Βαλκάνια

περιοχή στην Ευρώπη
(Ανακατεύθυνση από Βαλκανική χερσόνησος)

Με την ονομασία Βαλκάνια (εκ της τουρκικής λέξης «μπαλκάν» (balkan = όρος[1] ή υψηλή δασώδης οροσειρά)[2], λεγόμενη και Βαλκανική χερσόνησος ή εναλλακτικά Αιμαϊκή Χερσόνησος/Χερσόνησος του Αίμου (αρχ. ελληνική), χαρακτηρίζεται, τόσο ως πολιτικός όσο και ως γεωγραφικός όρoς, η περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης, νότια του Δούναβη και ανατολικά της Αδριατικής θάλασσας, αλλά και χώρες γειτονικές που βρίσκονται εκτός των φυσικών γεωγραφικών ορίων της χερσονήσου αυτής, που από το μακρινό παρελθόν λειτούργησε και λειτουργεί ως σταυροδρόμι πολιτισμών, μεταξύ Ευρωπαϊκής και Ασιατικής ηπείρου.

Η Βαλκανική Χερσόνησος

Η διακριτή ταυτότητα και ο τεμαχισμός της βαλκανικής χερσονήσου θεωρείται απότοκος της ορεινής γεωγραφίας της, αλλά και της συγκέντρωσης πολλών εθνοτήτων σε έναν γεωγραφικά σε σχετικά περιορισμένο χώρο και της εξαιρετικά βίαιης ιστορίας της, που είναι γεμάτη πολέμους και επιδρομές. Η ευρύτερη περιοχή αυτή των καλύπτει περί τα 550.000 τ.χλμ. και ο πληθυσμός της αγγίζει τα 53 εκατομμύρια κατοίκους. Το όνομα της περιοχής αντλείται από τα Βαλκάνια όρη ή οροσειρά του Αίμου που διατρέχουν την περιοχή από το κέντρο της Βουλγαρίας έως την ανατολική Σερβία.

Ορισμοί και σύνορα Επεξεργασία

Χερσόνησος Επεξεργασία

Τα Βαλκάνια αναφέρονται ως βαλκανική χερσόνησος ή χερσόνησος του Αίμου (Αιμαϊκή Χερσόνησος), καθώς περιβάλλονται από την Αδριατική, το Ιόνιο, το Αιγαίο, τον Μαρμαρά (Προποντίδα) και τη Μαύρη θάλασσα (Εύξεινος Πόντος), νοτιοδυτικά, νότια και νοτιοανατολικά. Ενώ δεν είναι ένα πρότυπο χερσονήσου, δεδομένου ότι δεν έχει κάποιο ισθμό να τη συνδέει με την ηπειρωτική Ευρώπη, τούτος ο ορισμός χρησιμοποιείται συχνά για να υποδείξει την ευρύτερη βαλκανική περιοχή.

Νοτιοανατολική Ευρώπη Επεξεργασία

Εξαιτίας των υποδηλώσεων που προαναφέρθηκαν για τον όρο «Βαλκάνια», πολλοί προτιμούν αντ' αυτού τον όρο Νοτιοανατολική Ευρώπη. Η χρήση αυτού του όρου ως γεωγραφικού προσδιορισμού αυξάνεται σταδιακά. Μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 1999 ονομάστηκε Σύμφωνο σταθερότητας για τη νοτιοανατολική Ευρώπη, και η δικτυακή εφημερίδα Balkan Times μετονομάστηκε σε Southeast European Times το 2003. Η χρήση αυτού του όρου για τη βαλκανική χερσόνησο (και μόνο αυτήν) τεχνικά αγνοεί τη γεωγραφική παρουσία της Ρουμανίας, η οποία βρίσκεται επίσης στο νοτιοανατολικό τμήμα της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Γεωγραφικός ορισμός και όρια Επεξεργασία

 
η γραμμή Σάβου - Λιουμπλιάνσκο πόλιε (Ljubljansko polje) – ποταμός Ίντριτσκα (Idrijca) – ποταμός Σόκα (Soca).
 
Στον χάρτη ενίοτε περιέχονται η Ρουμανία, η Μολδαβία, η Σλοβενία και η Τουρκία (με την Ανατολική Θράκη). Η Σλοβενία κάποιες φορές αρνείται ότι ανήκει στα Βαλκάνια, αυτοχαρακτηριζόμενη ως «χώρα της Κεντρικής Ευρώπης». Επίσης, η Τουρκία συχνά εντάσσεται στη Μέση Ανατολή και όχι στα Βαλκάνια.

Τα βόρεια σύνορα της βαλκανικής χερσονήσου θεωρείται γενικά ότι ευθυγραμμίζονται με τη γραμμή που διαμορφώνεται από τους ποταμούς Δούναβη, Σάβου και Κούπα και ένα τμήμα που συνδέει τις πηγές του Κούπα με τον κόλπο Κβάρνερ.

