Ναπολέων Ζέρβας

Έλληνας στρατηγός

Ο Ναπολέων Ζέρβας (Άρτα, 17 Μαΐου 1891 - Αθήνα, 10 Δεκεμβρίου 1957)[2] ήταν Έλληνας στρατιωτικός, κινηματίας, ιδρυτής και αντιστασιακός του ΕΔΕΣ και πολιτικός.

Ναπολέων Ζέρβας
Ο Ναπολέων Ζέρβας (δεύτερος από αριστερά) μαζί με συντρόφους του
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Ναπολέων Ζέρβας (Ελληνικά)
Γέννηση17  Μαΐου 1891
Άρτα
Θάνατος10  Δεκεμβρίου 1957[1]
Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
ΘρησκείαΕκκλησία της Ελλάδος
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςνέα ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταπολιτικός
στρατιωτικός
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΚόμμα Φιλελευθέρων, Εθνικό Φιλελεύθερο Κόμμα, Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος και Εθνικόν Κόμμα Ελλάδος
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατόςστρατηγός
Πόλεμοι/μάχεςΒ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Βαλκανικοί Πόλεμοι, Η Ελλάδα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, Εθνική Αντίσταση (Ελλάδα) και Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΥπουργός Άνευ Χαρτοφυλακίου της Ελλάδας
Υπουργός Δημοσίας Τάξεως της Ελλάδας
Υπουργός Δημοσίων Έργων της Ελλάδας
μέλος της Βουλής των Ελλήνων (εκλογική περιφέρεια Ιωαννίνων)
μέλος της Βουλής των Ελλήνων (εκλογική περιφέρεια Πρέβεζας)
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Γέννηση και καταγωγή Επεξεργασία

Γεννήθηκε στην Άρτα στις 17 Μαΐου του 1891, Καταγόταν από την ιστορική σουλιώτικη οικογένεια, των Ζερβαίων. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του κατατάχθηκε στον Στρατό εθελοντικά και συμμετείχε στους Βαλκανικούς πολέμους.[3]

Από τους Βαλκανικούς πολέμους μέχρι την Μικρασιατική καταστροφή Επεξεργασία

Αποφοίτησε από την Σχολή Υπαξιωματικών το 1914.[4] Από το 1916 είχε συνταχθεί με τους βενιζελικούς στην Θεσσαλονίκη διακρινόμενος ως Επιτελάρχης του στρατηγού Ιωάννου στην Ταξιαρχία Αρχιπελάγους. Την περίοδο αυτήν σύμφωνα με τους Βρετανούς, είχε αποκτήσει ηγετικές τάσεις.[5] Το 1920 φτάνει στον βαθμό του ταγματάρχη προαγόμενος πάντοτε επ' ανδραγαθία. Όταν ηττήθηκαν οι βενιζελικοί στις εκλογές του ίδιου έτους, κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου έγινε μέλος της εκεί βενιζελικής Πολιτικής Επιτροπής.[6]

Στον μεσοπόλεμο και μέχρι την μεταξική δικτατορία Επεξεργασία

Το 1922 έλαβε μέρος στην επανάσταση του Πλαστήρα ενώ μετά συνδέθηκε με τον δικτάτορα Πάγκαλο και έγινε διοικητής τάγματος των σωματοφυλάκων του. Χρημάτισε από το 1925-26 φρούραρχος Αθηνών, ενώ το 1926 υπασπιστής του Προέδρου της Δημοκρατίας Παύλου Κουντουριώτη.[7] Το 1926 ανατράπηκε ο Πάγκαλος και ο Ζέρβας εκδιώχθηκε από τον στρατό. Ο Γεώργιος Κονδύλης τον Σεπτέμβριο του 1926 εξώθησε μεταξύ άλλων και τον Ζέρβα να κινηθεί εναντίον του, αλλά στη συνέχεια κατέπνιξε την κίνησή του.[8] Αν και αρχικά καταδικάστηκε από στρατοδικείο, αργότερα αμνηστεύτηκε.[9] Το 1928 συμμετείχε σε ένα νέο αποτυχημένο παγκαλικό πραξικόπημα.[10] Το 1932 οι βρετανικές υπηρεσίες διαθέτουν πληροφορίες πως ο Ζέρβας με χρήματα του βασιλόφρονα Πέτρου Μαυρομιχάλη σχεδίαζε να οργανώσει νέο πραξικόπημα κατά των βενιζελικών, που όμως δεν πραγματοποίησε, αν και σύμφωνα με πληροφορίες είχε εμπλακεί και στην απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου.[11] Τα δημοκρατικά πολιτικά φρονήματα του Ζέρβα στον Μεσοπόλεμο είναι ρευστά. Άγγλος αξιωματικός αναφέρει πως σε συζήτηση που είχε με τον Ζέρβα, ο τελευταίος του παραδέχθηκε πως έγινε αντιμοναρχικός ύστερα από μια επιθεώρηση του διαδόχου Κωνσταντίνου το 1912 στη στρατιωτική σχολή όπου φοιτούσε, κατά την οποία ο διάδοχος είχε προσβάλει τα μέλη της σχολής και όταν ο Ζέρβας διαμαρτυρήθηκε, τιμωρήθηκε.[12] Ο Ζέρβας σχεδίασε την εκδήλωση ενός κινήματος το καλοκαίρι του 1934 αλλά αποσοβήθηκε και ήταν ένας εκ των αξιωματικών που συμμετείχε στο κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935.[13] Όμως απέτυχε μεταξύ άλλων και λόγω μη συντονισμένων ενεργειών, όπως της μη έγκαιρης μετάβασης του Ζέρβα στα θωρακισμένα οχήματα.[14]

