταση

Σαάμι στο Χέργεντάλεν (1790-1800), στο νότιο άκρο της περιοχής των Σαάμι

Η Laponia, Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ

Δεν υπάρχει επίσημος γεωγραφικός ορισμός για τα όρια της Σάπμι. Ωστόσο, συνήθως περιλαμβάνονται οι ακόλουθες περιφέρειες:

• Ντάλαρνα στη Σουηδία
• Φίνμαρκ στη Νορβηγία
• Γέμτλαντ στη Σουηδία
• Λαπωνίας στη Φινλανδία
• Μούρμανσκ στη Ρωσία
• Νορντ-Τρέντελαγκ στη Νορβηγία
• Νόρντλαντ στη Νορβηγία
• Νόρμποτεν στη Σουηδία
• Τρομς νομός στη Νορβηγία
• Βεστερμπότεν στη Σουηδία

Οι δήμοι Γκελιβάρε, Γιόκμοκ και Αργεπλογκ στη Σουηδική Λαπωνία χαρακτηρίστηκαν ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ το 1996 ως Laponia.

Η Περιοχή Αυτοχθόνων Σαάμι στη Φινλανδία αποτελείται από τους δήμους Ενόντεκε, Ούτσγιοκι και Ιναρι καθώς και τμήμα του δήμου Σοντάνκιλε.

Σημαντικές πόλεις των Σαάμι

Κάνεβκα, στον Ποταμό Πόνοϊ, Νομός Λοβοτσέρσκι της Ρωσίας

Οι ακόλουθες πόλεις και χωριά έχουν σημαντικό πληθυσμό Σαάμι ή φιλοξενούν ιδρύματά τους (νορβηγική, σουηδική, φινλανδική ή ρωσική ονομασία σε παρένθεση):

• Ααναρ (Ιναρι), είναι η έδρα του Φινλανδικού Κοινοβουλίου των Σαάμι, του Πολιτιστικού Κέντρου Σάγιος Σαάμι, του SAKK - Saamelaisalueen koulutuskeskus (Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο των Σαάμι),του Anarâškielâ servi (Εταιρία Σααμικής Γλώσσας του Ιναρι) και το Μουσείο Σίιντα των Σαάμι Ιναρι.
• Ααρμπόρτε (Χατφγελνταλ) είναι ένα νότιο κέντρο των Σαάμι με σχολείο Νοτιοσααμικής γλώσσας και Σααμικό πολιτιστικό κέντρο.
• Αργέπλουοβε (Αργεπλογκ) είναι κέντρο της Πίτε Σααμικής γλώσσας στη Σουηδία.
• Ντέατνου (Tάνα) έχει σημαντικό πληθυσμό Σαάμι.
• Ντιβτασβουόντνα (Tίσφιορδ) είναι κέντρο πληθυσμού της Λούλε-Σαάμι γλώσσας. Εδώ βρίσκεται το κέντρο Αραν Λούλε-Σαάμι.
• Γκαϊβουότνα (Kόφιορδ, Τρομς) είναι σημαντικό κέντρο του πολιτισμού των Σαάμι της Θάλασσας. Κάθε καλοκαίρι εδώ πραγματοποιείται το φεστιβάλ Ρίντου Ρίτζου. Ο δήμος διαθέτει κέντρο Σααμικής γλώσσας και φιλοξενεί το κέντρο Αγια Σάμι. Η αντίδραση κατά της αναβίωσης της γλώσσας και του πολιτισμού των Σαάμι στην Γκαϊβουότνα ήταν μεγάλη στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και περιλάμβανε την επανειλημμένη καταστροφή των οδικών πινακίδων στη Σααμική γλώσσα..
• Γκίρον (Κίρουνα), προτεινόμενη έδρα του Σουηδικού Κοινοβουλίου των Σαάμι.
• Γκουοβνταγκεάιντνου (Καουτοκέινο) είναι ίσως η πολιτιστική πρωτεύουσα των Σαάμι. Περίπου το 90% του πληθυσμού μιλάει τη γλώσσα τους. Στο Καουτοκέινο βρίσκονται διάφορα ιδρύματα των Σαάμι, όπως το Θέατρο των Σαάμι Μπεάιβας, ένα δευτεροβάθμιο σχολείο Σαάμι και Σχολή εκτροφής ταράνδων, το Πανεπιστήμιο Σαάμι, το Βόρειο Ινστιτούτο Ερευνών Σαάμι, το Γλωσσικό Συμβούλιο των Σαάμι, το Κέντρο Πόρων για τα Δικαιώματα των Αυτοχθόνων και το Διεθνές Κέντρο για την Εκτροφή Ταράνδων. Επιπλέον διάφορα μέσα ενημέρωσης των Σαάμι βρίσκονται στο Καουτοκέινο, περιλαμβανομένης της εφημερίδας Ásúu στη Σααμικής γλώσσα και της εκδοτικής και δισκογραφικής εταιρείας DAT Sámi. Το Καουτοκέινο φιλοξενεί επίσης το Σαάμι Γκραν Πρι 2010 (Μουσικό Φεστιβάλ) και το Παγκόσμιο Κύπελλο Ταρανδοδρομιών. Η εξέγερση του Καουτοκέινο του 1852 είναι μία από τις λίγες εξεγέρσεις των Σαάμι κατά της καταπίεσής τους από τη Νορβηγική κυβέρνηση.
• Iένουνταχ ή Eάνοντατ (Ενοντέκιε).
• Γελεβάρι ή Βάχτσιρr (Γκελιβάρε).

Μουσείο Αγτε του λαού των Σαάμι στο Γιόκμοκ

Ξύλινη καλύβα στο Ούτσγιοκι

• Γιοχκομόχκε (Γιόκμοκ) έχει μια αγορά των Σαάμι το πρώτο σαββατοκύριακο κάθε Φεβρουάριο και έχει ένα σχολείο των Σαάμι για τη γλώσσα και τη γνώση της παράδοσης, που ονομάζεται Samij Åhpadusguovdásj.
• Καράσγιοχκα (Kάρασγιοκ) είναι έδρα του Νορβηγικού Κοινοβουλίου των Σαάμι. Άλλοι σημαντικά ιδρύματα των Σαάμι βρίσκονται στην Καράσγιοχκα, μεταξύ αυτών το Ράδιο NRK Sámi, το μουσείο Συλλογών Σαάμι, το Κέντρο Τέχνης Σαάμι, η Ειδική Βιβλιοθήκη Σαάμι, το νομικό γραφείο Mid-Finnmark, μια εξωτερική κλινική παιδικής και εφηβικής ψυχιατρικής - μια από τις λίγες σε εθνικό επίπεδο εγκεκριμένες για την παροχή πλήρους εξειδικευμένης κατάρτισης. Άλλα σημαντικά ιδρύματα περιλαμβάνουν ένα Ειδικό Ιατρικό Κέντρο για τους Σαάμι και το Ινστιτούτο Έρευνας Υγείας των Σαάμι . Επιπλέον στην πόλη βρίσκεται το πολιτιστικό πάρκο Sápmi και εκδίδεται η εφημερίδα Min Aigi στη Σααμική γλώσσα.
• Λεάβτνγια (Λάκσελβ) στον δήμο Πόρσανγκου (Πόρσανγκ) είναι η έδρα της Περιοχής Φίνμαρκ και της εφημερίδας Ságat Sámi. Ο οργανισμός Finnmarkseiendommen κατέχει και διαχειρίζεται περίπου το 95% της γης της Περιφέρειας Φίνμαρκ και το 50% των μελών του διοικητικού συμβουλίου του εκλέγεται από το Νορβηγικό Κοινοβούλιο των Σαάμι.
• Λιούγιαβιρ (Λοβόζερο)
• Στάαρε (Έστερσουντ) είναι το κέντρο των Νότιων Σαάμι που ζουν στη Σουηδία. Είναι η έδρα του Γκάαλτιγε - κέντρο για τον πολιτισμό των Νότιων Σαάμι - ζωντανή πηγή γνώσης για τον πολιτισμό, την ιστορία και τις επιχειρήσεις τους. Το Στάαρε φιλοξενεί επίσης το Κέντρο Πληροφοριών Σαάμι και ένα από τα γραφεία του Κοινοβούλιου των Σαάμι της Σουηδίας.
• Νιάουντομ είναι το κέντρο των Σκολτ Σαάμι της Νορβηγίας, που έχουν στην πόλη το δικό του μουσείο Ä'vv.
• Οχτσέγιοχκα (Ούτσγιοκι).
• Σνόασε (Σνόσα) είναι το κέντρο της Νοτιοσααμικής γλώσσας και ο μόνος δήμος της Νορβηγίας, όπου αυτή είναι επίσημη γλώσσα. Στο Σνόασε βρίσκεται το μουσείο Saemien Sijte των Νότιων Σαάμι.
• Ούνγιαργκα (Nέσεμπι) είναι σημαντικό κέντρο για τον πολιτισμό των Σαάμι της Θάλασσας. Είναι επίσης η έδρα του Μουσείου Várjjat Sámi και του τμήματος πολιτισμού και περιβάλλοντος του Νορβηγικού Κοινοβουλίου των Σαάμι. Ο πρώτος Σαάμι που εξελέγη στο Κοινοβούλιο της Νορβηγίας, ο Ισακ Σάμπα, γεννήθηκε εκεί.
• Αρβιεσγιάβριε (Αρβίντσγιαουρ). Νέοι έποικοι από τον νότο της Σουηδίας έφτασαν εκεί μόνο το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Εξαιτίας αυτού η παράδοση και ο πολιτισμός των Σαάμι έχουν διατηρηθεί αρκετά. Οι Σαάμι που ζουν στα νότια του Νορμπότεν της Σουηδίας χρησιμοποιούν την πόλη για τη βόσκηση των ταράνδων κατά το καλοκαίρι. Τον χειμώνα μετακινούν τους ταράνδους προς την ακτή, στο Πίτεο.