Υπάρχουν επίσης και άλλοι ορισμοί των βόρειων συνόρων των Βαλκανίων:

Το συνηθέστερα χρησιμοποιούμενο βόρειο σύνορο Δούναβης-Σάβος-Κούπα είναι αυθαίρετο ως προς τα φυσιογραφικά χαρακτηριστικά του, όμως μπορεί να αναγνωριστεί εύκολα στον χάρτη. Είναι ιστορικά δικαιολογήσιμο επειδή η περιοχή που καθορίζεται έτσι (μαζί με τη Ρουμανία, αποκλείοντας το Μαυροβούνιο, τη Δαλματία και τα Επτάνησα) αποτελούσε τον μεγαλύτερο τμήμα της ευρωπαϊκής επικράτειας της Οθωμανικής αυτοκρατορίας από τα τέλη του 15ου έως τον 19ο αιώνα. Ο ποταμός Κούπα σχηματίζει ένα φυσικό σύνορο μεταξύ της νοτιοανατολικής Σλοβενίας και της Κροατίας, ο Σάβος διχοτομεί την Κροατία, τη Σερβία και τον Δούναβη, ο οποίος είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ευρωπαϊκός ποταμός (μετά τον Βόλγα) και διαμορφώνει ένα φυσικό σύνορο μεταξύ Βουλγαρίας, Σερβίας και της Ρουμανίας. Βόρεια αυτής της γραμμής βρίσκεται η πεδιάδα της Παννονίας και (στην περίπτωση της Ρουμανίας) τα Καρπάθια Όρη.

Το υψηλότερο σημείο των Βαλκανίων βρίσκεται στο όρος Ρίλα, στη Βουλγαρία (υψόμετρο 2.925 μέτρα), ενώ το χαμηλότερο στο Φρέαρ των Οινουσσών, ανοιχτά της Μεσσηνίας με βάθος 5.267 μέτρα.

Χώρες Επεξεργασία

Χώρες που ανήκουν εξ ολοκλήρου, γεωγραφικά στη Βαλκανική Χερσόνησο:

Χώρα Πρωτεύουσα χώρας Σημειώσεις
  Αλβανία Τίρανα
  Βόρεια Μακεδονία Σκόπια Η χώρα, είναι σε μεγάλο βαθμό πολυπολιτισμική, και κατοικούν πολλά έθνη στην οποία αποτελούν μειονότητα κυρίως οι Αλβανοί (ειδικότερα στα δυτικά της χώρας), οι Σέρβοι, οι Τούρκοι, οι Ρομά, οι Βόσνιοι Μουσουλμάνοι και οι Βλάχοι, ενώ το κυρίαρχο έθνος της είναι οι Σλαβομακεδόνες. Η Χώρα παλαιότερα επίσημα στον προφορικό λόγο, πριν την Συμφωνία των Πρεσπών, το 2018, διεθνώς αποκαλούνταν, από πολλές χώρες ως Μακεδονία η Δημοκρατία της Μακεδονίας, ενώ η Ελλάδα και η Κύπρος την αποκαλούσαν με το άλλοτε επίσημο προσωρινό όνομα της ως Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ) στα αγγλικά FYROM, η υποτιμητικά Σκόπια, για να μην συγχέεται και συγκρίνεται με το ομώνυμο Ελληνικό γεωγραφικό διαμέρισμα, άλλα και για κυρίως ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους από πλευράς της Ελλάδας. Αντίθετα η Βουλγαρία θεωρεί ότι η επίσημη γλώσσα της χώρας η Σλαβομακεδονική γλώσσα, είναι διάλεκτος της δικής της γλώσσας, επειδή υπάρχουν πολλές ομοιότητες και στις δύο γλώσσες τόσο στον προφορικό, όσο και τον γραπτό λόγο.
  Βοσνία και Ερζεγοβίνη Σεράγεβο Η χώρα, είναι επίσης πολυπολιτισμική, από όλες τις άλλες της Βαλκανικής, και από αποτελείται από τρία κυρίαρχα έθνη: τους Κροάτες, τους Βόσνιους Μουσουλμάνους και τους Σέρβους, τα οποία διαφέρουν κατά πολύ θρησκευτικά, με τους Κροάτες να είναι Καθολικοί Σλάβοι, τους Βόσνιους να ασπάζονται το Σουνιτικό Ισλάμ και τους Σέρβους να είναι Σλαβοορθόδοξοι. Το κυρίαρχο έθνος είναι οι Βόσνιοι Μουσουλμάνοι οι οποίοι αντιπροσωπεύουν το 50% του πληθυσμού της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης. Οι Σέρβοι αποτελούν την πλειοψηφία στα ανατολικά της χώρας, στην Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας.
  Βουλγαρία Σόφια
  Κόσοβο (περιορισμένης αναγνώρισης) Πρίστινα Η Σερβία διεκδικεί το Κόσοβο ως μέρος της επικράτειάς της. Η Σερβία τυπικά δεν ελέγχει το Κοσσυφοπέδιο, καθώς βρίσκεται υπό την επίβλεψη του ΟΗΕ. Το ζήτημα αναγνώρισης του Κοσσυφοπεδίου έχει διχάσει τη διεθνή κοινότητα, καθώς κάποιες χώρες το αναγνωρίζουν ως κυρίαρχο κράτος ενώ κάποιες άλλες όχι ενώ άλλες ως μέρος της Σερβικής Επικράτειας, ενώ τα τελευταία χρόνια, πολλές χώρες, αποσύρουν την αναγνώριση της ανεξαρτησίας του, επειδή δεν θεωρούν νόμιμη, αλλά και ξεκάθαρη την πολιτική θέση της Κυβέρνησης του Κοσόβου. Η πλειοψηφία των κατοίκων σχεδόν ολοκλήρου του Κοσόβου είναι οι Αλβανοί, ενώ στο Βόρειο Κόσοβο είναι οι Σέρβοι.
  Κροατία Ζάγκρεμπ
  Μαυροβούνιο Ποντγκόριτσα Η Μαυροβουνιακή γλώσσα, είναι, στην πραγματικότητα διάλεκτος της Σερβικής, αλλά για πολιτικούς και θρησκευτικούς λόγους, θεωρείται ξεχωριστή γλώσσα, και γράφεται κυρίως με το Λατινικό Αλφάβητο, για να διαχωρίζεται από την επίσημη Σερβική γλώσσα, και εναλλακτικά και με το Κυριλλικό Αλφάβητο, στην οποία γράφεται αποκλειστικά μόνο η Σερβική.