Αντιμεταξική δράση Επεξεργασία

Στους πρώτους μήνες του 1937 ο Ζέρβας ήλθε σε επαφή με τον απότακτο βενιζελικό αξιωματικό Λεωνίδα Σπαή και σχημάτισε αντιδικτατορικό πυρήνα που οδήγησε στο σχηματισμό της οργάνωσης Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος με σκοπό την ανατροπή του μεταξικού καθεστώτος.[15] Το μεταξικό καθεστώς τον φυλάκισε επειδή τον υποπτευόταν για συνωμοσία με γερμανόφιλους κύκλους. Ανέκτησε την ελευθερία του λίγο μετά τη γερμανική εισβολή.[16]

Στην Κατοχή Επεξεργασία

Μετά την απελευθέρωσή του από τη φυλακή άρχισε να θέτει τα θεμέλια ίδρυσης Εθνικής Οργάνωσης, αλλά συνελήφθη από τους Ιταλούς, για να απελευθερωθεί χάρις στη μεσολάβηση του Νικόλαου Λούβαρη και στις 9 Σεπτεμβρίου ίδρυσε τον ΕΔΕΣ.

Μέσω σύνδεσης με τον Προμηθέα Β´ (ενός δικτύου κατασκοπείας που είχαν οργανώσει οι Βρετανοί) και ενίσχυαν τις αντιστασιακές οργανώσεις, ο Ναπολέων Ζέρβας μαζί με 4 συντρόφους του βγαίνει στον ένοπλο αγώνα στα βουνά της Δυτικής Ελλάδας, στις 23/7/1942, αφού πρώτα απειλήθηκε από κουμουνιστές με κατάδοση στη Γκεστάπο.[17][18]

Οι πρώτες ομάδες του ΕΔΕΣ εμφανίστηκαν στον ορεινό χώρο του Ραδοβιζίου, στα ΝΑ της Άρτας. Ο ίδιος ο Ζέρβας εμφανίστηκε στην περιοχή του Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας, τον Ιούλιο του 1942. Η σχέση του με το Δημ. Ίσκο, γόνο γνωστής αρματολικής οικογένειας, προκάλεσε τη συνδρομή της τοπικής κοινωνίας. Η οργάνωση του ΕΔΕΣ βασίστηκε στη δημιουργία Επιτροπών Εθνικού Αγώνα οι οποίες αρχικά ορίζονται από το Ζέρβα που περιόδευε τις κοινότητες. Ακολουθείτο μια πρακτική «μύησης» σ' αυτές ενώ προβλεπόταν και η υποχρεωτική παρουσία ιερέων (Τζούκας, 2003, σ. 20).

Η ένοπλη οργάνωση του ΕΔΕΣ μεγαλώνει και συνδέεται με τον υπαρχηγό της Βρετανικής Αποστολής στην Ελλάδα, Κρις Μόνταγκιου Γουντχάους, από τον οποίο καθοδηγείται η επιχείρηση στο Γοργοπόταμο με συμμετοχή και του ΕΛΑΣ. Αργότερα ο Ζέρβας μετονόμασε την οργάνωση σε "Εθνικές Ομάδες Ελλήνων Ανταρτών" ΕΟΕΑ[19]. Τελικά, ο ΕΔΕΣ θα υπαχθεί στο Κοινό Γενικό Στρατηγείο Ανταρτών μαζί με τον ΕΛΑΣ και την "Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση" ΕΚΚΑ, τον Αύγουστο του 1943. Αυτήν την περίοδο ο ΕΔΕΣ συμμετείχε στην Επιχείρηση Ζώα όπου έδωσε μια σειρά από μάχες με τους κατακτητές όπως η Μάχη του Μακρυνόρους.

