Συζήτηση:Ενωτικό δημοψήφισμα (Κύπρος, 1950)/Προσωρινό
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
| Ιστορία της Κύπρου |
|---|
Με την ονομασία ενωτικό δημοψήφισμα είναι γνωστή η διαδικασία συλλογής υπογραφών το 1950 στην Κύπρο με αίτημα την Ένωση του νησιού με την Ελλάδα.
Ιστορικό πλαίσιο Επεξεργασία
Με το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου, οι ελληνοκύπριοι στην συντρηπτική τους πλειοψηφία επιθυμούσαν την ενωση με την Ελλάδα. Οι παγκόσμια κοινή γνώμη ήταν υπέρ της αυτοδιάθεσης των λαών και καταργηση του αποικιακού κόσμου και η Αγγλία έχανε συνεχώς κτήσεις. Στην Κύπρο, οι πολιτικές δυνάμεις ανάμεσα στους ελληνοκύπριους εκφραζοντουσαν απο την Εκκλησία και το το νεοσύστατο ΑΚΕΛ (συνεχιστής του ΚΚΚ). Μάλιστα, η νικη του ΑΚΕΛ στις δημοτικές του 1946 με ρητορική υπερ της εθνικής ελευθερίας εθεσε την Εκκλησία σε αγωνία για να διατηρήσει τα σκήπτρα ως εθνικόφρων δύναμη.[εκκρεμεί παραπομπή]
Η αποικιακή κυβέρνηση νοιώθοντας την πίεση για ένωση του νησιού με την Ελλάδα, με δήλωση του βρετανού υπουργού Αποικιών Κριτζ Τζόουνς στη Βουλή των Κοινοτήτων στις 23 Οκτωβρίου 1946, αποφάσισε να αναθέσει την εκπόνηση του Συντάγματος σε μια Συνέλευση (γνωστή ως Διασκεπτική Συνέλευση) στην οποία θα συμμετείχαν εκπρόσωποι του πληθυσμού του νησιού. [1] Η πρόταση δίχασε τους Ελληνοκύπριους, αφού από τη μια η δεξιά παράταξη, με σύνθημα «Ένωσις και μόνον Ένωσις», προσέγγισε αρνητικά τις προθέσεις του Λονδίνου με τους εκπροσώπους της να αρνούνται να συμμετάσχουν στις εργασίες της Συνέλευσης, ενώ από την άλλη, η αριστερά, με σύνθημα «Αυτοκυβέρνηση - Ένωση» αποδέχθηκε την πρόταση των Βρετανών με τους εκπροσώπους της να συμμετέχουν στη Διασκεπτική Συνέλευση. Στην Συνέλευση συμμετείχαν τελικά 18 από τα 32 άτομα που προσκλήθηκαν: δέκα Ελληνοκύπριοι, επτά Τουρκοκύπριοι (όλοι όσοι προσκλήθηκαν) και ένας Μαρωνίτης, ωστόσο εξ' αιτίας της απροθυμίας των Βρετανών για παραχώρηση αυτοδιάθεσης, η Διασκεπτική Συνέλευση ναυάγησε το 1948.[2]
Ωστόσο, η Διασκεπτική αποσαφήνισε τους διαφορετικούς πολιτικούς στόχους των ομάδων: Από τη μια πλευρά, ήταν οι αριστεροί Έλληνες της Κύπρου, που οι επιδιώξεις τους επικεντρώνονταν στην εφαρμογή πλήρους Συντάγματος αυτοκυβέρνησης που, όπως υποστήριζαν, θα έθετε τις βάσεις για διεκδίκηση στο μέλλον του αιτήματος της αυτοδιάθεσης. Από την άλλη πλευρά οι Τούρκοι της Κύπρου, επιθυμούσαν τη μη ουσιώδη τροποποίηση της συνταγματικής κατάστασης στο νησί. Επιπλέον, η ελληνική Δεξιά της Κύπρου που είχε απορρίψει την αυτοκυβέρνηση, επέμενε στην καταβολή κάθε προσπάθειας για εκπλήρωση του στόχου της Ένωσης.[2]