Χώρες που περιλαμβάνονται, μερικώς ή κατά το ήμιση, γεωγραφικά στη Βαλκανική Χερσόνησο:

Χώρα Πρωτεύουσα χώρας Τμήμα της χώρας, το οποίο ανήκει γεωγραφικά στα Βαλκάνια
  Ελλάδα Αθήνα Γεωγραφικά στη Βαλκανική Χερσόνησο, ανήκει μόνο μεγάλο μέρος της Ηπειρωτικής Ελλάδας - το 84% της έκτασης της χώρας (μόνο η Βόρεια και η Κεντρική Ελλάδα, καθώς και η Πελοπόννησος, η οποία είναι γεωγραφικά ξεχωριστή χερσόνησος) - Η νησιωτική Ελλάδα γεωγραφικά δεν ανήκει στα Βαλκάνια (δηλαδή η Εύβοια, οι Σποράδες, τα Νησιά Αιγαίου, τα Νησιά Σαρωνικού, τα Επτάνησα, τα Δωδεκάνησα και η Κρήτη), παρότι ορισμένα νησιά (ειδικότερα οι Κυκλάδες) είναι γεωγραφικά πολύ κοντά, στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Πολλές φορές επίσης η πόλη της Θεσσαλονίκης, αποκαλείται και ως η μητρόπολη των Βαλκανίων, λόγω της ιδιαίτερης γεωγραφικής της θέσης στα Βαλκάνια, αν και γεωγραφικά ανήκει στα Βαλκάνια και η Ελληνική πρωτεύουσα, η Αθήνα.
  Ρουμανία Βουκουρέστι Το μεγαλύτερο μέρος της χώρας (ειδικότερα η περιοχή της Τρανσυλβανίας) ανήκει, γεωγραφικά, στην Κεντρική Ευρώπη, στην οποία ανήκει και πολιτισμικά, επειδή υπήρξε άλλοτε μέρος της Αυστροουγγαρίας, ενώ αντίστοιχα σε πολλές περιοχές της Τρανσυλβανίας η πλειοψηφία των κατοίκων είναι οι Ούγγροι. Ωστόσο, ορισμένοι Ρουμάνοι θεωρούν τη χώρα τους, για πολιτιστικούς λόγους, βαλκανική χώρα. Οι περιοχές βορείως του Δούναβη, ανήκουν γεωγραφικά στην Ανατολική Ευρώπη. Στη Βαλκανική Χερσόνησο, ανήκουν γεωγραφικά, μόνο οι περιοχές ανατολικά του Δούναβη, δηλαδή η Κωνστάντζα, και τα παράλια της Ρουμανίας, στην Μαύρη Θάλασσα.
  Σερβία Βελιγράδι Γεωγραφικά στα Βαλκάνια ανήκει μόνο το μεγαλύτερο μέρος της Σερβίας, δηλαδή, σχεδόν όλο το Βελιγράδι (εκτός από το Βόρειο), η Κεντρική Σερβία και το αμφισβητούμενο Κοσσυφοπέδιο και Μετόχια. Η αυτόνομη επαρχία της Βοϊβοντίνας πολιτισμικά αλλά και γεωγραφικά ανήκει στην Κεντρική Ευρώπη, καθώς βρίσκεται βορείως του Δούναβη, όπως επίσης και το Βόρειο Βελιγράδι, επειδή υπήρξαν μέρος της άλλοτε Αυστροουγγαρίας, αν και ορισμένοι Σέρβοι, θεωρούν ότι ανήκουν και αυτά τα εδάφη, στα Βαλκάνια.
  Τουρκία Άγκυρα Γεωγραφικά στη Βαλκανική Χερσόνησο ανήκουν μόνο οι περιοχές της Ανατολικής Θράκης και η Δυτική Κωνσταντινούπολη, τα οποία αποκαλούνται «Ευρωπαϊκή Τουρκία», αν και ορισμένοι Τούρκοι, δεν θεωρούν τη Δυτική Κωνσταντινούπολη και τη Χερσόνησο της Καλλίπολης, ως Ευρωπαϊκά Εδάφη, επειδή οι Επαρχίες Κωνσταντινούπολης και Τσανάκκαλε, απλώνονται και στις δύο ηπείρους (Ευρώπη και Ασία). Ωστόσο γεωγραφικά, το μεγαλύτερο μέρος της Τουρκίας, ανήκει στη Μέση Ανατολή, και πολλές φορές η χώρα, θεωρείται από τους περισσότερους, τόσο για γεωγραφικούς, γλωσσικούς, αλλά και πολιτικούς και πολιτισμικούς λόγους, ασιατική χώρα.