Συμφωνία Κυρίων Επεξεργασία

Ο ηγέτης του ΕΔΕΣ Ναπολέων Ζέρβας είχε έρθει σε επαφή με την ηγεσία της 104ης Μεραρχίας Καταδρομών του αντιστράτηγου Χάρτβιγκ φον Λούντβιγκερ (Hartwig von Ludwiger, 1895-1947) στο Αγρίνιο. Το όλο θέμα είχε τραβήξει την προσοχή του προϊστάμενου XXII Σώματος Στρατού του στρατηγού Χούμπερτ Λαντς. Αν και οι μονάδες του Ζέρβα ήταν αρκετά αποδυναμωμένες (περίπου 2.500 άνδρες συνολικά και με έλλειψη οπλισμού),[20] το XXII Σώμα Στρατού είχε απολέσει την αξιόμαχη 1η Ορεινή Μεραρχία, την οποία είχε αποσπάσει ο στρατάρχης φον Βάιχς για να αντιμετωπίσει τους αντάρτες του Τίτο στο Μαυροβούνιο.[21] Επομένως, οι Γερμανοί μπορούσαν εύκολα να εξοντώσουν τις μονάδες του ΕΔΕΣ, πλην όμως αποφασίστηκε να τις χρησιμοποιήσουν για να διαφυλάξουν τις οδούς ανεφοδιασμού στη δυτική Ελλάδα ενάντια στις επιθέσεις του ΕΛΑΣ του Άρη Βελουχιώτη.[20] Η «συμφωνία κυρίων» μεταξύ του Ζέρβα και του XXII Σώματος Στρατού υποτίθεται πως ήταν μυστική, αλλά τόσο ο Λερ όσο και ο Βάιχς λάμβαναν σε τακτική βάση αναφορές.[22] Στις 3 Φεβρουαρίου 1944, με απόρρητη διαταγή του προς το ΧΧΙΙ Σώμα Στρατού, ο Λερ διέτασσε την ενίσχυση των «εθνικόφρονων συμμορίτικων ομάδων» που, όπως υποστήριζε, είχαν περιέλθει σε δυσχερή θέση λόγω της ενίσχυσης των υπολοίπων αντάρτικων ομάδων.[23]

Την 1η Φεβρουαρίου 1944, ο Ζέρβας πληροφορεί τον ΕΛΑΣ και τη Συμμαχική Αποστολή ότι επίκειται γερμανική επίθεση, και ζητά βοήθεια από τον ΕΛΑΣ, ενώ το Γ.Σ του ΕΔΕΣ πλησιάζει μισός γερμανικός λόχος. Όμως στην "επίθεση" δεν ανταλλάσσονται πραγματικά πυρά και αντίθετα κατηγορείται ο ΕΛΑΣ ότι διεξάγει επίθεση σε συνεννόηση με τους Γερμανούς. Το "γεγονός" μεταφέρεται στον Ουίνστον Τσώρτσιλ, που αγανακτεί για τη χαμέρπεια και την προδοσία του ΕΛΑΣ[24].

Εν τω μεταξύ, οι αντάρτες του ΕΔΕΣ είχαν αποσπάσει μία λωρίδα ακτής κοντά στην Πάργα, έτσι ώστε να προετοιμάσουν το έδαφος για τη συμμαχική απόβαση. Ο Λερ είχε πλέον χάσει την υπομονή του με την αμφιταλαντευόμενη στάση του Ζέρβα και έδωσε άδεια στον Λαντς να επιτεθεί εκεί με ισχυρά τμήματα από την 4η Αστυνομική Μεραρχία Πάντσερ SS, μόλις τα αποδέσμευε ο Βάιχς. Αυτό που έσωσε τον Ζέρβα από την εξολόθρευση ήταν η αιματηρή επίθεση του ΕΛΑΣ στη Μάχη της Αμφιλοχίας, (13 Ιουλίου).[25] Ακόμα και έτσι, μία εβδομάδα αργότερα ο Ζέρβας ισχυρίστηκε πως οι επιθέσεις του ΕΔΕΣ στους Γερμανούς γίνονταν χωρίς την άδειά του και υποσχέθηκε να θέσει την κατάσταση υπό έλεγχο.[26][27] Οι Γερμανοί ανέκτησαν έτσι προσωρινά την αισιοδοξία τους.[26] Τελικώς οι μάχες συνεχίστηκαν με κυριότερη τη Μάχη της Μενίνας υπό τον αντισυνταγματάρχη Βασίλειο Καμάρα.

Η άποψη των παλαίμαχων του ΕΔΕΣ Επεξεργασία

Τον Οκτώβριο του 1943, οι Γερμανοί με πρόσχημα με τις ετοιμασίες για αποχώρηση από την χώρα ξεκίνησαν επαφές με όλες τις αντιστασιακές οργανώσεις. Στις αρχές Οκτωβρίου στάλθηκαν αντιπροσωπείες του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού με στόχο την εξασφάλιση ανακωχής με τις οργανώσεις προς αποφυγήν αντιποίνων του άμαχου πληθυσμού. Στην Ήπειρο καθ' όλη την διάρκεια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου οι δυνάμεις του ΕΔΕΣ προξένησαν σημαντικές απώλειες στα γερμανικά στρατεύματα. Μάλιστα οι έντονες επιθέσεις των ανταρτών του Ζέρβα προκάλεσαν αδικαιολόγητες σφαγές αμάχων με αποκορύφωμα το ολοκαύτωμα των Λιγκιάδων[28] στις 3 Οκτωβρίου 1943. Την επομένη ο στρατηγός Λαντζ αποστέλλει επιτροπή τόσο προς το Αρχηγείο του ΕΔΕΣ στο Βουλγαρέλι όσο και προς την 8η Μεραρχία του ΕΛΑΣ Ηπείρου. Ο Ζέρβας πιστός στις διαταγές του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής αρνείται την πρόταση του Λαντζ και ζητά από την επιτροπή την αποστολή επίσημης αντιπροσωπείας των Γερμανών αν αυτή επιθυμεί να εκφράσει προτάσεις ανακωχής[29]. Οι Γερμανοί στέλνουν νέα επιτροπή στις 12 Οκτωβρίου, που ενημερώνει τον αρχηγό του ΕΔΕΣ πως είναι διατεθειμένοι να στείλουν αντιπροσώπους Γερμανούς αξιωματικούς, οι οποίοι θα ήταν εξουσιοδοτημένοι για περαιτέρω διαπραγματεύσεις. Ο Ζέρβας -όπως βεβαιούν όλα τα ηγετικά μέλη της Συμμαχικής Αποστολής- αρνήθηκε τις προτάσεις της επιτροπής ελέω βρετανικών διαταγών μέσω του Θέμη Μαρίνου.[30] Την ίδια περίοδο, η 8η Μεραρχία του ΕΛΑΣ, συμφώνησε δεκαπενθήμερη ανακωχή με στόχο να προετοιμάσει την επίθεση κατά του Ζέρβα, που τον έβλεπε σαν το μοναδικό υπολογίσιμο εγχώριο αντίπαλο στον δρόμο για την εξουσία.[31] Επομένως οι προτάσεις προς τον Ζέρβα, απορρίφθηκαν την εν λόγω περίοδο.

Η μοναδική περίοδος ουδετερότητας του ΕΔΕΣ υπήρξε αμέσως μετά τη λήξη του κατοχικού εμφυλίου (Οκτώβριος 1943-Φεβρουάριος 1944[32]). Τα γερμανικά αρχεία αναφέρουν την περίοδο Μαρτίου- τέλη Ιουνίου 1944 τον ΕΔΕΣ ως «ουδέτερο έναντι των Γερμανών και απολύτως προσκείμενο στους Βρετανούς». Τα ίδια έγγραφα κάνουν λόγο για ετοιμασίες των ανταρτών του Ζέρβα με στόχο να επαναλάβουν τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών με διαταγή των Βρετανών. Στις 2 Ιουνίου 1944 λαμβάνει χώρα στα Ιωάννινα σύσκεψη Γερμανών στρατηγών που αναφερόμενη στον Ζέρβα καταλήγει: «[...] Δεδομένου ανταρτικαί ομάδες συνενώθησαν οριστικώς πλέον πρέπει προσβληθώσιν το ταχύτερον ο ισχυρότερος ΖΕΡΒΑΣ διότι είναι ο πλέον επικίνδυνος ΣΤΟΠ. [...] 2) Δέον διαλυθεί ΖΕΡΒΑΣ να απαλλαγώσι του μόνου δυνάμενου βοηθήσει Αγγλικήν απόβασιν ΣΤΟΠ. [...] 4) Προς παραπλάνησιν ενταθεί η ευνοϊκή προπαγάνδα υπέρ ΖΕΡΒΑ ίνα κερδίσουν χρόνον μέχρι πλήρους προπαρασκευής των ΣΤΟΠ.»[33][34]

Άλλες απόψεις Επεξεργασία

Παλαίμαχοι της οργάνωσης έχουν ρητώς αμφισβητήσει τα γεγονότα και έχουν αναφέρει ότι ο ΕΔΕΣ διεξήγαγε καθόλη τη διάρκεια της Κατοχής διμέτωπο αγώνα εναντίον του ΕΛΑΣ και των Γερμανών. Παράλληλα ορισμένοι παλαίμαχοι του ΕΔΕΣ χαρακτήρισαν τους ιστορικούς που ασχολήθηκαν με το θέμα ως διαβολείς του στρατηγού Ζέρβα[35][36] ενώ το 2004 χαρακτηρίστηκε ο Χέρμαν Φρανκ Μάγερ ως συκοφάντης. Μηνύθηκαν ιστορικοί[ασαφές] και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και ζητήθηκε η απόσυρση διδακτορικής έρευνας περί τον ΕΔΕΣ (Αθανάσιος Φλιτούρης το αντάρτικο του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο. Στόχοι, δράση και αποτελέσματα[37]), ενώ ο βουλευτής Ιωαννίνων της Νέας Δημοκρατίας Αντώνιος Φούσσας έκανε ερώτηση στην ελληνική βουλή ζητώντας την απόσυρση του συγκεκριμένου διδακτορικού.[38]