Δημογραφικά

Παιδί Σαάμι, 1923

Οικογένεια της Ειδικής Βιβλιοθήκης των Σαάμι κατά τους εαρινούς εορτασμούς

Στη γεωγραφική περιοχή της Σάπμι η Ειδική Βιβλιοθήκη των Σαάμι είναι ένας μικρός πληθυσμός. Σύμφωνα με κάποιους ο εκτιμώμενος συνολικός πληθυσμός των Σαάμι είναι περίπου 70.000. Ένα πρόβλημα κατά την προσπάθεια καταμέτρησης του πληθυσμού τους είναι ότι υπάρχουν λίγα κοινά κριτήρια για το σε τι συνίσταται το "να είσαι Σαάμι". Επιπλέον υπάρχουν αρκετές Σααμικές γλώσσες και πρόσθετες διάλεκτοι και υπάρχουν αρκετές περιοχές στη Σάπμι, όπου λίγοι από τους Σαάμι μιλούν τη μητρική τους γλώσσα εξαιτίας της καταναγκαστικής πολιτισμικής αφομοίωσης, αλλά εξακολουθούν να θεωρούν εαυτούς Σαάμι. Άλλοι δείκτες ταυτότητας είναι η συγγένεια (που μπορεί να λεχθεί ότι είναι μεγάλης σημασίας για όλους τους Σαάμι), η γεωγραφική περιοχή της Σάπμι από την οποία προέρχεται η οικογένειά τους ή / και η προστασία ή η διατήρηση ορισμένων πτυχών του πολιτισμού των Σαάμι.

Όλα τα Κοινοβούλια των Σαάμι των Βόρειων χωρών έχουν περιλάβει ως κριτήριο "πυρήνα" για την καταγραφή κάποιου ως Σαάμι την ίδια την ταυτότητα - πρέπει να δηλώσει ότι πραγματικά θεωρεί τον εαυτό του Σαάμι. Τα αντικειμενικά κριτήρια ποικίλλουν, αλλά γενικά σχετίζονται με τη συγγένεια και / ή τη γλώσσα.

Ακόμη, λόγω της πολιτισμικής αφομοίωσης του λαού των Σαάμι που είχε συμβεί στις τέσσερις χώρες ανά τους αιώνες, εκτιμήσεις του πληθυσμού είναι δύσκολο να γίνουν με ακρίβεια . Αυτός εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 80.000 και 135.000 σε ολόκληρη την περιοχή των Βόρειων χωρών, συμπεριλαμβανομένων αστικών περιοχών όπως το Όσλο της Νορβηγίας, που παραδοσιακά θεωρούνται εκτός της Σάπμι. Το Νορβηγικό κράτος αναγνωρίζει κάθε Νορβηγό ως Σαάμι αν έχει έναν προπάππου ή προγιαγιά, των οποίων η μητρική γλώσσα ήταν Σααμική, αλλά δεν υπάρχει και δεν υπήρξε ποτέ απογραφή της μητρικής γλώσσας των Νορβηγών.

Περίπου το ήμισυ όλων των Σαάμι ζουν στη Νορβηγία, αλλά πολλοί ζουν στη Σουηδία και μικρότερες ομάδες που στην άπω Βόρεια Φινλανδία και τη Χερσόνησο Κόλα της Ρωσίας. Οι Σαάμι της Ρωσίας αναγκάστηκαν από τις Σοβιετικές αρχές να μετεγκατασταθούν σε μια κολλεκτίβα που ονομάζεται Λοβοζέρο / Λούγιαβρι, στο κεντρικό τμήμα της Χερσονήσου Kόλα.

Γλώσσα

Αλφαβητάριο του E.Β. Μποργκ, εκδοθέν το 1859 στη Φινλανδική-Ιναρι Σααμική γλώσσα

Δεν υπάρχει μια ενιαία Σααμική γλώσσα, αλλά μια ομάδα από δέκα ξεχωριστές Σααμικές γλώσσες Sámi. Έξι από αυτές τις γλώσσες έχουν το δικό τους τρόπο γραφής. Οι Σααμικές γλώσσες είναι σχετικά στενά συνδεδεμένες, αλλά όχι αμοιβαία κατανοητές. Για παράδειγμα οι ομιλούντες τη Νοτιοσααμική δεν καταλαβαίνουν τη Βόρειοσααμική. Ιδιαιτέρως παλαιότερα αυτές οι ξεχωριστές γλώσσες αναφέρονταν ως "διαλέκτοι", αλλά σήμερα αυτό θεωρείται λανθασμένο λόγω των μεγάλων διαφορών μεταξύ τους. Οι περισσότερες Σααμικές γλώσσες ομιλούνται σε πολλές χώρες, επειδή τα γλωσσικά σύνορα δεν αντιστοιχούν στα εθνικά σύνορα.

Όλες οι Σααμικές γλώσσες είναι σε κάποιο βαθμό απειλούμενες από εξαφάνιση, κυμαινόμενες από αυτό που η UNESCO ορίζει ως "σαφώς απειλούμενες" ως "εξαφανισμένες" . Αυτό οφείλεται εν μέρει σε νόμους κατά το παρελθόν, που απαγόρευαν τη χρήση των Σααμικών γλωσσών στα σχολεία και στο σπίτι στη Σουηδία και τη Νορβηγία. Οι Σααμικές γλώσσες και τα ιερά τραγούδια των Σαάμι, που λέγονται yoiks, ήταν παράνομα στη Νορβηγία από το 1773 έως το 1958. Στη συνέχεια η πρόσβαση στη διδασκαλία στις γλώσσες αυτές στο πλαίσιο της σχολικής εκπαίδευσης δεν ήταν διαθέσιμη μέχρι το 1988. Δημιουργήθηκαν ειδικά σχολεία-οικοτροφεία για να αφομοιωθούν οι Σαάμι από την κυρίαρχη κουλτούρα. Αυτά αρχικά λειτουργούσαν από ιεραποστόλους, αλλά αργότερα ελέγχονταν από την κυβέρνηση. Για παράδειγμα στη Ρωσία τα παιδιά Σαάμι απομακρύνονταν από τα σπίτια τους σε ηλικίας 1-2 ετών και επέστρεφαν όταν ήταν 15-17 ετών χωρίς να έχουν γνώση της γλώσσας και των παραδοσιακών κοινοτήτων τους. Δεν έβλεπαν όλοι οι Σαάμι τα σχολεία αρνητικά και όλα τα σχολεία δεν ήταν καταπιεστικά. Ωστόσο η απομάκρυνση από το σπίτι και η απαγόρευση ομιλίας της Σααμικής γλώσσας οδήγησε σε πολιτισμική αλλοτρίωση, απώλεια της γλώσσας και μειωμένη αυτοεκτίμηση .

Οι Σααμικές γλώσσες ανήκουν στην Ουραλική γλωσσική οικογένεια, γλωσσικά σχετιζόμενες με τη Φινλανδική, την Εσθονική και την Ουγγρική. Λόγω της μακροχρόνιας επαφής και της εισαγωγής στοιχείων ξένων προς τον πολιτισμό των Σαάμι από τους γειτονικούς Σκανδιναβούς, υπάρχουν πολλά γερμανικά λεξιδάνεια στις Σααμικές γλώσσες, ιδιαίτερα για "αστικά" αντικείμενα. Η πλειοψηφία των Σαάμι μιλά πλέον τις πλειοψηφούσες γλώσσες των χωρών στις οποίες ζουν, δηλαδή Σουηδικά, Ρωσικά, Φινλανδικά και Νορβηγικά. Καταβάλλονται προσπάθειες να προωθηθεί η χρήση των Σααμικών γλωσσών μεταξύ των Σαάμι και των καταγόμενων από αυτούς. Παρά τις αλλαγές αυτές η κληρονομιά της πολιτιστικής καταπίεσης εξακολουθεί να υφίσταται. Πολλοί πιο ηλικιωμένοι Σαάμι εξακολουθούν να αρνούνται να μιλήσουν τη γλώσσα τους. Επιπλέον οι γονείς Σαάμι εξακολουθούν να αισθάνονται αποξενωμένοι από τα σχολεία και συνεπώς δεν συμμετέχουν όσο μπορούν κατά τη διαμόρφωση των σχολικών προγραμμάτων σπουδών και της σχετικής πολιτικής.