Χώρες που δεν ανήκουν, γεωγραφικά στη Βαλκανική Χερσόνησο, αλλά συνδέονται με αυτήν:

Χώρα Πρωτεύουσα χώρας Σημειώσεις
  Κύπρος Λευκωσία Αν και η Κύπρος βρίσκεται γεωγραφικά νότια της Ασιατικής Τουρκίας (Μικρά Ασία), περιστασιακά περιλαμβάνεται στους ορισμούς των Βαλκανίων λόγω των πολιτιστικών και ιστορικών δεσμών της με την περιοχή, και κυριότερα με την Ελλάδα.
  Μολδαβία Κισινάου Υπάρχουν κάποιοι ορισμοί που συμπεριλαμβάνουν τη Μολδαβία στη Βαλκανική Χερσόνησο, σύμφωνα με τους οποίους η Ρουμανική γλώσσα, είναι κομμάτι της Βαλκανικής Χερσονήσου, από την οποία προέρχεται, η Μολδαβική γλώσσα, η οποία είναι διάλεκτος της Ρουμανικής, αλλά για πολιτικούς λόγους, θεωρείται ξεχωριστή γλώσσα. Ωστόσο, η Μολδαβία, ανήκει εξ ολοκλήρου, γεωγραφικά στην Ανατολική Ευρώπη, όπως επίσης, τόσο και πολιτισμικά, όσο και πολιτικά επειδή υπήρξε μέρος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ενώ και η Ρουμανική γλώσσα, δεν έχει καμία ομοιότητα, με τις γλώσσες της Βαλκανικής (οι οποίες είναι κυρίως σλαβικές), επειδή είναι Ρομανική γλώσσα. Επίσης η περιοχή της Υπερδνειστερίας, δεν θεωρείται καθόλου Βαλκάνια, επειδή κατοικείται κατά πλειοψηφία από Ρώσους και Ουκρανούς, ενώ το ίδιο ισχύει επίσης και για την περιοχή της αυτόνομης Γκαγκαουζίας, η οποία κατοικείται από αυτόχθονο τουρκόφωνο πληθυσμό.
  Ουγγαρία Βουδαπέστη Αν και η Ουγγαρία βρίσκεται γεωγραφικά στην Κεντρική Ευρώπη, περιστασιακά περιλαμβάνεται στους ορισμούς των Βαλκανίων λόγω των πολιτιστικών και ιστορικών δεσμών της με την περιοχή.
  Ουκρανία Κίεβο Γεωγραφικά, η Ουκρανία, ανήκει εξ ολοκλήρου στην Ανατολική Ευρώπη. Περιοχές της κοντά στα σύνορα με την Ρουμανία, βόρεια του ποταμού Δούναβη, για γεωγραφικούς λόγους θεωρείται ότι ανήκουν στη Βαλκανική Χερσόνησο.
  Σλοβενία Λιουμπλιάνα Γεωγραφικά, η Σλοβενία, ανήκει εξ ολοκλήρου στην Κεντρική Ευρώπη, αλλά για γεωγραφικούς λόγους θεωρείται ότι ανήκει στη Βαλκανική Χερσόνησο, επειδή ή χώρα μέχρι την ανεξαρτησία της το 1991, ήταν μέρος της πρώην Γιουγκοσλαβίας, καθώς και γλωσσικούς, επειδή η Σλοβενική, είναι σλαβική γλώσσα. Πολιτισμικά, αλλά και θρησκευτικά, η Σλοβενία, ανήκει επίσης στην Κεντρική Ευρώπη, επειδή η χώρα υπήρξε μέρος της Αυστροουγγαρίας, ενώ αντίστοιχα οι Σλοβένοι είναι Καθολικοί Σλάβοι.

