Αναστάσιος Α΄ ο Δίκορος

Αναστάσιος Α΄ ο Δίκορος
Αυτοκράτορας των Ρωμαίων
Περίοδος	491 - 518
Στέψη	11 Απριλίου 491;
Προκάτοχος	Ζήνων (αυτοκράτορας)
Διάδοχος	Ιουστίνος Α΄
Σιλεντιάριος
Γέννηση	c 431; Δυρράχιο
Θάνατος	9 Ιουλίου 518; Κωνσταντινούπολη
Τόπος ταφής	Ναός των Αγίων Αποστόλων
Σύζυγος	Αριάδνη
Επίγονοι	δεν άφησε απογόνους
Οίκος	Δυναστεία του Λέοντος
Θρησκεία	Χριστιανισμός
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Αναστάσιος Α΄ ο Δίκορος (431 – 9 Ιουλίου 518) ήταν Βυζαντινός αυτοκράτορας από το 491 έως το 518.

ΚαταγωγήΕπεξεργασία

Ο Φλάβιος Αναστάσιος γεννήθηκε περί το 431 στο Δυρράχιο από γονείς ταπεινής καταγωγής και οπαδός του μονοφυσιτισμού. Είχε ένα ιδιαίτερο φυσικό χαρακτηριστικό. Οι κόρες των ματιών του είχαν διαφορετικό χρώμα, έτσι το ένα μάτι φαινόταν μαύρο ενώ το άλλο γαλανό, για αυτό και τον αποκαλούσαν Δίκορο. Πολύ νέος ήλθε στην Κωνσταντινούπολη και έγινε δεκτός στην υπηρεσία των ανακτόρων. Με την πάροδο του χρόνου, προήχθη σε δευτερεύουσα θέση αυλικού, αυτή του σιλεντιάριου^[1]. Απέκτησε όμως φήμη για τις διοικητικές του ικανότητες και εξασφάλισε την εύνοια της κόρης του Αυτοκράτορα Λέοντα Α’, Αριάδνης, η οποία είχε παντρευτεί τον Αυτοκράτορα Ζήνωνα.

Ανάρρηση στο θρόνοΕπεξεργασία

Μετά το τέλος του Ζήνωνα, η χήρα πλέον αυτοκράτειρα, Αριάδνη, προώθησε και ανέβασε στον θρόνο, στις 11 Απριλίου 491, τον εκλεκτό της αυλικό Αναστάσιο. Σαράντα ημέρες μετά την αναγόρευσή του σε Αυτοκράτορα, τον παντρεύτηκε ως δεύτερο σύζυγό της, εξακολουθώντας έτσι να αναμειγνύεται στις υποθέσεις της Αυτοκρατορίας. Ο Αναστάσιος Α΄ πρέσβευε το δόγμα της αίρεσης του Ευτυχούς, ήταν δηλαδή μονοφυσίτης. Για τον λόγο αυτό, ο Πατριάρχης Ευφήμιος προέβαλλε αντιρρήσεις για την άνοδό του στον θρόνο. Η διένεξη όμως αυτή διευθετήθηκε με την έγγραφη ομολογία πίστης του Αναστασίου Α΄ στο Ορθόδοξο δόγμα.

