Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ποδοσφαίρου

Το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου (αγγλικά: UEFA European Championship), γνωστό ως Euro, είναι η ευρωπαϊκή ποδοσφαιρική διοργάνωση, στην οποία διαγωνίζονται οι εθνικές ομάδες ανδρών των μελών της UEFA προκειμένου να αναδειχθεί ο πρωταθλητής της Ευρώπης. Διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια από το 1960, στις ζυγές χρονιές μεταξύ των Παγκοσμίων Κυπέλλων Ποδοσφαίρου, και στην αρχή ονομαζόταν UEFA European Nations' Cup προτού αλλάξει στο σημερινό του όνομα το 1968. Ξεκινώντας από το πρωτάθλημα του 1996, ορισμένα πρωταθλήματα αναφέρονται συχνά με την μορφή "UEFA Euro [χρονιά]" και αυτή η μορφή έχει από τότε εφαρμοστεί και στα προηγούμενα πρωταθλήματα.[1]

Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου
Τo τρόπαιο του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος
ΔιοργανωτήςUEFA
Ίδρυση1960
Χώρος διεξαγωγήςΕυρώπη
Αριθμός ομάδων55 (προκριματικά)
24 (τελικά)
Προκρίνει σεΚύπελλο Πρωταθλητών CONMEBOL–UEFA
Τρέχων κάτοχος Ισπανία (4ος τίτλος)
(2024)
Περισ. κατακτήσεις Ισπανία
(4 τίτλοι)
Τηλεοπτική κάλυψηuefa.tv
Ιστοσελίδαuefa.com/euro2024
2024
Commons page Πολυμέσα σχετικά με τη διοργάνωση

Πριν να εισέλθουν στην διοργάνωση, όλες οι ομάδες εκτός από την εθνική ομάδα της χώρας που φιλοξενεί κάθε φορά το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα (η οποία προκρίνεται αυτόματα) διαγωνίζονται στην προκριματική διαδικασία. Οι νικητές του πρωταθλήματος είχαν την δυνατότητα να διαγωνιστούν στο επόμενο Κύπελλο Συνομοσπονδιών της FIFA το οποίο καταργήθηκε αλλά δεν ήταν υποχρεωμένοι να το κάνουν. Από το 2020, οι νικητές διαγωνίζονται στο Κύπελλο Πρωταθλητών CONMEBOL–UEFA ενάντια στον νικητή του Κόπα Αμέρικα.

Τα 17 ευρωπαϊκά πρωταθλήματα ποδοσφαίρου, που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα, έχουν κερδήσει 10 διαφορετικές εθνικές ομάδες: η Ισπανία έχει κερδίσει τέσσερις τίτλους, η Γερμανία έχει κερδίσει τρεις τίτλους, η Γαλλία και η Ιταλία έχουν κερδίσει από δύο τίτλους έκαστη, ενώ η Σοβιετική Ένωση, η Τσεχοσλοβακία, η Ολλανδία, η Δανία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία έχουν κερδίσει από έναν τίτλο. Μέχρι σήμερα, η Ισπανία είναι η μόνη ομάδα στην ιστορία της διοργάνωσης που έχει κερδίσει συνεχόμενους τίτλους (το 2008 και το 2012).[2] Πρόκειται για την δεύτερη πιο δημοφιλή ποδοσφαιρική διοργάνωση στον κόσμο μετά το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου της FIFA. Τον τελικό του Euro 2016 παρακολούθησαν περίπου 600 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως.

Η διοργάνωση του 2024 ανέδειξε νικήτρια την Ισπανία, η οποία κέρδισε την Αγγλία με σκορ 2–1 στο Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου.[3]

Από το 1984, και επίσημα από το 1991, διεξάγεται και Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου των Γυναικών.

 
Χάρτης με τα καλύτερα αποτελέσματα των χωρών. 10 χώρες έχουν κερδίσει, η Γερμανία και η Δυτική Γερμανία θεωρούνται ως ενιαία χώρα.