Στη Νορβηγία το όνομα της γλώσσας είναι samisk και το όνομα του λαού είναι Same. Στη Φινλανδία το όνομα της γλώσσας είναι saame και το όνομα του λαού saamelainen.

Ο Αμερικανός επιστήμονας Mάικλ E. Κράους δημοσίευσε το 1997 μια εκτίμηση του πληθυσμού των Σαάμι και των γλωσσών τους.

Ομάδα	Πληθυσμός	Γλωσσική ομάδα	Γλώσσα	Ομιλούντες (1997)	%	Ομιλούντες (2010)	Κατάσταση	Σημαντικότερη χώρα	Αλλες παραδοσιακές χώρες
Βόρειοι Σαάμι	42 500	Δυτικοσααμικές γλώσσες	Βορειοσααμική γλώσσα	21 700	51%	30,000	σαφώς απειλούμενη	Νορβηγία	Σουηδία, Φινλανδία
Λούλε Σαάμι	8 000	Δυτικοσααμικές γλώσσες	Λούλε Σααμική γλώσσα	2 300	29%	650	σοβαρά απειλούμενη	Σουηδία	Νορβηγία
Πίτε Σαάμι	2 000	Δυτικοσααμικές γλώσσες	Πίτε Σααμική γλώσσα	60	3%	20	κρίσιμα απειλούμενη	Σουηδία	Νορβηγία
Νότιοι Σαάμι	1 200	Δυτικοσααμικές γλώσσες	Νοτιοσααμική γλώσσα	600	50%	500	σοβαρά απειλούμενη	Σουηδία	Νορβηγία
Ούμε Σαάμι	1 000	Δυτικοσααμικές γλώσσες	Ούμε Σααμική γλώσσα	50	5%	20	κρίσιμα απειλούμενη	Σουηδία	Νορβηγία
Σκολτ Σαάμι	1 000	Ανατολικοσααμικές γλώσσες	Σκολτ Σααμική γλώσσα	430	43%	300	σοβαρά απειλούμενη	Φινλανδία	Ρωσία, Νορβηγία
Κίλντιν Σαάμι	1 000	Ανατολικοσααμικές γλώσσες	Κίλντιν Σααμική γλώσσα	650	65%	787	σοβαρά απειλούμενη	Ρωσία
Ιναρι Σαάμι	900	Ανατολικοσααμικές γλώσσες	Ιναρι Σααμική γλώσσα	300	33%	400	σοβαρά απειλούμενη	Φινλανδία
Τερ Σαάμι	400	Ανατολικοσααμικές γλώσσες	Τερ Σααμική γλώσσα	8	2%	2	κρίσιμα απειλούμενη	Ρωσία
Ακαλα Σαάμι	100	Ανατολικοσααμικές γλώσσες	Ακαλα Σααμική γλώσσα	7	7%	0	εξαφανισμένη	Ρωσία

Γεωγραφική κατανομή των Σααμικών γλωσσών:

1. Νοτιοσααμική
2. Ούμε Σααμική
3. Πίτε Σααμική
4. Λούλε Σααμική
5. Βορειοσααμική
6. Σκολτ Σααμική
7. Ιναρι Σααμική
8. Kίλντιν Σααμική
9. Τερ Σααμική

Οι σκούρες περιοχές δείχνουν δήμους που αναγνωρίζουν τη Σααμική ως επίσημη γλώσσα.

Η Κέμι Σααμική γλώσσα εξαφανίστηκε τον 19ο αιώνα.

Πολλοί Σαάμι δεν μιλούν πλέον καμία από τις Σααμικές γλώσσες λόγω των πολιτικών αφομοίωσης του παρελθόντος, οπότε ο αριθμός των Σαάμι που ζουν σε κάθε περιοχή είναι πολύ μεγαλύτερος.

Μελέτες για την ευφυΐα των Σαάμι έχουν δείξει ότι έχουν παρόμοιες επιδόσεις με τους πληθυσμούς των άλλων Βόρειων χωρών. Όπως και οι ασιατικοί λαοί έχουν σχετική υπεροχή στην οπτικοακουστική ικανότητα και αδυναμία στη λεκτική.

Γεωγραφική διαίρεση

Η Σάπμι παραδοσιακά χωρίζεται σε:

• Ανατολική (Ιναρι, Σκολτ, Ακαλα, Kίλντιν και Tέρι Σαάμι στη Χερσόνησο Kόλα (Ρωσία) και Ιναρι (Φινλανδία, πρώην επίσης και ανατολική Νορβηγία))
• Βόρεια (Βόρειοι, ΛούλεL και Πίτε Σαάμι στα περισσότερα βόρεια μέρη της Νορβηγίας, της Σουηδίας και της Φινλανδίας)
• Νότια (Ούμε και Νότιοι Σαάμι στα κεντρικά μέρη της Σουηδίας και της Νορβηγίας)

Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι πολλοί Σαάμι ζουν τώρα έξω από τη Σάπμι, σε μεγάλες πόλεις όπως το Όσλο της Νορβηγίας.

Διαίρεση κατά επάγγελμα

Μια διαίρεση που χρησιμοποιείται συχνά στους Βόρειους Σαάμι βασίζεται στο επάγγελμα και την περιοχή διαβίωσης. Αυτή η διαίρεση χρησιμοποιείται επίσης σε πολλά παλαιά κείμενα:

• Σαάμι των Ταράνδων ή Ορεινοί Σαάμι (στη Βορειοσααμική boazosapmelash ή badjeolmmosh). Οι παλαιότερα νομαδικοί Σαάμι ζούσαν ως βοσκοί ταράνδων. Τώρα οι περισσότεροι έχουν μόνιμη κατοικία στις περιοχές-πυρήνες των Σαάμι. Περίπου το 10% των Σαάμι ασχολείται με την εκτροφή ταράνδων, που θεωρείται θεμελιώδες κομμάτι της κουλτούρας τους και σε ορισμένες περιοχές των Βόρειων χωρών μπορεί να ασκείται μόνο από τους Σαάμι.
• Σαάμι της Θάλασσας (στη Βορειοσααμική mearasapmelash). Αυτοί ζούσαν παραδοσιακά συνδυάζοντας την αλιεία και τη γεωργία μικρής κλίμακας. Σήμερα ο όρος χρησιμοποιείται συχνά για όλους τους Σαάμι από τις ακτές, ανεξάρτητα από το επάγγελμα τους.
• Σαάμι των Δασών, που ζούσαν παραδοσιακά συνδυάζοντας την αλιεία σε εσωτερικούς ποταμούς και λίμνες με μικρής κλίμακας εκτροφή ταράνδων.
• Σαάμι της Πόλης, που είναι πλέον ίσως η μεγαλύτερη ομάδα.

Διαίρεση κατά χώρα

Παραδοσιακή παράσταση Σαάμι στο Λοβόζερο, Χερσόνησος Κόλα, Russia

Σύμφωνα με το Νορβηγικό Κοινοβούλιο των Σαάμι ο πληθυσμός τους στη Νορβηγία είναι 40.000. Αν συμπεριληφθούν όλοι οι άνθρωποι που μιλούν Σααμική γλώσσα ή έχουν γονέα, παππού ή γιαγιά που τη μιλούσε ο αριθμός φτάνει τους 70.000. Το 2005 ψήφισαν 12.538 άτομα στις εκλογές για το Κοινοβούλιο των Σαάμι στη Νορβηγία. Το μεγαλύτερο μέρος τους ζει στο Φίνμαρκ και στο Βόρειο Τρομς, αλλά υπάρχουν επίσης πληθυσμοί τους στο Νότιο Τρομς, στο Νόρντλαντ και στο Τρέντελαγκ. Λόγω της πρόσφατης μετανάστευσης έχει επίσης υποστηριχθεί ότι το Όσλο είναι ο δήμος με το μεγαλύτερο πληθυσμό Σαάμι. Οι Σαάμι είναι πλειοψηφία μόνο στους δήμους Γκουοβνταγκεάιντνου-Καουτοκέινο, Καράσγιοχκα-Κάρασγιοκ, Πόρσανγκερ, Ντέατνου-Tάνα και Ούνγιαργκα-Nέσεμπι στο Φίνμαρκ και Γκαϊβούοτνα (Kόφιορδ) στο Βόρειο Τρομς. Αυτή η περιοχή είναι επίσης γνωστή ως περιοχή-πυρήνας των Σαάμι. Η Σααμική και η Νορβηγική γλώσσα είναι ίσες ως διοικητικές γλώσσες σε αυτή την περιοχή.

Στη Νορβηγία, τη Σουηδία και τη Φινλανδία οι Σαάμι είναι κυρίως Λουθηρανοί. Οι Σκολτ Σαάμι της Φινλανδίας και εκείνοι της Ρωσίας είναι κυρίως Ορθόδοξοι Χριστιανοί.

Σύμφωνα με το Σουηδικό Κοινοβούλιο των Σαάμι, ο πληθυσμός τους στη Σουηδία είναι περίπου 20.000.