Στρατιωτική δραστηριότητα και πόλεμοιΕπεξεργασία

Από τις πρώτες πράξεις του ως Αυτοκράτορα ήταν ο περιορισμός της δύναμης των Ισαύρων. Έτσι κατέστειλε τη στάση του Λογγίνου, αδελφού του αποθανόντος Αυτοκράτορα Ζήνωνα, ο οποίος ήταν Ίσαυρος στην καταγωγή και είχε προσπαθήσει να σφετεριστεί τον θρόνο ως διάδοχος του Ζήνωνα. Στη συνέχεια, υποχρέωσε τους Ισαύρους να εγκαταλείψουν την Κωνσταντινούπολη, περιορίζοντας και τις υπέρογκες αμοιβές που τους είχε παραχωρήσει ο Ζήνων. Οι Ίσαυροι εξοργισμένοι στασίασαν και, με ορμητήριο την Ισαυρία, κατέστρεφαν τις γύρω περιοχές της Φρυγίας. Τελικά το 496, ύστερα από εξαετή πόλεμο, ο στρατός τους διαλύθηκε και έχασαν όλα τους τα προνόμια. Το 502, οι Σασσανίδες Πέρσες κατέλαβαν την πόλη Άμιδα (σημ. Ντιγιάρμπακιρ) στη Μεσοποταμία και τη Θεοδοσιούπολη (σημ. Ερζερούμ). Αναγκάστηκαν όμως να επιστρέψουν τις κατακτημένες περιοχές και συνομολόγησαν ειρήνη το 505. Για την εξασφάλιση των συνόρων ο Αναστάσιος Α΄ έκτισε το οχυρό Δάρας, το οποίο αναπτύχθηκε σε πόλη, που ονομάστηκε Αναστασιούπολη.

Οικονομική πολιτική και δημόσια έργαΕπεξεργασία

Από τις πρώτες ενέργειες του Αναστασίου ήταν η κατάργηση του μισητού στους Βυζαντινούς κεφαλικού-επαγγελματικού φόρου, του χρυσάργυρου. Το 498 αναμόρφωσε το νομισματικό σύστημα, εκδίδοντας νέους χρυσούς σόλιδους καθώς και υποδιαιρέσεις σε μισά και τρίτα καθώς και σε μικρότερης αξίας χάλκινα νομίσματα. Κατάργησε το παλαιό σύστημα συλλογής των φόρων, δημιουργώντας μία κεντρική υπηρεσία φοροσυλλογής. Ήταν από τους ελάχιστους αυτοκράτορες που άφησε γεμάτα τα δημόσια ταμεία, εφόσον μετά τον θάνατό του υπήρχαν στο κρατικό θησαυροφυλάκιο 350.000 λίτρες χρυσού. Από τα μεγαλύτερα δημόσια έργα του ήταν η κατασκευή νέου τείχους γύρω από την πρωτεύουσα, το οποίο περιέλαβε όλα τα κτίσματα που είχαν κτισθεί πέρα από το Θεοδοσιανό τείχος. Έτσι έκτισε το Αναστασιανό τείχος της Κωνσταντινούπολης, ενισχυμένο με πύργους που επικοινωνούσαν με εσωτερικούς διαδρόμους. Φρόντισε επίσης να οχυρώσει πολλές πόλεις της περιφέρειας, άνοιξε τη διώρυγα που ένωσε την λίμνη Βοάνη κοντά στη Νικομήδεια με τον Αστακινό κόλπο, έκτισε υδραγωγεία και δημόσια λουτρά.

Θρησκευτικές διαμάχεςΕπεξεργασία

Την εποχή του Αναστασίου Α΄, το Βυζάντιο σπαρασσόταν από θρησκευτικές διαμάχες ανάμεσα στους Ορθοδόξους και τους Μονοφυσίτες (την αίρεση του Ευτυχούς). Ο Αυτοκράτορας, αν και μονοφυσιτικών τάσεων, δήλωσε επίσημα την αποδοχή του Ορθόδοξου (Χαλκηδόνιου) δόγματος και προσπάθησε να ακολουθήσει ήπια πολιτική ανάμεσα στις αντιμαχόμενες μερίδες, εφαρμόζοντας το Ενωτικόν του Ζήνωνα.