Πρόσφατα ο ιστορικός Βαγγέλης Τζούκας που ασχολείται με την κοινωνιολογική υπόσταση του ΕΔΕΣ ανάφερε σε συνέντευξη στις 17/11/2013 στην εφημερίδα Η Καθημερινή ότι Υπήρξε δε και βρετανική οδηγία προς τον ΕΔΕΣ για αποχή από τον αντιστασιακό αγώνα, την οποία χρησιμοποίησε ο Ζέρβας.[39] Σε άλλη συνέντευξη στην εφημερίδα Το Βήμα αναφέρει. Οι εδεσίτες αντάρτες, πράγμα πασίγνωστο, συγκρούστηκαν με τους Γερμανούς, και μάλιστα σε μια από τις μεγαλύτερες μάχες, όπως αυτή της Μενίνας τον Αύγουστο του 1944, είχαμε πολλούς νεκρούς από πλευράς τους.[40]

Η δίωξη των Τσάμηδων Επεξεργασία

Κατά το τέλος της Κατοχής, ο Ζέρβας με τον ΕΔΕΣ ήταν υπεύθυνοι για την απέλαση των Τσάμηδων της Θεσπρωτίας, που αριθμούσαν περ. 20.000. Οι Τσάμηδες, αλβανόφωνη μουσουλμανική κοινότητα, ελάχιστα ενσωματωμένη στην ελληνική κοινωνία, υποστήριξαν τον αλβανικό αλυτρωτισμό και είχαν τη στήριξη της ιταλικής φασιστικής προπαγάνδας και μετέπειτα της ναζιστικής. Ένα μεγάλο τμήμα των Τσάμηδων συνεργάστηκε με τις κατοχικές Δυνάμεις του Άξονα και ήταν υπεύθυνο για εγκληματικές πράξεις κατά του τοπικού ελληνικού πληθυσμού. Ένα μικρό τμήμα συνεργάστηκε αργότερα με τον ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, όμως παρ' όλα αυτά η πλειοψηφία προτίμησε τον δωσιλογισμό και τη συμμαχία με τις κατοχικές δυνάμεις.[41] Στις 18 Ιουνίου 1944, ο ΕΔΕΣ εξαπέλυσε επίθεση κατά της Παραμυθιάς στη Θεσπρωτία. Ύστερα από σύντομη συμπλοκή με τα συνασπισμένα τμήματα Γερμανών και Τσάμηδων, η πόλη απελευθερώθηκε. Σύντομα ξεκίνησαν πράξεις αντεκδικήσεων κατά των Τσάμηδων.[42] Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού συνεχίστηκαν οι επιθέσεις και οι βίαιες πράξεις που είχαν ως επακόλουθο τη φυγή τους προς τα αλβανικά σύνορα, από το φόβο γενίκευσης της βίας ως αποτέλεσμα της προηγούμενης συνεργασίας με τις κατοχικές δυνάμεις.[43][44]

Απελευθέρωση και Δεκεμβριανά Επεξεργασία

Με την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων ξέσπασαν νέες εμφύλιες συγκρούσεις, όπως στην Πρέβεζα, ενώ λίγο μετά υπογράφτηκε και από τον ΕΔΕΣ η συμφωνία της Καζέρτας. Την περίοδο των Δεκεμβριανών, τμήματα του ΕΔΕΣ δέχονται επίθεση από το γενικό στρατηγείο του ΕΛΑΣ υπό τους Σαράφη και Βελουχιώτη και υπό το φόβο της διάλυσής τους υποχωρούν με βρετανικά πλοία στην Κέρκυρα. Ο Ζέρβας απέδωσε τις αιτίες της ήττας στο ότι ο στρατός του ήταν κατώτερος από τον ΕΛΑΣ να πολεμάει εναντίον άλλων Ελλήνων.[45]

Μετά την απελευθέρωση Επεξεργασία

Στα Δεκεμβριανά ο Ζέρβας και οι άνδρες του δέχθηκαν επίθεση υπέρτερων αριθμητικά δυνάμεων του ΕΛΑΣ οπότε αναγκάστηκαν να συμπτυχθούν στην Κέρκυρα.[46]

Πολιτική σταδιοδρομία Επεξεργασία

Τον Μάρτιο του 1945 αποστρατεύεται με αίτησή του για να κατέλθει στην πολιτική και ιδρύει το κεντροδεξιό Εθνικόν Κόμμα Ελλάδος.[47] Λαμβάνει μέρος στις εκλογές του 1946, ζητώντας να διεξαχθούν με το πλειοψηφικό σύστημα, χωρίς όμως να εισακουσθεί- κατακτώντας 20 έδρες και ποσοστό 5,96%.[48] Στην κυβέρνηση Μαξίμου ανέλαβε αρχικά Άνευ Χαρτοφυλακίου.