Σύμφωνα με το Φινλανδικό Κέντρο Μητρώου Πληθυσμού και το Φινλανδικό Κοινοβούλιο των Σαάμι, ο πληθυσμός του που ζούσε στη Φινλανδία ήταν 7.371 το 2003. Στις 31 Δεκεμβρίου 2006 μόνο 1776 από αυτούς είχαν καταγραφεί ως ομιλούντες μία από τις Σααμικές ως μητρική γλώσσα .

Σύμφωνα με την απογραφή του 2002 ο πληθυσμός των Σαάμι της Ρωσίας ήταν 1.991.

Από το 1926 ο αριθμός των αναγνωρισμένων Σαάμι στη Ρωσία έχει αυξηθεί σταδιακά:

• Απογραφή 1926: 1.720 (ο αριθμός αυτός αναφέρεται σε ολόκληρη τη Σοβιετική Ένωση)
• Απογραφή 1939: 1.829
• Απογραφή 1959: 1.760
• Απογραφή 1970: 1.836
• Απογραφή 1979: 1.775
• Απογραφή 1989: 1.835
• Απογραφή 2002: 1.991

Μετανάστευση των Σαάμι έξω από τη Σάπμι

Τάρανδοι στην Αλάσκα

Εκτιμάται ότι υπάρχουν περίπου 30.000 άνθρωποι που ζουν στη Βόρεια Αμερική, που είναι είτε Σαάμι, είτε απόγονοί τουςi. Οι περισσότεροι έχουν εγκατασταθεί σε περιοχές που είναι γνωστό ότι έχουν Νορβηγούς, Σουηδούς και Φινλανδούς μετανάστες. Ορισμένες από αυτές τις περιοχές είναι η Μινεσότα, η Βόρεια Ντακότα, η Αϊόβα, το Ουισκόνσιν, το Μίτσιγκαν, το Ιλινόι, η Καλιφόρνια, η Ουάσινγκτον (πολιτεία), η Γιούτα και η Αλάσκα και σε όλο τον Καναδά, συμπεριλαμβανομένου του Σασκάτσουαν, της Μανιτόμπα και του Βόρειου Οντάριο, των Βορειοδυτικών Εδαφών, του Γιούκον, και του Νούναβουτ.

Οι απόγονοι αυτών των μεταναστών Σαάμι συνήθως γνωρίζουν ελάχιστα για την κληρονομιά τους επειδή οι πρόγονοί τους σκόπιμα έκρυβαν τον ιθαγενή τους πολιτισμό για να αποφευχθεί η διάκριση από την κυρίαρχη Σκανδιναβική ή Βόρεια κουλτούρα. Αν και μερικοί από αυτούς τους Σαάμι αποτελούν διασπορά, μεταναστεύοντας στη Βόρεια Αμερική για να ξεφύγουν από τις πολιτικές αφομοίωσης στις χώρες καταγωγής τους, πολλοί συνέχισαν να υποβαθμίζουν τον Σααμικό πολιτισμό τους σε μια εσωτερίκευση των αποικιακών απόψεων για τους αυτόχθονες λαούς και για να προσπαθήσουν να συγχωνευθούν στις αντίστοιχες κουλτούρες των Βόρειων Χωρών. Υπήρχαν επίσης αρκετές οικογένειες Σαάμι που εισήχθησαν στη Βόρεια Αμερική με κοπάδια ταράνδων από τις κυβερνήσεις των Η.Π.Α. και του Καναδά στο πλαίσιο του προγράμματος Reindeer Project που σχεδιάστηκε για να διδάξει στους Ινουίτ την εκτροφή των ταράνδων . Υπάρχει μακρά ιστορία των Σαάμι στην Αλάσκα.

Οργάνωση

Η Σάπμι παρουσιάζει μια ξεχωριστή ημιεθνική ταυτότητα που ξεπερνά τα σύνορα μεταξύ Νορβηγίας, Σουηδίας, Φινλανδίας και Ρωσίας. Δεν υπάρχει κανένα κίνημα για κυρίαρχο κράτος, αλλά στην πράξη επιδιώκουν μεγαλύτερη αυτονομία στα αντίστοιχα εθνικά κράτη.

Κοινοβούλια των Σαάμι

Σβεν-Ρόαλντ Νίστε, Αιλι Κεσκίταλο και Ολέ Χένρικ Μάγκα, οι τρεις πρώτοι πρόεδροι του Κοινοβουλίου των Σαάμι της Νορβηγίας

Τα Κοινοβούλια των Σαάμι (Sámediggi στη Βορειοσααμική, Sämitigge στην Ιναρι Σααμική, Sää'mte'ǧǧ' στη Σκολτ Σααμική), που ιδρύθηκαν στη Φινλανδία (1973), τη Νορβηγία (1989) και τη Σουηδία (1993), είναι αντιπροσωπευτικά όργανα για τους λαούς με την κληρονομιά των Σαάμι. Η Ρωσία δεν έχει αναγνωρίσει τους Σαάμι ως μειονότητα και συνεπώς δεν αναγνωρίζει κανένα κοινοβούλιό τους, έστω και αν οι εκεί Σαάμι έχουν σχηματίσει ένα μη αναγνωρισμένο Κοινοβούλιο των Σαάμι της Ρωσίας. Δεν υπάρχει ενιαίο κοινοβούλιο των Σαάμι που να καλύπτει όλες τις παραπάνω χώρες. Αντίθετα κάθε μία από τις προαναφερθείσες τρεις χώρες δημιούργησε δικό της χωριστό νομοθετικό σώμα για τους Σαάμι, παρόλο που τα τρία αυτά κοινοβούλια συχνά συνεργάζονται για διασυνοριακά ζητήματα. Και στις τρεις χώρες λειτουργούν ως θεσμός πολιτιστικής αυτονομίας για τους αυτόχθονες Σαάμι. Τα κοινοβούλια έχουν πολύ αδύναμη πολιτική επιρροή, μακράν της αυτονομίας. Είναι επίσημα δημόσιες αρχές, κυβερνώμενες από τις αντίστοιχες κυβερνήσεις, αλλά έχουν δημοκρατικά εκλεγμένους βουλευτές, η αποστολή των οποίων είναι να εργάζονται για τον λαό και τον πολιτισμό των Σαάμι. Οι υποσχέσεις των υποψηφίων για τις εκλογές συχνά έρχονται σε σύγκρουση με την υπαγωγή των θεσμικών οργάνων στις κυβερνήσεις τους, αλλά ως αρχές, έχουν κάποια επιρροή σε αυτές.

Νορβηγικές οργανώσεις

Οι κυριότερες οργανώσεις για την εκπροσώπηση των Σαάμι στη Νορβηγία είναι οι siida. Καλύπτουν τη βόρεια και κεντρική Νορβηγία.

Σουηδικές οργανώσεις

Οι κυριότερες οργανώσεις για την εκπροσώπηση των Σαάμι στη Σουηδία είναι οι siida. Καλύπτουν τη βόρεια και κεντρική Σουηδία.

Φινλανδικές οργανώσεις

Σε αντίθεση με τη Νορβηγία και τη Σουηδία, στη Φινλανδία μια siida (paliskunta στα φινλανδικά) είναι ένας συνεταιρισμός εκτροφής ταράνδων, που δεν περιορίζεται από την εθνότητα. Υπάρχουν πράγματι ορισμένοι Φινλανδοί που ασχολούνται με την εκτροφή ταράνδων και κατ 'αρχήν όλοι οι κάτοικοι της περιοχής εκτροφής ταράνδων (το μεγαλύτερο μέρος της Φινλανδικής Λαπωνίας και τμήματα της επαρχίας Όουλου) που είναι πολίτες χωρών του ΕΟΧ δηλαδή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Νορβηγίας, της Ισλανδίας και του Λιχτενστάιν, επιτρέπεται να συμμετάσχουν σε ένα paliskunta.

Ρωσικές οργανώσεις

Το 2010 το Συμβούλιο των Σαάμι υποστήριξε τη δημιουργία ενός πολιτιστικού κέντρου στη Ρωσία για τους λαούς της Αρκτικής. Το Κέντρο για τους Βόρειους Λαούς έχει ως στόχο να προωθήσει την καλλιτεχνική και πολιτιστική συνεργασία μεταξύ των λαών της Αρκτικής της Ρωσίας και των Βόρειων χωρών, με ιδιαίτερη έμφαση στους αυτόχθονες πληθυσμούς και τις μειονότητες.