Η ιδέα για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πρωταθλήματος εθνικών ομάδων υπήρχε από το 1927 και ανήκε στο Γάλλο Ανρί Ντελονέ, παλιό ποδοσφαιριστή και διαιτητή που τότε ήταν αναπληρωτής πρόεδρος της FIFA, όμως οι συνθήκες δεν ήταν ώριμες.

Μόλις τον Ιούνιο του 1957, όταν πλέον είχαν ξεκινήσει αντίστοιχες διοργανώσεις σε άλλες ηπείρους: το Κόπα Αμέρικα στη Νότια Αμερική, το Κόπα Άφρικα στην Αφρική και το Κύπελλο Εθνών στην Ασία, αποφάσισαν και τα κράτη μέλη της UEFA να διοργανώσουν ένα ευρωπαϊκό πρωτάθλημα. Από τα 31 μέλη της ΟΥΕΦΑ μόνο 14 ψήφισαν την πρόταση, που συνάντησε μεγάλη αντίδραση από τις τέσσερις βρετανικές ομοσπονδίες. Τελικά, αποφασίστηκε η πραγματοποίηση του θεσμού ανά τετραετία με την ονομασία Κύπελλο Εθνών «Ανρί Ντελονέ», προς τιμήν του εμπνευστή του, ο οποίος είχε πλέον πεθάνει από το 1955, αφού στο μεταξύ είχε διατελέσει γενικός γραμματέας της UEFA ως το 1954.

Στην πρώτη διοργάνωση δήλωσαν συμμετοχή μόνο 17 χώρες, με απούσες τις πιο δυνατές ομάδες της Ευρώπης. Δεν δήλωσαν συμμετοχή: οι τέσσερις βρετανικές ομοσπονδίες (Αγγλία, Σκωτία, Ουαλία, Βόρεια Ιρλανδία), η παγκόσμια πρωταθλήτρια του 1954 Δυτική Γερμανία, η φιναλίστ του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1958 Σουηδία, η Ιταλία και η Ολλανδία. Η τελική φάση έγινε στη Γαλλία τον Ιούλιο του 1960 και πρώτη νικήτρια ήταν η Σοβιετική Ένωση.

Η επιτυχία της διοργάνωσης και η απήχηση που είχε στους φιλάθλους είχαν ως αποτέλεσμα στο δεύτερο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα να συμμετάσχουν όλες οι χώρες μέλη της UEFA.

Σύστημα διεξαγωγής

Επεξεργασία

Στις πρώτες δύο διοργανώσεις (1960, 1964) οι ομάδες έπειτα από κλήρωση αγωνίζονταν σε διπλούς αγώνες νοκ-άουτ μέχρι τα ημιτελικά. Ακολουθούσε η τελική φάση στην έδρα μιας από τις τέσσερις χώρες, που περιλάμβανε τους δυο ημιτελικούς, τον μεγάλο τελικό και τον αγώνα για την τρίτη θέση.

Από την τρίτη διοργάνωση (1968) κι έπειτα η προκριματική φάση διεξάγεται σε ομίλους. Έως το 1976 οι όμιλοι ήταν οκτώ. Οι πρώτοι των ομίλων αγωνίζονταν στα προημιτελικά σε διπλούς αγώνες νοκ-άουτ και μόνο τέσσερις ομάδες αγωνίζονταν στην τελική φάση που διεξαγόταν στην έδρα μιας από τις τέσσερις χώρες.

Από το 1980 οι ομάδες της τελικής φάσης έγιναν οκτώ, που προκρίνονταν από επτά προκριματικούς ομίλους, ενώ η διοργανώτρια χώρα συμμετείχε απευθείας στην τελική φάση. Οι οκτώ ομάδες αγωνίζονταν σε δυο ομίλους. Το 1980 οι πρώτοι των ομίλων αγωνίστηκαν στον τελικό και οι δεύτεροι στον μικρό τελικό για την 3η θέση. Από το 1984 έως το 1992, οι δύο πρώτοι των ομίλων αγωνίζονταν στους ημιτελικούς, ενώ καταργήθηκε ο αγώνας της 3ης θέσης ως άνευ σημασίας.