Κλίμα Επεξεργασία

Τα Βαλκάνια έχουν γενικά ποικιλία ορεινού, ηπειρωτικού και μεσογειακού κλίματος με κάποιες διάφορες και μεταξύ των ίδιων τύπων, κατά κανόνα στα Βόρεια οι χειμώνες είναι πολύ ψυχροί με θερμοκρασίες -24°C και -28°C και μπορεί να φτάσουν και -30°C ενώ στα νότια είναι πιο ήπιοι με θερμοκρασίες από +11°C και +3°C και μπορεί να φτάσει και -1°C. Ακόμη, τα καλοκαίρια είναι αρκετά ζεστά σε όλες τις βαλκανικές χώρες και μπορεί να φτάσουν έως +40°C. Οι ακραίες θερμοκρασίες που έχουν σημειωθεί στα Βαλκάνια είναι +48°C στην Ελλάδα και -39°C στη Ρουμανία.

Φυσικοί πόροι Επεξεργασία

 
Άποψη της οροσειράς Ρίλα στη Βουλγαρία, το υψηλότερο βουνό στη Βαλκανική Χερσόνησο που φτάνει τα 2925 μ.
 
Πανόραμα της Στάρα Πλάνινα. Η υψηλότερη κορυφή είναι η Μπότεφ σε υψόμετρο 2.376 μέτρων.
 
Άποψη προς τη Ρίλα, το υψηλότερο βουνό των Βαλκανίων με υψόμετρο 2.925 μέτρων
 
Το φρούριο του Γκόλουμπατς στη Σερβία, φυλά το σύνορο των Βαλκανίων στο Δούναβη
 
Γραμμή Γίρετσεκ


 
Τα ερείπια της Απολλωνίας κοντά στο Φιέρι, Αλβανία
 
Ερείπια του ρωμανικού παλατιού Φέλιξ Ρομουλιάνα, UNESCO, Σερβία.
 
Το φρούριο Τσάρεβετς, ισχυρή δύναμη στα μεσαιωνικά Βαλκάνια στην πρώην πρωτεύουσα της Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας, το Βελίκο Τάρνοβο.
 
Εκκλησία Αγίου Ιωάννη του Κάνεο και Λίμνη Οχρίδα. Η τοποθεσία χαρακτηρίστηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO το 1980.

Το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής των Βαλκανίων καλύπτεται από οροσειρές που τη διατρέχουν από νοτιοδυτικά προς βορειοανατολικά. Οι κύριες οροσειρές είναι οι Δειναρικές Άλπεις στη Σλοβενία, την Κροατία και τη Βοσνία, το Όρος Σκάρδος που ξεκινά από την Αλβανία προς τη Βόρεια Μακεδονία και την οροσειρά της Πίνδου ως την κεντρική Ελλάδα. Στη Βουλγαρία υπάρχουν οροσειρές που διατρέχουν την περιοχή από ανατολάς προς δυσμάς, όπως τα Βαλκάνια Όρη και η οροσειρά της Ροδόπης στα σύνορά της με την Ελλάδα. Η υψηλότερη κορυφή είναι η Μουσαλά, (2925 μ) στο όρος Ρίλα, στη νοτιοδυτική Βουλγαρία.

Στις ακτές το κλίμα των Βαλκανίων είναι μεσογειακό ενώ στην ενδοχώρα είναι ήπιο ηπειρωτικό. Στο βόρειο τμήμα της χερσονήσου και στις ορεινές περιοχές, ο χειμώνας είναι συνήθως παγωμένος με συχνές χιονοπτώσεις, ενώ το καλοκαίρι ξηρό και θερμό. Στις νότιες περιοχές ο χειμώνας είναι συνήθως ηπιότερος.

Στο πέρασμα των αιώνων πολλά δάση καταστράφηκαν και αντικαταστάθηκαν με θάμνους και πόες. Στις νότιες περιοχές και κοντά στις ακτές υπάρχει σημαντική αειθαλής βλάστηση. Στην ενδοχώρα υπάρχουν τα τυπικά δάση της Ευρώπης με οξιά και δρυ ή έλατο και πεύκο στα ορεινά. Η δενδρογραμμή ή «όριο βλάστησης» στους ορεινούς όγκους αναπτύσσεται περίπου στο ύψος των 1800-2300 μ.

Οι καλλιέργειες στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων εκτιμούνται γενικώς ως μη παραγωγικές, εκτός από τις πεδιάδες όπου το θερμό κλίμα και οι γόνιμες αλλουβιανές αποθέσεις δίνουν τις ευκαιρίες για μια ικανοποιητική παραγωγή. Οι καλλιέργειες στα ορεινά εδάφη είναι μικρές και έχουν συνήθως τοπική εμβέλεια, εκτός από τις καλλιέργειες της αμπέλου και της ελιάς που παρουσιάζουν εξαγωγικές δραστηριότητες.