Υπουργός Δημόσιας τάξης Επεξεργασία

Στη συνέχεια ανέλαβε το υπουργείο Δημοσίας Τάξεως (23 Φεβρουαρίου 1947), στο οποίο παρέμεινε μέχρι τις 29 Αυγούστου 1947. Επί υπουργίας Ζέρβα τριπλασιάσθηκε ο αριθμός των θανατικών αποφάσεων που εκδόθηκαν από τα Έκτακτα Στρατοδικεία ενώ μόνο στις 4 Μαρτίου 1947 εξέδωσε προσωπικές διαταγές για τη σύλληψη και τον εκτοπισμό 550 ατόμων από την περιοχή της Αθήνας ως υπόπτων για συνεργασία με τον Δ.Σ.Ε.[49] Σύμφωνα με τους διπλωμάτες της βρετανικής πρεσβείας στην Αθήνα «Το χειρότερο από όλα ήταν ο διορισμός του Στρατηγού Ζέρβα στο Υπουργείο Δημόσιας τάξης, παρά τις επανειλημμένες συμβουλές της Κυβερνήσεως της Αυτού Μεγαλειότητος [...] ο Ζέρβας έκανε τα πράγματα χειρότερα προσπαθώντας να αποκτήσει τον έλεγχο ορισμένων από τις Δεξιές ομάδες [...] Αυτός ήταν η άμεση αιτία της πτώσης της [κυβέρνησης Μαξίμου]».[50] Ο Ζέρβας είχε αποδιοργανώσει τη χωροφυλακή με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αναλάβει η ίδια το έργο της διατήρησης των εκκαθαρισμένων από τον στρατό περιοχών, που παρέμενε στις αρμοδιότητες του στρατού. Ήδη την άνοιξη του 1947 ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα Λίνκολν ΜακΒη, ο Σοφοκλής Βενιζέλος και ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος επιθυμούσαν τον Ζέρβα εκτός κυβέρνησης, καθώς «και αυτός αποτελούσε μέρος του προβλήματος-όχι για την αριστερά, αλλά για το ίδιο το αστικό στρατόπεδο».[51]

Κατοπινή πολιτική δράση Επεξεργασία

Στις εκλογές του 1950 περιορίζεται στις 7 έδρες. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1950 ανέλαβε το υπουργείο Δημοσίων Έργων στην κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου. Στη συνέχεια εκτίθεται με συνδυασμό του Κόμματος Φιλελευθέρων στις εκλογές του 1951 και το 1952 εκθέτει ανεξάρτητη υποψηφιότητα στην εκλογική περιφέρεια Άρτας.[52]

Πέθανε το 1957.