Μετά το ναυάγιο της Διασκεπτικής, αντιπροσωπεία του ΑΚΕΛ, με τους Φίφη Ιωάννου και Αντρέα Ζιαρτίδη μετέβη το φθινόπωρο του 1948 στην Ελλάδα, όπου συνάντησε τον Νίκο Ζαχαριάδη, ηγέτη του ΚΚΕ. Σύμφωνα με τον Ζιαρτίδη, ο Ζαχαριάδης είπε στην αποστολή του ΑΚΕΛ ότι πρέπει το ΑΚΕΛ να αγωνιστεί για την Ένωση με την Ελλάδα, που σύντομα θα γινόταν κομμουνιστική. [εκκρεμεί παραπομπή] Έτσι, το ΑΚΕΛ κινητοποιήθηκε ενεργά στην προώθηση της Ένωσης και πρώτο έβαλε την ιδέα του δημοψηφίσματος. Μάλιστα επιχείρησε την προώθησή του σε συνεργασία με την Εκκλησία της Κύπρου, η οποία όμως δεν είχε καμιά διάθεση να αναγνωρίσει οποιοδήποτε ρόλο στο ΑΚΕΛ πάνω στο θέμα αυτό, γι’ αυτό και ανέλαβε από μόνη της την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος. Τα στελέχη του ΑΚΕΛ Σέρβας, Αδάμαντος και άλλα τρία μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος διαφώνησαν με την νέα γραμμή και συνέχισαν να τάσσονται υπέρ της γραμμής της αυτοκυβέρνησης.[3]
Αποτελέσματα Επεξεργασία
| Επιλογή | Ψήφοι | Ποσοστά |
|---|---|---|
| Υπέρ | 215.108 | 95,71 % |
| Κατά | 9.639 | 4,29 % |
| Σύνολο | 224.747 | 100 % |
Η Εκκλησία της Κύπρου διοργάνωσε το δημοψήφισμα, το οποίο ήταν στην ουσία συλλογή υπογραφών. Ζητήθηκε απο τις αποικιακές αρχες να αναλάβουν το δημοψήφισμα, ομως αρνήθηκε ο βρετανός κυβερνήτης Andrew Wright.
Το δημοψήφισμα πραγματοποιήθηκε σε δύο συνεχόμενες Κυριακές, στις 15 και 22 Ιανουαρίου 1950, έξω απο τις εκκλησίες. Οι συμμετέχοντες είχαν να διαλέξουν αναμεσα σε δυο επιλογές: «ΑΞΙΟΥΜΕΝ, ΤΗΝ ΕΝΩΣΙΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» ή «ΕΝΙΣΤΑΜΕΘΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΝΩΣΙΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ».[5]Οι περισσότεροι υπόγραψαν κάτω απο την πρώτη επιλογή, και συνολικα συγκεντρώθηκαν τέσσερις τόμοι υπογραφών[5] ενώ για πρώτη φορά ψήφισαν και οι γυναίκες.[εκκρεμεί παραπομπή]
Παρόλο που η Εκκλησία ζήτησε μόνο από τους Ελληνοκύπριους χριστιανούς να υπογράψουν, καταμετρήθηκαν και 42 Τουρκοκύπριοι ενώ ψήφισαν και Αρμένιοι.[εκκρεμεί παραπομπή] Στους δημόσιους υπαλλήλους είχε απαγορευθεί η συμμετοχή στο δημοψήφισμα, αλλά εντούτοις κάποιοι από αυτούς ψήφισαν[6]
Η αναφορά του Ρένταγουεϊ για νοθεία Επεξεργασία
Σύμφωνα με τον βρετανός διοικητής της επαρχίας Λεμεσού, Άρθουρ Ρένταγουεϊ, υπήρξε νοθεία στο δημοψήφισμα. Περιέγραψε αρκετους λόγους, όπως την κακή οργάνωση του δημοψηφίσματος, το οτι δεν ελεγχοταν ποιοι ψηφίζανε, ή ενας πολίτης ψήφιζε για ολη του την οικογένεια. Μαλιστα, σημείωσε πως ο συνολικος αριθμός των υπογραφών ξεπερασε τους καταγεγραμμένους ψηφοφόρους. [7][5]
Αντίδραση Τουρκοκυπρίων Επεξεργασία
Οι Τουρκοκύπριοι ήταν αρνητικοι για την προοπτική ένωσης με την Ελλάδα και ως εκ τουτου αντιταχθήκανε στο δημοψήφισμα. Οι δυο παρατάξεις των τουρκοκυπρίων (κεμαλικοί και παραδοσιακοί) δημιουργησαν την Ενιαία Ομοσπονδία Τουρκικών Οργανώσεων ζητόντας την διατήρηση της Κύπρου εντός της Βρετανικής αυτοκρατοριας,[εκκρεμεί παραπομπή] υιοθετόντας μάλιστα αντικομμουνιστικη ρητορική για να κερδίσει εντυπώσεις διεθνώς. Η μεγαλύτερη εκδήλωση των τουρκοκυπρίων κατα του δημοψηφίσματος διορανώθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1949, με 15.000 τουρκοκύπριοι να συμμετέχουν με συνθήματα κατά της Ενωσις και του ΑΚΕΛ.[6] Ταυτοχρονα, ο φοιτητόκοσμος στην Τουρκία ξεσηκωνόταν απαιτοντας την επιστροφή της Κύπρου στην Τουρκία. [8]
Οι 2 αποστολές σε χώρες του εξωτερικού Επεξεργασία
Μετά την ολοκλήρωση του δημοψηφίσματος, Εκκλησία και ΑΚΕΛ εστειλαν ξεχωριστές αποστολές σε δυτικές και ανατολικές χώρες αντίστοιχα, ωστόσο και οι δύο αποστολές κατάφεραν φτωχά αποτελέσματα.[εκκρεμεί παραπομπή]
Συνέπειες δημοψηφίσματος Επεξεργασία
Το δημοψήφισμα του 1950 αποτελεί σταθμό στην ιστορία της Κύπρου. Πέραν του ότι ήταν η πρώτη ουσιαστική προσπάθεια για διεθνοποίηση του θέματος, ήταν και η μοναδική ίσως φορά που Εθναρχία και Αριστερά είχαν κοινό επιδιωκόμενο στόχο. Ηταν ίσως μια από τις ελάχιστες στιγμές στην ιστορία της Κύπρου που μια πρωτοβουλία ετύγχανε ευρείας, ή καλύτερα παλλαϊκής, υποστήριξης.
Εκκλησία της Κύπρου ως πολιτική δύναμη Επεξεργασία
Η Εκκλησία της Κύπρου ξανακέρδισε τον κυρίαρχο ρόλο στην πολιτική ζωή του νησιού. Έγινε ξανά ο πρωταγωνιστής της υπόθεσης της Ενώσεως, ρόλο που διεκδικούσε το ΑΚΕΛ, ενώ έγινε ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης της δεξιάς. Ο ρόλος αυτός τερματίστηκε δεκαετίες αργότερα μετά το θάνατο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.