Από το 1996 οι ομάδες της τελικής φάσης έγιναν δεκαέξι, οι οποίες προκρίνονταν από προκριματικούς ομίλους, ενώ η διοργανώτρια χώρα συμμετείχε απευθείας στην τελική φάση. Το 2000 (Βέλγιο / Ολλανδία), το 2008 (Αυστρία / Ελβετία) και το 2012 (Πολωνία / Ουκρανία) η τελική φάση ανατέθηκε σε δύο χώρες. Οι 16 ομάδες της τελικής φάσης αγωνίζονταν σε τέσσερις ομίλους και στη συνέχεια οι δυο πρώτες κάθε ομίλου αγωνίζονταν σε αγώνες νοκ-άουτ από τα προημιτελικά έως τον τελικό.

Από το 2016 και έπειτα, οι ομάδες της τελικής φάσης αυξήθηκαν σε 24. Χωρίζονται σε έξι ομίλους των τεσσάρων ομάδων και την πρόκριση για τη φάση των 16 παίρνουν οι δύο πρώτες κάθε ομίλου καθώς και οι τέσσερις καλύτερες τρίτες. Η τελική φάση του 2020 ανατέθηκε σε 11 πόλεις από 11 διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες.

Ομάδες τελικής φάσης

Επεξεργασία
  • 1960 – 1976: 4
  • 1980 – 1992: 8
  • 1996 – 2012: 16
  • 2016 – 2024: 24

Αποτελέσματα

Επεξεργασία

Οι τελικοί

Επεξεργασία
Έτος Διοργανώτρια Τελικός Αγώνας για την 3η θέση Αριθμός των Ομάδων
Πρωταθλήτρια Αποτέλεσμα Φιναλίστ Τρίτη θέση Αποτέλεσμα Τέταρτη θέση
1960   Γαλλία  
Σοβιετική Ένωση
2–1
(παρ)
 
Γιουγκοσλαβία
 
Τσεχοσλοβακία
2–0  
Γαλλία
4
1964   Ισπανία  
Ισπανία
2–1  
Σοβιετική Ένωση
 
Ουγγαρία
3–1
(παρ)
 
Δανία
4
1968   Ιταλία  
Ιταλία
1–1 (παρ)
2–0 (επ)
 
Γιουγκοσλαβία
 
Αγγλία
2–0  
Σοβιετική Ένωση
4
1972   Βέλγιο  
Δυτική Γερμανία
3–0  
Σοβιετική Ένωση
 
Βέλγιο
2–1  
Ουγγαρία
4
1976   Γιουγκοσλαβία  
Τσεχοσλοβακία
2–2
(5–3 π)
 
Δυτική Γερμανία
 
Ολλανδία
3–2
(παρ)
 
Γιουγκοσλαβία
4
1980   Ιταλία  
Δυτική Γερμανία
2–1  
Βέλγιο
 
Τσεχοσλοβακία
1–1
(9–8 π)
 
Ιταλία
8
1984   Γαλλία  
Γαλλία
2–0  
Ισπανία
Η Δανία και η Πορτογαλία μοιράστηκαν την τρίτη θέση.[1] 8
1988   Δυτική Γερμανία  
Ολλανδία
2–0  
Σοβιετική Ένωση
Η Ιταλία και η Δυτική Γερμανία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 8
1992   Σουηδία  
Δανία
2–0  
Γερμανία
Η Ολλανδία και η Σουηδία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 8
1996   Αγγλία  
Γερμανία
2–1
(παρ, χ.γ.)
 