Συνοριακές διενέξεις

Δικαιώματα στη γη για βόσκηση ταράνδων

Η Σάπμι, τα παραδοσιακά εδάφη των Σαάμι, διασχίζουν τέσσερα εθνικά σύνορα. Τα παραδοσιακά καλοκαιρινά και χειμερινά βοσκοτόπια βρίσκονται συχνά σε διαφορετικές πλευρές των συνόρων των εθνικών κρατών. Εκτός από αυτό υπάρχει ένα όριο που σχεδιάστηκε για τη σύγχρονη Σάπμι. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι τα δικαιώματα (για την εκτροφή ταράνδων και, σε ορισμένα μέρη, ακόμα και για την αλιεία και το κυνήγι) περιλαμβάνουν όχι μόνο τη σύγχρονη Σάπμι αλλά και περιοχές πέραν ​​αυτής που αντανακλούν παλαιότερα όρια. Τα σημερινά "σύνορα" προέρχονται από τον 14ο έως τον 16ο αιώνα, όταν συνέβαιναν συγκρούσεις για την ιδιοκτησία της γης. Η δημιουργία σταθερότερων κατοικιών και μεγαλυτέρων πόλεων ξεκίνησε τον 16ο αιώνα και έγινε για στρατηγικούς αμυντικούς και οικονομικούς λόγους, τόσο από ομάδες των ίδιων των Σαάμι όσο και από περισσότερους νότιους μετανάστες.

Η κατοχή γης εντός των ορίων ή η ιδιότητα του μέλους μιας siida (συνεταιρισμός Σαάμι) παρέχει δικαιώματα. Ένας άλλος νόμος που θεσπίστηκε στη Σουηδία στα μέσα της δεκαετίας του 1990 έδωσε το δικαίωμα σε οποιονδήποτε να ψαρεύει και να κυνηγάει στην περιοχή, κάτι που αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό και θυμό μεταξύ των siida.

Οι δικαστικές διαδικασίες είναι συνήθεις ανέκαθεν και ο στόχος από τη σκοπιά των Σαάμι είναι η επαναδιεκδίκηση περιοχών που χρησιμοποιούσαν κατά το παρελθόν. Λόγω μιας μεγάλης ήττας το 1996 μια siida έχει εισαγάγει την ιδέα μιας χορηγίας "Ανάδοχος των Ταράνδων" για να συγκεντρώσει χρήματα για περαιτέρω δικαστικές διαμάχες. Αυτές οι "εσωτερικές διενέξεις" είναι συνήθως συγκρούσεις μεταξύ των ιδιοκτητών γης που δεν είναι Σαάμι και των ιδιοκτητών ταράνδων. Σε υποθέσεις αμφισβητούνται τα παλαιά δικαιώματα των Σαάμι στα βοσκοτόπια των ταράνδων. Το 2010 η Σουηδία κατηγορήθηκε για τις σχέσεις της με τους Σαάμι στην Παγκόσμια Περιοδική Επισκόπηση της Ομάδας Εργασίας του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων .

Το ζήτημα αν τα εδάφη των ορεινών βοσκοτόπων ανήκουν στις κυβερνήσεις (εδάφη του στέμματος) ή στον πληθυσμό των Σαάμι δεν έχει απαντηθεί.

Από την άποψη των αυτοχθόνων οι άνθρωποι "ανήκουν στη γη" και όχι η γη στους ανθρώπους, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι κυνηγοί, οι βοσκοί και οι αλιείς δεν γνωρίζουν πού βρίσκονται τα σύνορα των εδαφών τους, καθώς και εκείνα των γειτόνων τους.

Εθνικά σύμβολα

Παρόλο που οι Σαάμι θεωρούσαν ανέκαθεν ότι είναι ένας λαός, η ιδέα της Σάπμι, ενός έθνους των Σαάμι, έγινε αποδεκτή για πρώτη φορά μεταξύ αυτών τη δεκαετία του '70 και ακόμη αργότερα μεταξύ της πλειοψηφίας του πληθυσμού τους. Κατά τις δεκαετίες του 1980 και του 1990 δημιουργήθηκε μια σημαία, γράφτηκε ένας εθνικός ύμνος και καθορίστηκε η ημερομηνία μιας εθνικής γιορτής.

Σημαία

Σημαία των Σαάμι

Η σημαία των Σαάμι υιοθετήθηκε κατά τη Διάσκεψη των Σαάμι στο Ορε της Σουηδίας στις 15 Αυγούστου 1986. Ηταν το αποτέλεσμα ενός διαγωνισμού, για τον οποίο υποβλήθηκαν πολλές προτάσεις. Το νικητήριο σχέδιο υποβλήθηκε από την καλλιτέχνιδα Αστριντ Μπολ από το Σκίμποτν της Νορβηγίας.

Το μοτίβο (που φαίνεται δεξιά) προέρχεται από το τύμπανο του σαμάνου και το ποίημα Paiven parneh (Γιοί του Ήλιου) του Νότιου Σαάμι Αντερς Φγέλνερ, που περιγράφει τους Σαάμι ως γιους και κόρες του ήλιου. Η σημαία έχει τα χρώματα των Σαάμι, κόκκινο, πράσινο, κίτρινο και μπλε, και ο κύκλος αντιπροσωπεύει τον ήλιο (κόκκινο) και το φεγγάρι (μπλε).

Η Ημέρα του Λαού των Σαάμι

Η Εθνική Γιορτή των Σαάμι εορτάζεται στις 6 Φεβρουαρίου, καθώς την ημερομηνία αυτή το 1917 πραγματοποιήθηκε το πρώτο Συνέδριο των Σαάμι στο Τρόντχαϊμ της Νορβηγίας. Στο συνέδριο αυτό για πρώτη φορά συναντήθηκαν Νορβηγοί και Σουηδοί Σαάμι στα εθνικά τους σύνορα για να συνεργαστούν για να βρουν λύσεις για κοινά προβλήματα. Το ψήφισμα για τον εορτασμό στις 6 Φεβρουαρίου ψηφίστηκε το 1992 στο 15ο συνέδριο των Σαάμι στο Ελσίνκι. Το 1993 η Νορβηγία, η Σουηδία και η Φινλανδία αναγνώρισαν την 6η Φεβρουαρίου ως Εθνική Γιορτή των Σαάμι.

Ύμνος του Λαού των Σαάμι

Το Sámi soga lávlla (Τραγούδι του Λαού των Σαάμι ή Τραγούδι της Οικογένειας των Σαάμι) ήταν αρχικά ένα ποίημα του Ισακ Σάμπα, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Sagai Muittalægje για πρώτη φορά την 1η Απριλίου 1906. Τον Αύγουστο του 1986 έγινε ο εθνικός ύμνος των Σαάμι. Τη μελοποίηση του ποιήματος έκανε η Αρνε Σέρλι και την ενέκρινε το 15ο Συνέδριο των Σαάμι στο Ελσίνκι το 1992. Το "Sámi soga lávlla" έχει μεταφραστεί σε όλες τις Σααμικές γλώσσες.

Θυρεοί των Κοινοτήτων των Σαάμι

• Εμβλήματα
• 
  Φίνμαρκου
  (Νορβηγία)
• 
  Ρόμσα
  (Νορβηγία)
• 
  [Νόρντλαντα
  (Νορβηγία)
• 
  Τρνεντέλαγκα
  (Νορβηγία)
• 
  Λάπλαντα
  (Σουηδία)
• 
  Νορμπότενα
  (Σουηδία)
• 
  Βεστερμπότενα
  (Σουηδία)
• 
  Γέμτλαντα
  (Σουηδία)
• 
  Χεργεντάελιε
  (Σουηδία)
• 
  Λάπι
  (Φινλανδία)
• 
  Μούρμανσκα
  (Ρωσία)

Θρησκεία

Χαλκογραφία (1767) του Ο.Χ. φον Λόντε που δείχνει ένα σαμάνο με το τύμπανό του meavrresgárri

Η διάδοση του σαμανισμού επιβίωνε μεταξύ των Σαάμι μέχρι τον 18ο αιώνα. Οι περισσότεροι σήμερα ανήκουν στις κρατικές Λουθηρανικές εκκλησίες της Νορβηγίας, της Σουηδίας και της Φινλανδίας. Ορισμένοι Σαάμι στη Ρωσία ανήκουν στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και, ομοίως, μερικοί Σκολτ Σαάμι, που εγκαταστάθηκαν στη Φινλανδία ανήκουν επίσης στην Ορθόδοξη Εκκλησία, όπως και ένας μικρός πληθυσμός στη Νορβηγία.

Παραδοσιακή θρησκεία των Σαάμι

Η παραδοσιακή θρησκεία των Σαάμι ήταν μια μορφή πολυθεϊσμού. Υπήρξε κάποια ποικιλομορφία λόγω της μεγάλης έκτασης της Σάπμι, επιτρέποντας την εξέλιξη των διαφορών στις πεποιθήσεις και τις πρακτικές μεταξύ των φυλών. Οι παλιές πεποιθήσεις είναι στενά συνδεδεμένες με τη γη, τον ανιμισμός και το υπερφυσικό. Η πνευματικότητα των Σαάμι χαρακτηρίζεται συχνά από τον πανθεϊσμό, την έντονη έμφαση στη σημασία της προσωπικής πνευματικότητας και τη διασύνδεσή της με την καθημερινή ζωή του καθενός και τη βαθιά σχέση μεταξύ των φυσικών και πνευματικών "κόσμων" . Μεταξύ άλλων ρόλων ο Σαμάνος των Σαάμι επέτρεπε την τελετουργική επικοινωνία με το υπερφυσικό με τη χρήση μέσων όπως τύμπανα, ψαλμωδίες, ιερά αντικείμενα και τοξικά μανιτάρια. Ορισμένες πρακτικές της Παλαιάς θρησκείας των Σαάμι περιελάμβαναν φυσικούς ιερούς τόπους, όπως βουνά, πηγές, χερσαίους σχηματισμούς, καθώς και ανθρωπογενείς, όπως πετρογλυφικά και λαβύρινθους.

Η κοσμολογία των Σαάμι χωρίζει το σύμπαν σε τρεις κόσμους. Ο ανώτερος κόσμος συνδέεται με τον Νότο, τη ζεστασιά, τη ζωή και το λευκό χρώμα. Είναι επίσης η κατοικία των θεών. Ο μέσος κόσμος είναι σαν το σκανδιναβικό Μίντγκαρντ, είναι η κατοικία των ανθρώπων και συνδέεται με το κόκκινο χρώμα. Ο τρίτος κόσμος είναι ο κάτω κόσμος και συνδέεται με το μαύρο χρώμα, αντιπροσωπεύει τον βορρά, το κρύο και κατοικείται από ενυδρίδες, κολύμπρια, φώκιες και μυθικά ζώα.

Η θρησκεία των Σαάμι μοιραζόταν μερικά στοιχεία με τη Σκανδιναβική μυθολογία, πιθανότατα από τις πρώιμες επαφές με τους έμπορους Βίκινγκ (ή αντίστροφα). Μέσω μιας κυρίως γαλλικής πρωτοβουλίας του Ζοζέφ Πολ Γκεμάρ, στο πλαίσιο της Ερευνητικής Αποστολής του (1838-1840), ο Λαρς Λέβι Λαιστάντιους άρχισε να ερευνά τη μυθολογία των Σαάμι. Το έργο του είχε ως αποτέλεσμα τα Θραύσματα της Λαπωνικής Μυθολογίας, αφού όπως ο ίδιος παραδέχτηκε, περιείχαν μόνο ένα μικρό ποσοστό της. Τα θραύσματα ονομάστηκαν Θεωρία των Θεών, Θεωρία της Θυσίας, Θεωρία της Προφητείας, ή σύντομες αναφορές στη θρυλούμενη μαγεία των Σαάμι και τις σάγκα τους. Σε γενικές γραμμές, ισχυρίζεται ότι έχει φιλτράρει τις σκανδιναβικές επιρροές και έχει βρει τα κοινά στοιχεία μεταξύ των ομάδων Νότιων, Βόρειων και Ανατολικών Σαάμι. Η μυθολογία τους έχει κοινά στοιχεία και με άλλες παραδοσιακές αυτόχθονες θρησκείες, όπως αυτές της Σιβηρίας και της Βόρειας Αμερικής.

Ιεραποστολικές προσπάθειες

Τελετή Samiske kirkedager του 2004

Ο όρος θρησκεία των Σαάμι συνήθως αναφέρεται στην παραδοσιακή θρησκεία, που ασκούσαν οι περισσότεροι Σαάμι μέχρι περίπου τον 18ο αιώνα. Ο Χριστιανισμός εισήχθη από Ρωμαιοκαθολικούς ιεραποστόλους ήδη από τον 13ο αιώνα. Η πίεση αυξήθηκε όμως μετά την Προτεσταντική Μεταρρύθμιση και τα τύμπανα των Σαάμι καίγονταν ή στέλνονταν σε μουσεία στο εξωτερικό. Αυτή την περίοδο πολλοί Σαάμι ασκούσαν την παραδοσιακή θρησκεία τους στο σπίτι, ενώ πήγαιναν στην εκκλησία την Κυριακή. Δεδομένου ότι οι Σάμι θεωρούνταν ότι διαθέτουν "μαγικές" δυνάμεις, συχνά κατηγορήθηκαν για μαγεία τον 17ο αιώνα και υπέστησαν αντίστοιχες δίκες και καταδίκες στην πυρά.

Στη Νορβηγία μια μεγάλη προσπάθεια προσηλυτισμού των Σαάμι έγινε γύρω στο 1720, όταν ο Τόμας φον Βέστεν, ο «Απόστολος των Σαάμι», έκαιγε τύμπανα και ιερά αντικείμενα και προσηλύτιζε τους ανθρώπους . Από τα εκτιμώμενα χιλιάδες τύμπανα πριν από αυτή την περίοδο, μόνο περίπου 70 είναι γνωστό ότι σώζονται σήμερα, διάσπαρτα σε μουσεία σε όλη την Ευρώπη. Ιερές τοποθεσίες καταστράφηκαν, όπως sieidi (πέτρες σε φυσικούς ή ανθρωπογενείς σχηματισμούς), alda και sáivu (ιεροί λόφοι), πηγές, σπηλιές και άλλοι φυσικοί σχηματισμοί όπου γίνονταν προσφορές.

Στο ανατολικό άκρο της περιοχής των Σαάμι ο Ρώσος μοναχός Τρύφων προσηλύτισε τους Σαάμι τον 16ο αιώνα. Σήμερα το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου στο Nέιντεν της Νορβηγίας (1565), είναι μαρτυρία της προσπάθειας αυτής.

Λαιστάντιους

σαμανικό τύμπανο

Περίπου το 1840 ο Σαάμι Σουηδός Λουθηρανός πάστορας και επίσκοπος Λαρς Λέβι Λαιστάντιους ξεκίνησε μεταξύ των Σαάμι ένα πουριτανικό ευσεβιστικό κίνημα που έδινε έμφαση στην πλήρη αποχή από το αλκοόλ. Αυτό το κίνημα εξακολουθεί να είναι πολύ κυρίαρχο στις περιοχές που μιλιούνται οι Σααμικές γλώσσες. Ο Λαιστάντιους μιλούσε πολλές γλώσσες και έμαθε άπταιστα και κήρυττε στη Φινλανδική και τη Βορειοσααμική, εκτός από τη μητρική του Νοτιοσααμική και τη Σουηδική,, τη γλώσσα που χρησιμοποίησε για επιστημονικές δημοσιεύσεις.

Δύο μεγάλες προκλήσεις που ο Λαιστάντιους αντιμετώπισε από τις πρώτες του μέρες ως επίσκοπος ήταν η αδιαφορία των Σαάμι ενοριτών του, που είχαν αναγκαστεί από τη Σουηδική κυβέρνηση να προσηλυτιστούν από τη σαμανιστική τους θρησκεία στον Λουθηρανισμό και η δυστυχία που τους προκαλούσε ο αλκοολισμός. Η πνευματική κατανόηση που ο Λαιστάντιους απέκτησε και μοιράστηκε στα νέα του κηρύγματα "γεμάτα με ζωντανές μεταφορές από τη ζωή των Σαάμι που μπορούσαν να τις καταλάβουν ... για έναν Θεό που νοιαζόταν για τις ζωές των ανθρώπων" είχε μια θετική θετική επίδραση και στα δύο προβλήματα. Μια περιγραφή από την πολιτισμική σκοπιά των Σαάμι ανακαλεί μια νέα επιθυμία μεταξύ αυτών να μάθουν να διαβάζουν και μια «ζηράδα και ενέργεια στην εκκλησία, με τους ανθρώπους να ομολογούν τις αμαρτίες τους, να κλαίνε και να προσεύχονται για συγχώρεση ... [Η κατάχρηση αλκοόλ] και οι κλοπές ταράνδων μειώθηκαν, γεγονός που επηρέασε θετικά τις σχέσεις, τα οικονομικά και την οικογενειακή ζωή των Σαάμ ».

Νεοσαμανισμός και παραδοσιακές θεραπείες

Σήμερα υπάρχουν αρκετοί Σαάμι που επιδιώκουν να επιστρέψουν στις παραδοσιακές παγανιστικές αξίες των προγόνων τους. Υπάρχουν επίσης ορισμένοι Σαάμι που ισχυρίζονται ότι είναι σαμάνοι και προσφέρουν τις υπηρεσίες τους μέσω διαφημίσεων σε εφημερίδες, σε εκδηλώσεις Νέας Εποχής ή για τουριστικές ομάδες. Ενώ ασκούν μια θρησκεία βασισμένη σε αυτήν των προγόνων τους, η ευρέως διαδεδομένη αντιπαγανιστική προκατάληψη έχει συντελέσει ώστε αυτοί οι σαμάνοι να μη θεωρούνται γενικά μέρος μιας αδιάσπαστης θρησκευτικής παράδοσης των Σαάμι. Οι παραδοσιακές πεποιθήσεις των Σαάμι αποτελούνται από τρία αλληλένδετα στοιχεία: τον ανιμισμό, τον σαμανισμό και τον πολυθεϊσμό. Ο ανιμισμός τους εκδηλώνεται με την πεποίθηση ότι όλα τα σημαντικά φυσικά αντικείμενα (όπως τα ζώα, τα φυτά, τα πετρώματα κ.λπ.) έχουν ψυχή. Και από μια πολυθεϊστική σκοπιά οι παραδοσιακές πεποιθήσεις τους περιλαμβάνουν ένα πλήθος πνευμάτων. Πολλοί σύγχρονοι σαμάνοι συγκρίνονται με εκείνους του νεοπαγανισμού, καθώς πολλές νεοπαγανιστικές θρησκείες συνδυάζουν τα στοιχεία των αρχαίων παγανιστικών θρησκειών με πιο πρόσφατες διασκευές ή καινοτομίες, ενώ άλλοι θεωρούν ότι προσπαθούν να αναβιώσουν ή να επαναφέρουν τις αυτόχθονες θρησκείες των Σαάμι, όπως βρίσκονται σε παλαιές λαογραφικές πηγές και προφορικές παραδόσεις.

Το 2012 ο Περιφερειάρχης του Τρομς ενέκρινε τη Σαμανική Ένωση του Τρόμσο ως νέα θρησκεία .

Μια πολύ διαφορετική θρησκευτική ιδέα αντιπροσωπεύουν οι πολυάριθμους «σοφοί» και «σοφές» που βρίσκονται σε ολόκληρη την περιοχή των Σαάμι. Προσφέρονται συχνά να θεραπεύσουν τους άρρωστους μέσω τελετουργιών και παραδοσιακών φαρμάκων και μπορούν επίσης να συνδυάζουν παραδοσιακά στοιχεία, όπως παλαιότερες διδασκαλίες των Σαάμι, με νεώτερες μονοθεϊστικές εφευρέσεις που οι Χριστιανοί ιεραπόστολοι δίδαξαν στους προγόνους τους, όπως αναγνώσεις από τη Βίβλο.

Γενετικές μελέτες

Μητέρα Σαάμι με τα παιδιά της

Οι ανθρωπολόγοι μελετούν τον λαό των Σαάμι εδώ και εκατοντάδες χρόνια για τις υποτιθέμενες φυσικές και πολιτισμικές διαφορές του από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Πρόσφατες γενετικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι δύο συχνότερες μητρικές καταβολές των Σαάμι είναι οι απλοομάδες V (της νεολιθικής στην Ευρώπη και δεν βρέθηκαν στη Φινλανδία πριν από 1500 χρόνια ) και U5b (αρχαία στην Ευρώπη). "Η ποικιλία των Υ-χρωμοσωμάτων στους Σαάμι είναι επίσης σύμφωνη με την ευρωπαϊκή προέλευσή τους. Υποδηλώνει ότι ο μεγάλος γενετικός διαχωρισμός των Σαάμι από τους άλλους Ευρωπαίους εξηγείται καλύτερα υποθέτοντας ότι οι Σαάμι είναι απόγονοι ενός στενού και ξεχωριστού υποσυνόλου Ευρωπαίων". Η απλοομάδα Y-χρωμοσωμάτων N-VL29 αντιπροσωπεύει το 20% και προήλθε από τη Σιβηρία πριν από 3500 χρόνια ή πιθανότατα πολύ αργότερα. Το Y-χρωμόσωμα N-Z1936 αποτελεί το 20% και πιθανότατα προήλθε από τη Σιβηρία με τη Σααμική γλώσσα αργότερα. Αυτό συμπίπτει με αρχαιολογικά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι αρκετές διαφορετικές πολιτιστικές ομάδες έφτασαν στην περιοχή-πυρήνα των Σαάμι από το 8000 έως το 6000 π.Χ. , συμπεριλαμβανομένων πιθανώς μερικών από τους προγόνους των σημερινών Σαάμι. Το αυτοσωμικό συστατικό "Νγκάνασαν" αντιπροσωπεύει σήμερα περισσότερο από 25% στους Σαάμι, αλλά ήταν 50% στον πληθυσμό της Κόλα πριν 3500 χρόνια . Το Μεσολιθικό στοιχείο «Δυτικοευρωπαίος κυνηγός-τροφοσυλλέκτης» (WHG) πλησιάζει το 15%, ενώ το Νεολιθικό «Ευρωπαίος πρώιμος αγρότης» (LBK) είναι 10%. Το 50% είναι το στοιχείο "Γιάμνα" της Εποχής του Χαλκού, το παλαιότερο ίχνος της οποίας παρατηρείται στον Κεραμεικό Πολιτισμό Πιτ-Κομπ της Εσθονίας, αλλά σε 2,5 φορές μικρότερο ποσοστό.

Ιστορία της επιστημονικής έρευνας για τους Σαάμι

Αφίσα για μια εθνολογική έκθεση 1893/1894 για τους Σαάμι στον Άγιο Παύλο του Αμβούργου

Η γενετική σύνθεση των Σαάμι έχει μελετηθεί εκτεταμένα για όσο διάστημα υπάρχει τέτοια έρευνα. Η εθνογραφική φωτογράφιση των Σαάμι ξεκίνησε με την εφεύρεση της φωτογραφικής μηχανής τον 19ο αιώνα.. Αυτό συνεχίστηκε στις δεκαετίες του 1920 και του 1930, όταν οι Σάμι φωτογραφίζονταν γυμνοί και μετριούνταν ανατομικά από επιστήμονες, με τη βοήθεια της τοπικής αστυνομίας - μερικές φορές και με όπλο - για τη συλλογή δεδομένων που θα δικαιολογούσαν τις δικές τους φυλετικές θεωρίες. Έτσι υπάρχει κάποιος βαθμός δυσπιστίας από ορισμένους στην κοινότητα των Σαάμι για τη γενετική έρευνα.

Παραδείγματα ενεργειών που εισάγουν διακρίσεις περιλαμβάνουν το πρόγραμμα του Statens institut för rasbiologi (Κρατικό Ινστιτούτο Φυλετικής Βιολογίας) υποχρεωτικής στείρωσης για τις γυναίκες Σαάμι, που συνεχίστηκε μέχρι το 1975,, και η σύληση τάφων των Σαάμι για την παροχή ερευνητικού υλικού , της οποίας τα υπολείμματα και τα τεχνουργήματα από αυτή την περίοδο από όλη τη Σάπμι μπορούν ακόμα να βρεθούν σε διάφορες κρατικές συλλογές. Στα τέλη του 19ου αιώνα το αποικιακό ενδιαφέρον για τους λαούς της Αρκτικής οδήγησε στην έκθεση ανθρώπων σε ανθρώπινους ζωολογικούς κήπους. Οι Σαάμι εξετίθεντο με τις παραδοσιακές τους σκηνές lavvu, τα όπλα και τα έλκηθρά τους, δίπλα σε μια ομάδα ταράνδων στον Ζωολογικό Κήπο Χάγκενμπεκ (Αμβούργο) και σε άλλους ζωολογικούς κήπους ανά τον κόσμο.

Σημαντικοί άνθρωποι καταγωγής Σαάμι

Επιστήμη

• Λούιζ Μπέκμαν (1926-) Γεννήθηκε στο Τέρναμπι, μιλάει την Ούμε Σααμική. Επίτιμη καθηγήτρια. Έχει πραγματοποιήσει αρκετές μελέτες για την προχριστιανική θρησκεία και έχει συμβάλει σημαντικά σε αρκετούς άλλους συναφείς τομείς.
• Ίνγκα Μαρία Μουλκ (1950-) Έχει δημοσιεύσει αρκετές σημαντικές εργασίες αρχαιολογίας, ιστορικής γεωγραφίας, εθνογραφικών μελετών κλπ. και μιλάει τη Λούλε Σααμική.
• Ισραελ Ρούονγκ (1903-1986) Γεννήθηκε στο Αργεπλογκ. Σουηδός Σαάμι γλωσσολόγος, πολιτικός και καθηγητής γλωσσών και πολιτισμού των Σαάμι στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλας στη Σουηδία. μιλούσε την Πίτε Σααμική ως μητρική του γλώσσα.
• Αντε Σόμπι (1958) Γεννήθηκε στο Μπούολματ. Πανεπιστημιακός ερευνητής, καλλιτέχνης.
• Ζακλίν Μαρεσάλ (1987-) Γεννήθηκε στο Κάλγκαρι, γεωλόγος.

Εξερευνητές

• Σάμουελ Μπάλτο (1861-1921) εξερευνητής της Αρκτικής, ένας από τους πρώτους, που διέσχισαν τη Γροιλανδία με σκι (μαζί με το Νάνσεν) και χρυσοθήρας. Το πολύ διάσημο σκυλί Μπάλτο (1919-1933) πήρε το όνομά του από αυτόν.
• Λαρς Μόνσεν (1963-) εξερευνητής, δημοσιογράφος και συγγραφέας.