Διχασμός ελληνοκυπρίων-τουρκοκυπρίων Επεξεργασία
Στο δημοψήφισμα η Εκκλησία αγνόησε πλήρως τους Τουρκοκυπρίους και τις ανησυχίες τους, αφήνοντας τους βορά στους βρετανούς αποικιοκράτες, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν τους φόβους τους και έκαναν ό,τι μπορούσαν για να τους καλλιεργήσουν τουρκική εθνική συνείδηση.[9] Το μόνο κόμμα που είχε δεσμούς με τους Τουρκοκυπρίους ήταν το ΑΚΕΛ, όμως η στροφή του στο αίτημα της Αυτοδιάθεσης-Ένωσης σήμανε την εγκατάλειψη της γραμμής της Ανεξαρτησίας-Αυτονομίας κάτω από ένα ενιαίο μέτωπο μαζί με τους Τουρκοκυπρίους[10] και οδήγησε πολλούς Τουρκοκυπρίους να εγκαταλείψουν την συνδικαλιστική του οργάνωση ΠΕΟ και να ενταχθούν σε τουρκοκυπριακές οργανώσεις.[10] Έκτοτε στρατηγική επιδίωξη των Τουρκοκυπρίων υπήρξε η διασφάλιση μιας ενεργότερης εμπλοκής της Τουρκίας στο Κυπριακό[6]
Το δημοψήφισμα του 1950 συζητείται στην Βουλή το 2017 Επεξεργασία
Στις αρχές του 2017 προκλήθηκε πολιτική κρίση στην Κύπρο, που επηρέασε τις συνομιλίες Αναστασιάδη-Ακιντζί για λύση του Κυπριακού προβλήματος.
Στις 10 Φεβρουαρίου 2017 εγκρίθηκε από την Βουλή τροπολογία που εισηγήθηκε το ΕΛΑΜ και αφορούσε τη συμπερίληψη του Ενωτικού Δημοψηφίσματος του 1950 στις επετείους όπου γίνεται ανάγνωση μηνυμάτων, καθώς και ολιγόλεπτη συζήτηση στις σχολικές[11][12]. Υπέρ της τροπολογίας ψήφισαν το ΕΛΑΜ, το ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ, η Συμμαχία Πολιτών, η Αλληλεγγύη και το Κίνημα Οικολόγων. Αποχή τήρησε ο Δημοκρατικός Συναγερμός ενώ καταψηφίστηκε απο το ΑΚΕΛ.[11]. Αποτέλεσμα της έγκρισης της τροπολογίας, ήταν η αποχώρηση του Ακιντζί από τις συνομιλίες αιτιώμενος την επιδίωξη της πολιτικής της Ένωσης (Κύπρου-Ελλάδας) από τους Ελληνοκυπρίους.[13] Το Εθνικό Συμβούλιο σε ομόφωνη απόφαση του (χωρίς το ΕΛΑΜ) διακήρυξε τη θέληση του για λύση σύμφωνα με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και χαρακτήρισε "διαστρέβλωση" τα "περί επαναφοράς από την ελληνοκυπριακή πλευρά της πολιτικής της `Ενωσης"[14].
Στις 8 Απριλίου 2017 η Βουλή υπερψήφισε διάταξη η οποία όριζε ότι οι σχολικοί εορτασμοί και επέτειοι περνούν στην αρμοδιότητα του εκάστοτε Υπουργού Παιδείας, ακυρώνοντας εμμέσως την προηγούμενη τροπολογία του ΕΛΑΜ. Τριάντα βουλευτές του ΔΗΣΥ (με απώλειες δυο βουλευτών που την καταψήφισαν) και του ΑΚΕΛ ψήφισαν υπέρ, ενώ τα υπόλοιπα κόμματα ψήφισαν εναντίον.[15] Η συνεδρίαση της βουλής ήταν έντονη καθώς ο βουλευτής του Ε.ΛΑ.Μ., Λίνος Παπαγιάννης, αποκάλεσε όσους προτίθενται να υπερψηφίσουν την πρόταση ως "εθνικούς μειοδότες". Αυτό προκάλεσε την αντίδραση των βουλευτών του ΑΚΕΛ οι οποίοι τον χαρακτήρισαν "φασίστα" και ο βουλευτής κινήθηκε προς το μέρος τους για να ζητήσει εξηγήσεις.[16]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Χριστοδουλίδης, Νίκος (29/1/2012). «Η Διασκεπτική Συνέλευση στην Κύπρο». Ανακτήθηκε στις 17/5/2017. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:
|accessdate=, |date=(βοήθεια) - ↑ 2,0 2,1 Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο
<ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα:03. - ↑ Χαϊντς Α. Ριχτερ (2011). Ιστορία της Κυπρου, τόμος δεύτερος (1950-1959). Αθήνα: Εστία. σελ. 24. ISBN 978-960-05-1502-2.
- ↑ Chypre : histoire récente et perspectives d'avenir, Georges Ténékidès, "éditions Nagel, 1964, 293 pages, p.59.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Χριστοδουλίδης, Νίκος (2/9/2012). «Το ενωτικό δημοψήφισμα στην Κύπρο». Καθημερινή. Καθημερινή. Ανακτήθηκε στις 17/5/2017. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:
|accessdate=, |date=(βοήθεια) - ↑ 6,0 6,1 6,2 Κτωρής, Σώτος (16/1/2016). «Ενωτικό δημοψήφισμα 1950 - Η τουρκοκυπριακή παράμετρος». Ανακτήθηκε στις 17/5/2017. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:
|accessdate=, |date=(βοήθεια) - ↑ ΛΕΒΕΝΤΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ (23/1/2017). «Το Ενωτικό Δημοψήφισμα του 1950 μέσα από τα βρετανικά μάτια». η Σημερινή. Ανακτήθηκε στις 17/5/2017. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:
|accessdate=, |date=(βοήθεια) - ↑ Χαϊντς Α. Ριχτερ (2011). Ιστορία της Κυπρου, τόμος δεύτερος (1950-1959). Αθήνα: Εστία. σελίδες 35–38. ISBN 978-960-05-1502-2.
- ↑ Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο
<ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα:63. - ↑ 10,0 10,1 Σολωμού, Παναγιώτη. «Το ενωτικό δημοψήφισμα 1950, το εθνικιστικό αδιέξοδο και η Αριστερά». Ανακτήθηκε στις 17/5/2017. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:
|accessdate=(βοήθεια) - ↑ 11,0 11,1 «Πέρασε πρόταση του ΕΛΑΜ για εορτασμό στα σχολεία του Ενωτικού Δημοψηφίσματος». http://archive.philenews.com/el-gr/top-stories/885/351500/perase-protasi-tou-elam-gia-eortasmo-sta-scholeia-tou-enotikou-dimopsifismatos. Ανακτήθηκε στις 11/4/2017.
- ↑ «Ιδού η τροπολογία ΕΛΑΜ για εορτασμό Ενωτικού Δημοψήφισματος». 10/2/2017. http://www.sigmalive.com/news/politics/404346/idou-i-egkritheisa-tropologia-elam-gia-enotiko-dimopsifisma. Ανακτήθηκε στις 11/4/2017.
- ↑ «Αποχώρηση Ακιντζί από τις συνομιλίες με τον Ν.Αναστασιάδη». 16/2/2017. Ανακτήθηκε στις 11/4/2017. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:
|accessdate=, |date=(βοήθεια) - ↑ «Εθνικό Συμβούλιο: Ομόφωνη δήλωση για αντιδράσεις των Τ/κ για «Ένωση»». 13/2/2017. http://archive.philenews.com/el-gr/top-stories/885/351658/ethniko-symvoulio-omofoni-dilosi-gia-antidraseis-ton-tk-gia-enosi. Ανακτήθηκε στις 11/4/2017.
- ↑ «Υπερψηφίστηκε η πρόταση ΔΗΣΥ για το ενωτικό δημοψήφισμα». https://www.efsyn.gr/arthro/yperpsifistike-i-protasi-disy-gia-enotiko-dimopsifisma. Ανακτήθηκε στις 11/4/2017.
- ↑ ««Χαμός» στην Βουλή της Κύπρου για τις εθνικές επετείους με γιουχαΐσματα και αποδοκιμασίες». Ανακτήθηκε στις 11/4/2017. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:
|accessdate=(βοήθεια)
| |||||||||||||||||