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. (Γερμανικά) Munzinger Personen. 00000003263. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. Διονύσης Μπερερής, Ναπολέων Ζέρβας:Η ζωή του και η δράση του (2007) σ. 31, σ. 229.
  3. Χωρίς συντάκτη, «Ζέρβας Ναπολέων», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, τομ.3 (1990), σελ. 415
  4. Χωρίς συντάκτη, «Ζέρβας Ναπολέων», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, τομ. 3 (1990), σελ. 415
  5. Μιχάλης Λυμπεράτος, «ΕΔΕΣ», Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα, τομ. Γ2 εκδ. Βιβλιόραμα, (2007), σελ. 35
  6. Χωρίς συντάκτη, «Ζέρβας Ναπολέων», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, τομ. 3 (1990), σελ. 415
  7. Χωρίς συντάκτη, «Ζέρβας Ναπολέων», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, τομ.3 (1990), σελ.415
  8. Θάνος Βερέμης, Οι επεμβάσεις του στρατού στην Ελληνική πολιτική: 1916-1936, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1977, σελ. 158-159, Άλκης Ρήγος, Τα κρίσιμα χρόνια 1922-1935, τομ. 1, εκδ.Παπαζήσης, Αθήνα, 1995,σελ. 186-188
  9. Θάνος Βερέμης, Οι επεμβάσεις του στρατού στην Ελληνική πολιτική: 1916-1936, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1977, σελ. 185, υποσ. 100, Άλκης Ρήγος, Τα κρίσιμα χρόνια 1922-1935, τομ. 1, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα, 1995
  10. Μιχάλης Λυμπεράτος, «ΕΔΕΣ», Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα, τομ. Γ2 εκδ. Βιβλιόραμα,(2007), σελ.36
  11. Μιχάλης Λυμπεράτος, «ΕΔΕΣ», Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα, τομ. Γ2 εκδ. Βιβλιόραμα, (2007), σελ. 36
  12. Θάνος Βερέμης, Οι επεμβάσεις του στρατού στην Ελληνική πολιτική: 1916-1936, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1977, σελ. 186, υποσ. 112
  13. Θάνος Βερέμης, Οι επεμβάσεις του στρατού στην Ελληνική πολιτική: 1916-1936, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1977, σελ. 217, 231
  14. Θάνος Βερέμης, Οι επεμβάσεις του στρατού στην Ελληνική πολιτική: 1916-1936, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1977, σελ. 269-270
  15. Ιωάννης Παπαφλωράτος, «Η ίδρυση του ΕΔΕΣ. Οι απαρχές μιας αντιστασιακής οργάνωσης», Ιστορικά θέματα, τχ. 56 (Νοέμβριος 2006), σελ. 67-68
  16. Χάγκεν Φλάισερ, Στέμμα και σβάστικα. Η Ελλάδα της κατοχής και της αντίστασης 1941-1944, τομ.Α, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα, χ.χ, σελ. 150
  17. Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, Μιχάλης Λυμπεράτος, «Οι οργανώσεις της Αντίστασης» Τόμος Γ΄, Μέρος Β΄ Κατοχή - Αντίσταση, 2007, εκδόσεις Βιβλιόραμα σελ. 35-36
  18. Ταυτότητες πρακτόρων και κωδικά ονόματα Η δραστηριότητα των βρετανικών υπηρεσιών πληροφοριών στην Ελλάδα 1939-1944 Θεόδωρος Σαμπατακάκης Φιλίστωρ, 2006 σελ. 176
  19. Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, Μιχάλης Λυμπεράτος, "Οι οργανώσεις της Αντίστασης" Τόμος Γ', Μέρος Β' Κατοχή - Αντίσταση, 2007, εκδόσεις Βιβλιόραμα σελ 36
  20. 20,0 20,1 Μάγερ (2009), σελ. 122.
  21. Μάγερ (2009), σελίδες 110 και 112.
  22. Μάγερ (2009), σελ. 131.
  23. Μάγερ (2009), σελ. 127.
  24. Στέμμα και Σβάστικα, τόμος 2, σελ. 272
  25. Μάγερ (2009), σελ. 239.
  26. 26,0 26,1 Μάγερ (2009), σελ. 242.
  27. Χρυσοχοΐδης Ηλίας ένας στρατηγός της Βέρμαχτ αφηγείται..η παράδοση των Ιταλών, η σφαγή της Κεφαλλονιάς και οι σχέσεις με τον ΕΔΕΣ εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ ανακτήθηκε στις 2/5/2014
  28. «Ελληνικά Χρονικά: Εγκλήματα πολέμου των Γερμανών στην Ήπειρο, φθινόπωρο 1943». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαρτίου 2016. 
  29. Ημερολόγιο στρατηγού Ναπολέοντα Ζέρβα. Ωκεανίδα. 2013. σελίδες 333–334. ISBN 978-960-410-700-1. 
  30. Μαρίνος, Θέμης (2003). Ο Εφιάλτης της Εθνικής Αντίστασης, τόμος Β (Β' έκδοση). Αθήνα: Παπαζήσης. σελίδες 215–218. ISBN 960-02-1654-1. 
  31. Αθανασόπουλος, Ιωάννης (2015). Ναπολέων Ζέρβας και το έπος της Εθνικής Αντιστάσεως του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ. Αθήνα: Πελασγός. σελίδες 96–164, 405–436. ISBN 978-960-522-405-9. 
  32. «Ελληνικά Χρονικά: Οκτώβριος 1943 – Φεβρουάριος 1944, ο εμφύλιος του βουνού». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Φεβρουαρίου 2016. 
  33. Richter, Heinz (1975). Δύο επαναστάσεις και αντεπαναστάσεις στην Ελλάδα, τόμος Β. Αθήνα: Εξάντας. σελ. 183-185. 
  34. Αθανασόπουλος, Ιωάννης (2015). Ναπολέων Ζέρβας και το έπος της Εθνικής Αντιστάσεως του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ. Αθήνα: Πελασγός. σελίδες 193–234. ISBN 978-960-522-405-9. 
  35. Φλάισερ (2009), σελ. 274.
  36. Φενάκη και σβάστικα. Συγγραφέας, Ιωάννου Κώστας Ε., Εκδότης Σμπίλιας, Έτος έκδοσης 1997
  37. Ο Βαγγέλης Τζούκας, αξιολογώντας την εργασία σχολίασε μεταξύ άλλων πως: «...στόχος του συγγραφέα είναι η προβολή των επιτευγμάτων της οργάνωσης ως ήσσονος σημασίας σε σχέση προς αυτά του ΕΑΜ, αλλά και ο τονισμός της αντιεαμικής πολιτικής κατεύθυνσης της ηγεσίας. Υιοθετούνται έτσι προγενέστερα ερμηνευτικά σχήματα και εκφράζονται απόψεις που απηχούν κυρίως το κλίμα πόλωσης της προγενέστερης δεκαετίας...» (βλ. Βαγγέλης Τζούκας, Ο ΕΔΕΣ 1941-1945. Μια επανεκτίμηση, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2017, σελ. 122-123.
  38. «Με το ψαλίδι παρά πόδα». www.iospress.gr. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2016. 
  39. ΑΡΧΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 17.11.2013 ΕΔΕΣ, Αντίσταση και Εμφύλιος Του Ηλία Μαγκλίνη
  40. Τα πολλά πρόσωπα του ΕΔΕΣ Συνέντευξη με τον κοινωνιολόγο Βαγγέλη Τζούκα που ξαναδιαβάζει τις πηγές για το εδεσίτικο αντάρτικο στην Ήπειρο. Η ανατροπή των κοινοτοπιών για την οργάνωση του Ναπολέοντος Ζέρβα, εφημερία ΤΟ ΒΗΜΑ ανακτήθηκε στις 26/10/2014
  41. Kretsi Georgia (2002). Ethnologia Balkanica. LIT Verlag Münster. σελ. 182. 
  42. Meyer, Hermann Frank (2008). Blutiges Edelweiß: Die 1. Gebirgs-division im zweiten Weltkrieg (στα Γερμανικά). Ch. Links Verlag. σελ. 620. ISBN 978-3-86153-447-1. 
  43. M. Mazower (ed.), After The War Was Over: Reconstructing the Family, Nation and State in Greece, 1943-1960, p. 25-6
  44. Russell King, Nicola Mai, Stephanie Schwandner-Sievers,The New Albanian Migration, p.67, and 87.
  45. Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα ό.π... σελ. 42
  46. Χωρίς συντάκτη, «Ζέρβας Ναπολέων», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, τομ. 3 (1990), σελ. 415
  47. Χωρίς συντάκτη, «Ζέρβας Ναπολέων», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, τομ. 3 (1990), σελ. 416
  48. Θανάσης Σφήκας, «Ναπολέων Ζέβας: Η εκδίκηση του ηττημένου,1945-1947», Δωδώνη, Επ.Επ.Φιλ.Ιωαννίνων, τομ. 34 (2005), σελ. 197
  49. Θανάσης Σφήκας, «Ναπολέων Ζέβας: Η εκδίκηση του ηττημένου, 1945-1947», Δωδώνη, Επ.Επ.Φιλ.Ιωαννίνων, τομ. 34 (2005), σελ. 199
  50. Θανάσης Σφήκας, «Ναπολέων Ζέρβας: Η εκδίκηση του ηττημένου,1945-1947», Δωδώνη, Επ.Επ.Φιλ.Ιωαννίνων, τομ. 34 (2005), σελ. 199-200
  51. Θανάσης Σφήκας, «Ναπολέων Ζέβας: Η εκδίκηση του ηττημένου,1945-1947», Δωδώνη, Επ.Επ.Φιλ.Ιωαννίνων, τομ. 34 (2005), σελ. 201
  52. Θανάσης Διαμαντόπουλος, Η ελληνική πολιτική ζωή: εικοστός αιώνας. Από την προβενιζελική στη μεταπαπανδρεική εποχή, Εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα, 1997, σελ. 487-488