Οι ενεργειακές πηγές περιορίζονται σε κοιτάσματα λιγνίτη, στη Βουλγαρία, τη Σερβία, τη Βοσνία και την Ελλάδα. Υπάρχουν, επίσης, μικρά αποθέματα πετρελαίου στη Σερβία την Αλβανία, την Κροατία και την Ελλάδα (Αιγαίο). Το φυσικό αέριο κατά το πλείστον εισάγεται ελλείψει εντοπίων ικανοποιητικών αποθεμάτων και χρησιμοποιούνται κυρίως υδροηλεκτρικοί σταθμοί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, εκτός από την περίπτωση της Βουλγαρίας που χρησιμοποιεί και πυρηνικό αντιδραστήρα για την ικανοποίηση των αναγκών της και της Ελλάδας που χρησιμοποιεί λιγνίτη.

Όσον αφορά στον ορυκτό πλούτο, υπάρχει αρκετός χαλκός, ψευδάργυρος, χρώμιο, μαγγάνιο, βωξίτες, χρυσός και ουράνιο. Ορισμένα από τα μέταλλα -κυρίως οι βωξίτες- είναι τμήμα της βαλκανικής εξαγωγικής δραστηριότητας, κυρίως στην ελληνική επικράτεια.

Σύνθεση πληθυσμών ανά εθνικότητα και θρησκεία Επεξεργασία

Ακολουθεί κατάλογος με τον πληθυσμό των βαλκανικών χωρών.

Χώρα ή περιοχή Πληθυσμός
  Αλβανία 2.831.741[3]
  Βόρεια Μακεδονία 2.076.255[4]
  Βοσνία και Ερζεγοβίνη 3.531.159[5]
  Βουλγαρία 6.951.482[6]
  Ελλάδα 10.815.197[7]
  Κόσοβο 1.782.115[8]
  Κροατία 4.065.253 [9]
  Μαυροβούνιο 620.029[10]
  Ρουμανία 19.318.000[11]
  Σλοβενία 2.100.126[12]
  Σερβία 6.926.705[13]
  Τουρκία (Ανατολική Θράκη) 10.620.739[14]
Βαλκάνια 71.638.801

Οι κύριες θρησκείες της περιοχής είναι ο ανατολικός ορθόδοξος Χριστιανισμός, ο Καθολικισμός και ο Ισλαμισμός. Επίσης ασκείται μια ποικιλία διαφορετικών παραδόσεων της κάθε πίστης, με κάθε μία από τις ορθόδοξες χώρες να έχει την εθνική της εκκλησία.