Η διαμάχη όμως είχε πάρει τεράστιες διαστάσεις, με τους πληθυσμούς της Αιγύπτου, Συρίας και Παλαιστίνης να ασπάζονται τον μονοφυσιτισμό, ενώ στην πρωτεύουσα και τις ευρωπαϊκές κτήσεις επικρατούσε το Ορθόδοξο (Χαλκηδόνιο) δόγμα. Φανατικοί και από τις δύο πλευρές ξεσήκωναν τον πληθυσμό και ταραχές ξεσπούσαν στην Αλεξάνδρεια και την Κωνσταντινούπολη. Το 496 ο Αναστάσιος Α΄ αναγκάστηκε να καθαιρέσει τον Πατριάρχη Ευφήμιο, ο οποίος αντιπολιτεύονταν τον Αυτοκράτορα, ερχόμενος σε κρυφές συνεννοήσεις με τον Πάπα της Ρώμης. Στη θέση του τοποθέτησε τον Μακεδόνιο, ο οποίος ενώ στην αρχή έδειξε κάποια διαλλακτικότητα, στη συνέχεια αντιτάχθηκε και αυτός στον Αναστάσιο Α΄, κατηγορώντας τον ότι προστατεύει τους αιρετικούς. Το 514 καθαιρέθηκε και ο Μακεδόνιος και στη θέση του τοποθετήθηκε ο Τιμόθεος, ο οποίος διοίκησε την Εκκλησία με μετριοπάθεια.

Στάση του ΒιταλιανούΕπεξεργασία

Μετά την καθαίρεση του Πατριάρχη Μακεδόνιου, οι φανατικοί Ορθόδοξοι της Κωνσταντινούπολης υποκίνησαν σοβαρή στάση στην πρωτεύουσα, η οποία όμως κατεστάλη. Στη συνέχεια όμως εκδηλώθηκε κίνημα στη Θράκη υπό την ηγεσία του Βιταλιανού, που ήταν εγγονός του Άσπαρος. Ο Βιταλιανός -κόμης των φοιδεράτων, δηλαδή αρχηγός των Γότθων, Αλανών και άλλων βαρβάρων μισθοφόρων του Βυζαντινού στρατού- κατευθύνθηκε προς τις βορειότερες επαρχίες του κράτους, όπου συγκέντρωσε στρατό από Βουλγάρους και Ούννους. Στη συνέχεια ναυπήγησε στόλο και εμφανίστηκε μπροστά στην πρωτεύουσα, απειλώντας να την κυριεύσει, ζητώντας την επαναφορά του Μακεδόνιου και το διορισμό τού ίδιου ως γενικού διοικητή της Θράκης. Η επανάστασή του όμως απέτυχε. Σύμφωνα με τον ιστορικό Ι. Μαλάλα, ο στόλος του καταστράφηκε από εύφλεκτη ουσία κατασκευασμένη με βάση το θειάφι. Αυτό ήταν το περίφημο ελληνικόν πυρ (υγρό πυρ), που επινόησε ο Αθηναίος φιλόσοφος, φυσικός και χημικός Πρόκλος, το οποίο εκτοξευόταν επάνω στα ξύλινα καράβια και άναβε με μόνη τη θερμότητα του ήλιου, κατακαίγοντας τον στόλο των πολιορκητών.

ΕπίλογοςΕπεξεργασία

Ο Αναστάσιος Α΄ απεβίωσε σε βαθύ γήρας, το 518, χωρίς να αφήσει απογόνους. Είχε βέβαια τρεις ανεψιούς, από τους οποίους όμως δεν εξέλεξε κανέναν για διάδοχό του. Πολλοί σύγχρονοί του έγραψαν ατελείωτους επαίνους για τα έργα του και την προσφορά του στην Αυτοκρατορία, ενώ άλλοι τον πολέμησαν με φανατισμό, επικρίνοντας τα θρησκευτικά του πιστεύω και τη στάση του απέναντι στην Εκκλησία. Όπως και να έχουν τα πράγματα, μπορεί μεν να μην έφερε τον χρυσό αιώνα στο Βυζάντιο, επέτυχε όμως όσο λίγοι να αντιμετωπίσει πολλούς εξωτερικούς κινδύνους, να ανακουφίσει τον λαό, να προάγει την τεχνολογία, την οικονομία και τη δικαιοσύνη, και να αφήσει γεμάτα τα κρατικά ταμεία. Ήταν ο τελευταίος Ρωμαίος Αυτοκράτορας που θεοποιήθηκε ^{[εκκρεμεί παραπομπή]}. Ετάφη στον ναό των Αγίων Αποστόλων.

Νέος Αυτοκράτορας αναγορεύτηκε ο αρχηγός των βασιλικών σωματοφυλάκων Ιουστίνος Α΄.