Τσεχία
Η Αγγλία και η Γαλλία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 16
2000   Βέλγιο
  Ολλανδία
 
Γαλλία
2–1
(παρ, χ.γ.)
 
Ιταλία
Η Ολλανδία και η Πορτογαλία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 16
2004   Πορτογαλία  
Ελλάδα
1–0  
Πορτογαλία
Η Τσεχία και η Ολλανδία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 16
2008   Αυστρία
  Ελβετία
 
Ισπανία
1–0  
Γερμανία
Η Ρωσία και η Τουρκία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 16
2012   Πολωνία
  Ουκρανία
 
Ισπανία
4–0  
Ιταλία
Η Γερμανία και η Πορτογαλία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 16
2016   Γαλλία  
Πορτογαλία
1–0
(παρ.)
 
Γαλλία
Η Γερμανία και η Ουαλία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 24
2020[2]   Ευρώπη  
Ιταλία
1–1
(3–2 π)
 
Αγγλία
Η Ισπανία και η Δανία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 24
2024   Γερμανία  
Ισπανία
2–1  
Αγγλία
Η Γαλλία και η Ολλανδία μοιράστηκαν την τρίτη θέση. 24
2028   Ηνωμένο Βασίλειο
  Ιρλανδία
24
2032   Ιταλία
  Τουρκία
24

Σημείωση

[1] Το 1984 καταργήθηκε ο αγώνας για την 3η θέση.
[2] Η διοργάνωση διεξήχθη το 2021 λόγω της πανδημίας του COVID-19.
 
Χάρτης με τις πρωταθλήτριες χώρες. Η Γερμανία έχει κατακτήσει το τρόπαιο δύο φορές ως Δυτική Γερμανία και μία ως ενιαία χώρα. Η Ρωσία το έχει κατακτήσει ως Σοβιετική Ένωση και η Τσεχία ως Τσεχοσλοβακία.
Χώρα Νικήτρια Φιναλίστ
  Ισπανία 4 (1964[α], 2008, 2012, 2024) 1 (1984)
  Γερμανία 3 (1972[β], 1980[β], 1996) 3 (1976[β], 1992, 2008)
  Ιταλία 2 (1968[α], 2020) 2 (2000, 2012)
  Γαλλία 2 (1984[α], 2000) 1 (2016[α])
  ΕΣΣΔ 1 (1960) 3 (1964, 1972, 1988)
  Τσεχία 1 (1976[γ]) 1 (1996)
  Πορτογαλία 1 (2016) 1 (2004[α])
  Ολλανδία 1 (1988)
  Δανία 1 (1992)
  Ελλάδα 1 (2004)
  Γιουγκοσλαβία 2 (1960, 1968)
  Αγγλία 2 (2020, 2024)
  Βέλγιο 1 (1980)
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Διοργανώτρια
  2. 2,0 2,1 2,2 Ως Δυτική Γερμανία
  3. Ως Τσεχοσλοβακία

Στατιστικά παικτών

Επεξεργασία

Πρώτοι σκόρερ (σε τελικές φάσεις)