Ο Χριστιανισμός είναι η κύρια θρησκεία στην πλειοψηφία των παρακάτω χωρών:[15] Θρησκευτικές μειονότητες της εκάστοτε χώρας[15]
  Σερβία: 84% (κατά πλειοψηφία ο πληθυσμός της χώρας, ασπάζεται τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό, και συγκεκριμένα είναι Ορθόδοξοι Παλαιοημερολογίτες) * Αθεϊσμός (πολλοί Σέρβοι πολίτες δηλώνουν άθεοι κυρίως στις μεγάλες πόλεις, κυρίως λόγω του κομμουνιστικού τους παρελθόντος, ειδικότερα όμως οι μικτοί Γιουγκοσλάβοι, αλλά και οι μόνιμοι λιγοστοί Κινέζοι)
* Ρωμαιοκαθολικοί 5% (κυρίως οι Σλοβένοι, οι Κροάτες και οι Σλοβάκοι, οι οποίοι αποτελούν μειονότητα, αλλά και άλλοι Σλάβοι όπως οι Πολωνοί και οι Σλοβάκοι, καθώς και οι Ούγγροι, που αποτελούν πλειοψηφία στην Βόρεια Βοϊβοντίνα)
* Σουνιτικό Ισλάμ 3% (κυρίως οι Αλβανοί, στην κοιλάδα του Πρέσεβο, οι Μποσνιάκοι και οι Μουσουλμάνοι στην περιοχή του Ανατολικού Σάντζακ και αρκετοί Ρομά)
* Προτεσταντισμός (1%, κυρίως οι Γερμανοί της Βοϊβοντίνας και λίγοι Ρουμάνοι, οι περισσότεροι είναι κυρίως Ορθόδοξοι Χριστιανοί)
άλλοι (6%)
  Ελλάδα: 93% (κατά πλειοψηφία ο πληθυσμός της χώρας, ασπάζεται τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό) * Αθεϊσμός (αρκετοί Έλληνες πολίτες δηλώνουν άθεοι τα τελευταία χρόνια, ειδικότερα οι νεότερες γενιές, αλλά και γενικότερα οι πολίτες που ψηφίζουν κυρίως κόμματα από τον χώρο της Αριστεράς, καθώς και πολλοί Έλληνες καλλιτέχνες του θεάματος και του πολιτισμού)
* Σουνιτικό Ισλάμ 4% (κυριότερα η Μουσουλμανική μειονότητα Ελλάδος, δηλαδή οι Πομάκοι, οι Αλεβίτες, πολλοί Ρομά οι οποίοι ζουν κυρίως σε χωριά και οι Τούρκοι της Ελληνικής Θράκης, σε μεγαλύτερο ποσοστό στην Ροδόπη και την Ξάνθη, και σε πάρα πολύ μικρά ποσοστά σε Έβρο και Δωδεκάνησα)
* Καθολικισμός (κυρίως στα νησιά των Κυκλάδων: Σύρος, Τήνος και Άνδρος, και σε περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης)
* άλλοι (Αιρετικοί, Παλαιοημερολογίτες - κυρίως στην Βόρεια Ελλάδα, Προτεσταντισμός και Αρχαία Ελληνική Θρησκεία)
  Βουλγαρία: 87% (κατά πλειοψηφία ο πληθυσμός της χώρας, ασπάζεται τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό) * Αθεϊσμός (οι περισσότεροι Βούλγαροι πολίτες δηλώνουν άθεοι, λόγω του κομμουνιστικού τους παρελθόντος)
* Σουνιτικό Ισλάμ 13% (κυρίως στην νότια Βουλγαρία, οι Πομάκοι και οι Τούρκοι, στην περιοχή της Ροδόπης, οι οποίοι ζουν κυρίως σε χωριά - με κυριότερο αστικό κέντρο το Κίρτζαλι, και σε διάσπαρτες περιοχές της Νότιας Δοβρουτσάς, στην βόρεια Βουλγαρία)
* άλλοι (Αιρετικοί και Παλαιοημερολογίτες)
  Κροατία: 86% (κατά πλειοψηφία ο πληθυσμός της χώρας, ασπάζεται τον Καθολικισμό) * Ορθόδοξοι (4%, κυρίως οι λιγοστοί μόνιμοι Σέρβοι, που παρέμειναν μετά τους Γιουγκοσλαβικούς πολέμους σε διάφορες περιοχές)
* Σουνιτικό Ισλάμ (1%, κυρίως Μποσνιάκοι)
* άλλοι (7%)
* Αθεϊσμός (αρκετοί Κροάτες δηλώνουν άθεοι)
  Σλοβενία: 57% (κατά πλειοψηφία ο πληθυσμός της χώρας, ασπάζεται τον Καθολικισμό, συμπεριλαμβάνονται και οι Ιταλοί της Σλοβενίας) * Σουνιτικό Ισλάμ (2%)
* Ορθόδοξοι (2%, κυρίως Σέρβοι)
* άλλοι (36%)
* Αθεϊσμός (αρκετοί Σλοβένοι δηλώνουν άθεοι)
  Μαυροβούνιο: 74% (κατά πλειοψηφία ο πληθυσμός της χώρας, ασπάζεται τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό, , συμπεριλαμβάνονται και οι Σέρβοι του Μαυροβουνίου) * Αθεϊσμός (οι περισσότεροι πολίτες του Μαυροβουνίου δηλώνουν άθεοι, λόγω του κομμουνιστικού παρελθόντος)
* Σουνιτικό Ισλάμ 19% (κυρίως οι Αλβανική μειονότητα στα νότια της χώρας - με κυριότερο αστικό κέντρο το Ουλτσίν, και οι Μουσουλμάνοι στην περιοχή του Δυτικού Σάντζακ)
* Ρωμαιοκαθολικοί 3% (κυρίως στα παράλια της χώρας)
* άλλοι (5%)
  Βόρεια Μακεδονία: 64% (κατά πλειοψηφία ο πληθυσμός της χώρας, ασπάζεται τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό, και συγκεκριμένα είναι Ορθόδοξοι Παλαιοημερολογίτες) * Σουνιτικό Ισλάμ 33% (κυρίως οι Αλβανόφωνοι, με κυριότερα αστικά κέντρα το Τέτοβο, το Γκόστιβαρ, τη Δίβρη και τα Δυτικά Σκόπια, η πλειοψηφία των Ρομά και οι Τούρκοι της χώρας, καθώς και οι Τορμπέσοι - Μουσουλμάνοι Σλαβομακεδόνες)
* Ρωμαιοκαθολικοί (αρκετοί Βλάχοι της χώρας, οι περισσότεροι είναι κυρίως Ορθόδοξοι Χριστιανοί)
Το Ισλάμ είναι η κύρια θρησκεία μόνο στις παρακάτω τέσσερις χώρες:[15] Θρησκευτικές μειονότητες της εκάστοτε χώρας[15]
  Τουρκία: 99% (κατά πλειοψηφία ο πληθυσμός της χώρας, ασπάζεται το Σουνιτικό Ισλάμ) * Καθολικοί
* Ορθοδοξία (κυρίως οι Έλληνες, οι Αρμένιοι, οι Ασσύριοι και οι Γεωργιανοί)
* Σιιτικό Ισλάμ (σε πολύ μικρό ποσοστό η Αζερική και η Ιρανική μειονότητα και ορισμένοι Τσετσένοι, Ιρακινοί και Κούρδοι, αν και οι τρεις τελεύταιες εθνικότητες είναι κατά κύριο λόγο Σουνίτες)
* Κρυπτοχριστιανοί (ακόμη και σήμερα αρκετοί δηλώνουν κυρίως στην περιοχή του Πόντου)
* Αθεϊσμός
  Κόσοβο: 94% (κατά πλειοψηφία ο πληθυσμός της χώρας, ασπάζεται το Σουνιτικό Ισλάμ και είναι η Αλβανόφωνη πλειοψηφία, αλλά και διάφορες εθνικές ομάδες όπως οι Γκοράνοι - Σλαβόφωνοι, οι Βόσνιοι, οι Τούρκοι, οι Ρομά, οι Ασκαλιού και οι Αιγύπτιοι του Κοσόβου) * Αθεϊσμός (οι περισσότεροι πολίτες του Κοσόβου δηλώνουν άθεοι, λόγω του κομμουνιστικού παρελθόντος)
* Ρωμαιοκαθολικοί (2%, κυρίως Σλοβένοι και Κροάτες του Κοσόβου)
* Ορθόδοξοι, συγκεκριμένα Ορθόδοξοι Παλαιοημερολογίτες 5% (κυρίως στο Βόρειο Κόσοβο και τους σερβικούς θύλακες - με κυριότερο αστικό κέντρο τη Μιτρόβιτσα)
  Αλβανία: 58% (κατά πλειοψηφία ο πληθυσμός της χώρας, ασπάζεται το Σουνιτικό Ισλάμ) * Αθεϊσμός (οι περισσότεροι Αλβανοί πολίτες δηλώνουν άθεοι, λόγω του κομμουνιστικού τους παρελθόντος)
* Ρωμαιοκαθολικοί 10% (Κυρίως στην βορειοδυτική Αλβανία, και στα παράλια της Αδριατικής)
* Ορθόδοξος Χριστιανισμός 7% (Κυρίως στην Νότια Αλβανία και στην πεδιάδα Μουζακία - Ορθόδοξοι Χριστιανοί είναι κυρίως οι Έλληνες, οι Βλάχοι και οι Σλαβομακεδόνες‎ της Αλβανίας)
Σιιτικό Ισλάμ (κυρίως σε ορεινά χωριά της Βόρειας Αλβανίας)
Αλεβίτες
άλλοι (24%)
  Βοσνία και Ερζεγοβίνη: 50% (κυρίως ο μισός πληθυσμός της χώρας ασπάζεται το Σουνιτικό Ισλάμ, και κυρίως οι Μποσνιάκοι) * Αθεϊσμός (οι περισσότεροι πολίτες της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης δηλώνουν άθεοι, λόγω του κομμουνιστικού παρελθόντος)
* Ορθόδοξοι, συγκεκριμένα Ορθόδοξοι Παλαιοημερολογίτες 31% (κυρίως οι Σερβοβόσνιοι, στη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας)
* Ρωμαιοκαθολικοί 15% (κυρίως οι Κροάτες και οι λιγοστοί Σλοβένοι της Βοσνίας, και διάφοροι άλλοι σε περιοχές, στα βόρεια της χώρας, με κυριότερο αστικό κέντρο το Μπίχατς)
άλλοι (4%)

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Γ. Μπαμπινιώτης Ετυμολογία: Περιπλάνηση στην ιστορία των λέξεων, To BHMA 7/12/1997. Ανακτήθηκε 22/11/2007
  2. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια τομ.Στ΄, σελ.537
  3. «Στατιστική Υπηρεσία της Αλβανίας. Απογραφή 2011». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2014. 
  4. Στατιστική Υπηρεσία της Βόρειας Μακεδονίας Επίσημη εκτίμηση 2019
  5. «Στατιστική Υπηρεσία της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Απογραφή 2013» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2020. 
  6. Στατιστική Υπηρεσία της Βουλγαρίας. Επίσημη εκτίμηση 2019
  7. «Ελληνική Στατιστική Αρχή. Απογραφή 2011» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 17 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2014. 
  8. «Στατιστική Υπηρεσία Κοσόβου. Επίσημη εκτίμηση 2019». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2020. 
  9. Στατιστική Υπηρεσία της Κροατίας. Επίσημη εκτίμηση 2019
  10. Στατιστική Υπηρεσία Μαυροβουνίου. Απογραφή 2011
  11. Στατιστική Υπηρεσία της Ρουμανίας. Επίσημη εκτίμηση 2020
  12. Στατιστική Υπηρεσία της Σλοβενίας. Επίσημη εκτίμηση 2019
  13. Στατιστική Υπηρεσία της Σερβίας. Επίσημη εκτίμηση 2020
  14. «Turkish Statistical Institute. Registered population as of 2011». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2014. 
  15. 15,0 15,1 15,2 15,3 «FIELD LISTING :: RELIGIONS». CIA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2018. 

Δικτυακοί τόποι Επεξεργασία