Λογοτεχνία

Νιλς-Ασλακ Βαλκεάπε, Σαάμι συγγραφέας, μουσικός και καλλιτέχνης από τη Φινλανδία

• Ελα Χολμ Μπουλ (1929-2006), συγγραφέας, μουσικός, δάσκαλος.
• Αντερς Φγέλνερ (1795-1876), προτεστάντης ιερέας και ποιητής. Κατέγραψε το παραδοσιακό τραγούδι που ενέπνευσε τη σημαία των Σαάμι.
• Αιλο Γκάουπ (1944-2014), συγγραφέας και νεοσαμάνος, που συμμετείχε στην ίδρυση του Σααμικού θεάτρου Μπεάιβας.
• Ισακ Μίκαλ Σάμπα (1875-1925), πολιτικός και συγγραφέας. Ήταν ο πρώτος Σαάμι βουλευτής (Νορβηγικό Εργατικό Κόμμα) και έγραψε τον εθνικό ύμνο των Σαάμι.
• Ολαους Σίρμα (1655-1719), ο πρώτος επώνυμος ποιητής Σαάμι.
• Γιόχαν Τούρι (1854-1936), έγραψε το πρώτο κοσμικό βιβλίο στη Σααμική γλώσσα..
• Νιλς-Ασλακ Βαλκεάπε (1943-2001), μουσικός, ποιητής και καλλιτέχνης.
• Γκλάντις Κόσκι Χολμς (1932-2005), ένας Σααμιαμερικανός καλλιτέχνης, συγγραφέας και ποιητής. Ο Χολμς κέρδισε βραβεία ποίησης και εξέδωσε ένα παιδικό βιβλίο.

Moυσική

Αγκνετε Γιόνσεν

• Άντε Σόμπι (1958-), μουσικός και καθηγητής νομικής.
• Αντζαγκας, μουσικό συγκρότημα.
• Μάρι Μπόινε (1956-), μουσικός.
• Αν Μπρουν, (1976-), τραγουδίστρια και τραγουδοποιός.
• Φρεντ Μπούλιο (1988-), ράπερ, τραγουδιστής. Μέλος του KEiiNO και του Duolva Duottar.
• Φρόντε Φγέλχειμ (1959-), μουσικός.
• Ινγκορ Αντε Αιλο Γκάουπ (1960-), ηθοποιός, συνθέτης και λαϊκός μουσικός.
• Σοφία Γιάνοκ (1982-), μουσικός και παρουσιάστρια.
• Αγκνετε Γιόνσεν (1994-), τραγουδιστής και τραγουδοποιός.
• Ινγκα Γιούουσο (1945-2014), τραγουδίστρια και ηθοποιός.
• Γκούσταβ Κάπφγελ (1913-1999), τραγουδιστής και καλλιτέχνης. Συμμετείχε στο αντιστασιακό κίνημα τον Β΄ Π.Π..
• Γιον Πέρσεν (1941-2014), συνθέτης.
• Τζόνι Μίτσελ (1943-), μουσικός και ζωγράφος.
• Γιάκο Παστόριους (1951-1987), σημαντικός Αμερικανός μουσικός της τζαζ, συνθέτης και ηλεκτρικό μπάσο.
• Ρόγκερ Πόνταρε (1951-), μουσικός.
• Βίμε Σάαρι (1959-), μουσικός.
• Λίζα Σεσίλια Τόμασον-Μπόσιε ή Λαπ-Λίζα (1878-1932), τραγουδίστρια.
• Νιλς-Ασλακ Βαλκεάπε (1943-2001), μουσικός, ποιητής και καλλιτέχνης.
• Νίκο Βαλκεάπε (1968-), μουσικός και τραγουδοποιός.
• Μίκαλ Μορόταγια (1984-), ραπ μουσικός.
• Γιόνε Γέρβελε (1974-), μουσικός και τραγουδοποιός.
• Ούλα Πιτίγιαβρι (1971-), τραγουδίστρια.
• Blacksheeps, πανκ ροκ συγκρότημα.
• Έιστεϊν Άαρσετ, μουσικός black metal.
• Μπέριτ Μάργκρετε Οσκαλ (1977-), τραγουδίστρια και μουσικός.
• Βάγιας, μουσικό συγκρότημα.

Κινηματογράφος και θέατρο

Νιλς Γκάουπ, σκηνοθέτης κινηματογράφου από τη Νορβηγία

• Μίκελ Γκάουπ (1968-), ηθοποιός.
• Νιλς Γκάουπ (1955-), σκηνοθέτης κινηματογράφου. Γνωστές ταινίες του είναι η Ofelaš (Ανιχνευτής), που ήταν υποψήφια για Όσκαρ και η Kautokeino-Opprøret (2008]], που βασίζεται στην Εξέγερση του Καουτοκέινο.
• Σάρα Μάργκρετε Οσκαλ (1970-), ηθοποιός και σκηνοθέτης κινηματογράφου.
• Ανι-Κριστίνα Γιούουσο (1979-), ηθοποιός.
• Λένε Σεσίλια Σπάροκ (1997-), ηθοποιός από τη Νορβηγία.
• Τόμι Βίρκολα (1979-), Γεννημένος στη Νορβηγία, από τη Φινλανδία, κινηματογραφιστής.
• Λάνσε Χένρικσεν (1940-), ηθοποιός από τη Νορβηγία, η γιαγιά του ήταν Σαάμι.
• Ρενέ Ζελβέγκερ (1969-), ηθοποιός που κέρδισε Όσκαρ, η Νορβηγίδα μητέρα είναι εν μέρει Σααμικής καταγωγής.
• Ελε-Μάιγια Ταϊλφέδερς, Καναδή σκηνοθέτιδα, ακτιβιστής των δικαιωμάτων των ιθαγενών και ηθοποιός με καταγωγή Σαάμι και Μπλάκφουτ, από την πλευρά του πατέρα και της μητέρας της αντίστοιχα. ασχολείται με πολλά είδη, όπως πειραματικά, ντοκιμαντέρ, δράμα και δράση.

Πολιτική και κοινωνία

• Λαρς Λέβι Λαιστάντιους Lars Levi Laestadius (1800-61), θρησκευτικός μεταρρυθμιστής, βοτανολόγος και εθνολόγος.
• Ολε Χένρικ Μάγκα (1947-), πολιτικός, Ο πρώτος Πρόεδρος του Νορβηγικού Κοινοβουλίου των Σαάμι και πρώτος Πρόεδρος του Μόνιμου Φόρουμ του ΟΗΕ για τα Θέματα των Αυτοχθόνων.
• Χέλγκα Πέντερσεν (1973-) πολιτικός. Το πρώτο Σαάμι μέλος Κυβέρνησης (Υπουργός Αλιείας και Παράκτιων Υποθέσεων, Νορβηγικό Εργατικό Κόμμα).
• Ελσα Λάουτε Ρένμπεργκ (1877-1931), πολιτικός που, μεταξύ άλλων, διοργάνωσε την πρώτη διεθνή διάσκεψη των Σαάμι.
• Ισακ Μίκαλ Σάμπα (1875-1925), πολιτικός και συγγραφέας. Ήταν ο πρώτος Σαάμι βουλευτής (Νορβηγικό Εργατικό Κόμμα) και έγραψε τον εθνικό ύμνο των Σαάμι.
• Γιάνε Σεουρούγερβι (1975-), πολιτικός. Ο πρώτος Σαάμι βουλευτής του Κοινοβουλίου της Φινλανδίας.

Εικαστικές τέχνες

• Χανς Ράγκναρ ΜάτισενHans Ragnar Mathisen, καλλιτέχνης.
• Τζόνι Μίτσελ (1943-) μουσικός και ζωγράφος.
• Νιλς-Ασλακ Βαλκέαπε (1943-2001), μουσικός, ποιητής και καλλιτέχνης.
• Ελσα Μπέκαλα (1946-), ζωγράφος και εκπαιδευτικός.

Αθλητισμός

Ανια Πέρσον σκιέρ από τη Σουηδία

Μπέργε Σάλμινγκ, αποσυρθείς αμυντικός του χόκεϊ επί πάγου.

• Λέο Κόμαροβ (1987-), του χόκεϊ επί πάγου από τη Φινλανδία. Γεννημένος στην Εσθονία και μεγαλωμένος στη Φινλανδία είναι Ρωσικής-Σααμικής καταγωγής.
• Αιλο Γκάουπ (1980-), αθλητής του μότοκρος.
• Μόρτεν Γκαμστ Πέντερσεν (1981-), ποδοσφαιριστής (πρώην παίκτης της Μπλάκμπερν Ρόβερς).
• Μπέργε Σάλμινγκ (1951-), θρυλικός αμυντικός της NHL, μέλος της Αίθουσας Χόκεϋ της Φήμης, ψηφισμένος στην ομάδα όλων των εποχών της IIHF.
• Ανια Πέρσον (1981-) και Γενς Μπίγκμαρκ (1985-), αλπικοί σκιέρ
• Γιον Ρένινγκεν (1962-), παλαιστής, χρυσός ολυμπιονίκης
• Λαρς Ρένινγκεν (1965-), παλαιστής
• Τζον Χάλβορσεν (1966-), στίβος.

Άλλοι

• Γκράαν, η μοναδική αριστοκρατική οικογένεια καταγωγής Σαάμι (σουηδική).
• Σβέιν-Ειρικ Ούτσι, διάσημος εγκληματίας.
• Σούζανε Γκούτορμ (1996-), Μις Νορβηγία 2018.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ethnologue’s Uralic, Sámi Family Tree
• Guided tour (HTML)