Επεξεργασία
 
Ο Μισέλ Πλατινί
 
Ο Κριστιάνο Ρονάλντο
Θέση Χώρα Παίκτης Γκολ Συμμετοχές Μέσος όρος Τουρνουά
1   Κριστιάνο Ρονάλντο 11 26 0.5 2004, 2008, 2012, 2016, 2020, 2024
2   Μισέλ Πλατινί 9 5 1.80 1984
3   Άλαν Σίρερ 7 9 0.78 1992, 1996, 2000
4   Αντουάν Γκριεζμάν 7 8 0.86 2016, 2020
  Ρουντ φαν Νίστελροϊ 6 8 0.75 2004, 2008
  Πάτρικ Κλάιφερτ 6 9 0.67 1996, 2000
  Γουέιν Ρούνεϊ 6 10 0.60 2004, 2012, 2016
  Τιερί Ανρί 6 11 0.55 2000, 2004, 2008
  Ζλάταν Ιμπραχίμοβιτς 6 13 0.46 2004, 2008, 2012, 2016
  Νούνο Γκόμες 6 14 0.43 2000, 2004, 2008
11   Σάβο Μιλόσεβιτς 5 4 1.25 2000
  Μάρκο φαν Μπάστεν 5 9 0.56 1988, 1992
  Μίλαν Μπάρος 5 11 0.45 2004, 2008, 2012
  Μάριο Γκόμεζ 5 13 0.38 2008, 2012, 2016
  Γιούργκεν Κλίνσμαν 5 13 0.38 1988, 1992, 1996
  Φερνάντο Τόρες 5 13 0.38 2004, 2008, 2012
  Ζινεντίν Ζιντάν 5 14 0.36 1996, 2000, 2004

Πρώτοι σκόρερ ανά διοργάνωση

Επεξεργασία
 
Ο Άλαν Σίρερ
 
Ο Νταβίντ Βίγια
Έτος Παίκτης Γκολ
1960   Μίλαν Γκάλιτς
  Ντράζεν Γιέρκοβιτς
  Φρανσουά Οΐτ
  Βαλεντίν Ιβανόφ
  Βίκτορ Πονεντέλνικ
2
1964   Φέρεντς Μπένε
  Ντέστσο Νόβακ
  Χεσούς Μαρία Περέδα
2
1968   Ντράγκαν Τζάιτς 2
1972   Γκερντ Μίλερ 4
1976   Ντίτερ Μίλερ 4
1980   Κλάους Άλοφς 3
1984   Μισέλ Πλατινί 9
1988   Μάρκο φαν Μπάστεν 5
1992   Ντένις Μπέργκαμπ
  Τόμας Μπρολίν
  Χένρικ Λάρσεν
  Καρλ Χάιντς Ρίντλε
3
1996   Άλαν Σίρερ 5
2000   Πάτρικ Κλάιφερτ
  Σάβο Μιλόσεβιτς
5
2004   Μίλαν Μπάρος 5
2008   Νταβίντ Βίγια 4
2012   Μάριο Γκόμεζ
  Φερνάντο Τόρες
  Μάριο Μπαλοτέλλι
  Μάριο Μάντζουκιτς
  Κριστιάνο Ρονάλντο
  Αλάν Τζαγκόεφ
3
2016   Αντουάν Γκριεζμάν 6
2020   Κριστιάνο Ρονάλντο
  Πάτρικ Σικ
5
2024   Ντάνι Όλμο
  Ζωρζ Μικαουτάτζε
  Κόντι Χάκπο
  Ίβαν Σραντς
  Τζαμάλ Μουσιάλα
  Χάρι Κέιν
3

Πολυτιμότεροι παίκτες

Επεξεργασία
 
Ο Θοδωρής Ζαγοράκης

Η διάκριση απονέμεται από το 1980.

Έτος Παίκτης
1980   Καρλ Χάινς Ρουμενίγκε
1984   Μισέλ Πλατινί
1988   Μάρκο φαν Μπάστεν
1992   Πέτερ Σμάιχελ
1996   Ματίας Ζάμμερ
2000   Ζινεντίν Ζιντάν
2004   Θοδωρής Ζαγοράκης
2008   Τσάβι Ερνάντεθ
2012   Αντρές Ινιέστα
2016   Αντουάν Γκριεζμάν
2020   Τζανλουίτζι Ντοναρούμα
2024   Ροντρίγκο Ερνάντεθ