Πηγές Επεξεργασία

  • Μιχάλης Λυμπεράτος, «Οι οργανώσεις της Αντίστασης-ΕΔΕΣ», Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα, τομ. Γ2 εκδ. Βιβλιόραμα,(2007), σελ. 35 κ.εξ
  • Χωρίς συντάκτη, «Ζέρβας Ναπολέων», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, τομ. 3 (1990), σελ.415-416
  • Ιωάννης Παπαφλωράτος, «Η ίδρυση του ΕΔΕΣ. Οι απαρχές μιας αντιστασιακής οργάνωσης», Ιστορικά θέματα, τχ. 56 (Νοέμβριος 2006), σελ. 65-77
  • Θανάσης Διαμαντόπουλος, Η ελληνική πολιτική ζωή: εικοστός αιώνας. Από την προβενιζελική στη μεταπαπανδρεϊκή εποχή, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα, 1997
  • Andre Gerolymatos, «Ο ρόλος των αξιωματικών του ελληνικού στρατού στην Αντίσταση», στο: Πρακτικά του Διεθνούς Ιστορικού Συνεδρίου ‘’Η Ελλάδα 1936-44 Δικτατορία-Κατοχή-Αντίσταση, εκδ. Μορφωτικό Ινστιτούτο Α.Τ.Ε. Αθήνα, 1990, σελ. 290-301
  • Hagen Fleischer, «Επαφές μεταξύ των γερμανικών αρχών κατοχής και των κυριότερων οργανώσεων της Ελληνικής αντίστασης. Ελιγμός ή συνεργασία», στο: Η Ελλάδα στη δεκαετία 1940-1950. Ένα έθνος σε κρίση, εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα, 1984, σελ. 91-115
  • Θάνος Βερέμης, Οι επεμβάσεις του στρατού στην Ελληνική πολιτική: 1916-1936, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1977
  • Άλκης Ρήγος, Τα κρίσιμα χρόνια 1922-1935, τομ. 1, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα, 1995
  • Χάγκεν Φλάισερ, Στέμμα και σβάστικα. Η Ελλάδα της κατοχής και της αντίστασης 1941-1944, τομ. Α εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα, χ.χ
  • Θανάσης Σφήκας, «Ναπολέων Ζέβας: Η εκδίκηση του ηττημένου,1945-1947», Δωδώνη, Επ.Επ.Φιλ.Ιωαννίνων, τομ. 34 (2005), σελ. 191-208
  • Ιωάννης Β. Αθανασόπουλος, Ναπολέων Ζέρβας και το έπος της Εθνικής Αντιστάσεως του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ, Πελασγός, Αθήνα 2015, σ. 96-164, 193-234, 405-436.

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

  • Ναπολέοντας Ζέρβας[1]