Περισσότερες διοργανώσεις

Επεξεργασία
 
Ο Λόταρ Ματέους
 
Ο Πέτερ Σμάιχελ
Τουρνουά Παίκτης Χρονιές
6   Κριστιάνο Ρονάλντο 2004, 2008, 2012, 2016, 2020, 2024
4   Λόταρ Ματέους 1980, 1984, 1988, 2000
  Πέτερ Σμάιχελ 1988, 1992, 1996, 2000
  Αλεσσάντρο Ντελ Πιέρο 1996, 2000, 2004, 2008
  Λιλιάν Τουράμ 1996, 2000, 2004, 2008
  Έντβιν φαν ντερ Σαρ 1996, 2000, 2004, 2008
  Όλοφ Μέλμπεργκ 2000, 2004, 2008, 2012
  Αντρέας Ίσακσον 2004, 2008, 2012, 2016
  Μπάστιαν Σβάινσταϊγκερ 2004, 2008, 2012, 2016
  Ντάριο Σρνα 2004, 2008, 2012, 2016
  Τζανλουίτζι Μπουφόν 2004, 2008, 2012, 2016
  Γιάροσλαβ Πλασίλ 2004, 2008, 2012, 2016
  Κιμ Σέλστρεμ 2004, 2008, 2012, 2016
  Λούκας Ποντόλσκι 2004, 2008, 2012, 2016
  Πετρ Τσεχ 2004, 2008, 2012, 2016
  Ζλάταν Ιμπραχίμοβιτς 2004, 2008, 2012, 2016
  Τόμας Ρόσιτσκι 2000, 2004, 2012, 2016

Περισσότερες συμμετοχές

Επεξεργασία
 
Ο Μπάστιαν Σβάινσταϊγκερ
Θέση Χώρα Παίκτης Συμμετοχές Τουρνουά
1   Κριστιάνο Ρονάλντο 26 2004–2024
2   Μπάστιαν Σβάινσταϊγκερ 18 2004–2016
3   Τζανλουίτζι Μπουφόν 17 2004–2016
4   Έντβιν φαν ντερ Σαρ 16 1996–2008
  Λιλιάν Τουράμ 16 1996–2008
  Σεσκ Φάμπρεγας 16 2008–2016
  Αντρές Ινιέστα 16 2008–2016
8   Σέρχιο Ράμος 15 2008–2016
  Νταβίδ Σίλβα 15 2008–2016

Πρωταθλητές προπονητές

Επεξεργασία
 
Ο Ότο Ρεχάγκελ
Έτος Προπονητής Χώρα
1960   Γαβριήλ Καχάλιν   ΕΣΣΔ
1964   Χοσέ Βιλαλόνγκα   Ισπανία
1968   Φερούτσιο Βαλκαρέτζι   Ιταλία
1972   Χέλμουτ Σον   Δυτική Γερμανία
1976   Βάτσλαβ Γιέζεκ   Τσεχοσλοβακία
1980   Γιαπ Ντέργουολ   Δυτική Γερμανία
1984   Μισέλ Ινταλγκό   Γαλλία
1988   Ρίνους Μίχελς   Ολλανδία
1992   Ρίτσαρντ Μόλερ Νίλσεν   Δανία
1996   Μπέρτι Φογκτς   Γερμανία
2000   Ροζέ Λεμέρ   Γαλλία
2004   Ότο Ρεχάγκελ   Ελλάδα
2008   Λουίς Αραγονές   Ισπανία
2012   Βιθέντε ντελ Μπόσκε   Ισπανία
2016   Φερνάντο Σάντος   Πορτογαλία
2020   Ρομπέρτο Μαντσίνι   Ιταλία
2024   Λουίς ντε λα Φουέντε   Ισπανία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. Το story του Euro: Η ιδέα, η «γέννηση» του και η πρώτη κούπα sport-fm.gr
  2. «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ EURO». web.archive.org. 18 Ιουνίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιουνίου 2008. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2024. 
  3. «Ισπανία - Αγγλία 2-1: Τα φοβερά και τρομερά παιδιά του Ντε λα Φουέντε δάμασαν τα λιοντάρια και σήκωσαν την κούπα». www.sport24.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2024. 

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία