Ιάκωβος Ε΄ της Σκωτίας
Ο Ιάκωβος Ε΄ (αγγλ. James V of Scotland, 10 Απριλίου 1512 - 14 Δεκεμβρίου 1542) του Οίκου των Στιούαρτ ήταν βασιλιάς της Σκωτίας από τις 9 Σεπτεμβρίου 1513 μέχρι το θάνατό του.
Ιάκωβος Ε΄ | |
---|---|
Περίοδος | 9 Σεπτεμβρίου 1513 – 14 Δεκεμβρίου 1542 |
Στέψη | 21 Σεπτεμβρίου 1513 |
Προκάτοχος | Ιάκωβος Δ΄ της Σκωτίας |
Διάδοχος | Μαρία Α΄ της Σκωτίας |
Γέννηση | 10 Απριλίου 1512 Ανάκτορο Λινλίθγκοου, Βασίλειο της Σκωτίας |
Θάνατος | 14 Δεκεμβρίου 1542 (30 ετών) Ανάκτορο Φώκλαντ, Φάιφ, Σκωτία |
Τόπος ταφής | Αββαείο Χόλυρουντ, Σκωτία |
Σύζυγος | Μαγδαληνή της Γαλλίας (1520-1537) (1537) Μαρία του Γκιζ (1538-1542) |
Επίγονοι | Ιάκωβος Αρθούρος ή Ροβέρτος Μαρία Α΄ Άνταμ Στιούαρτ (νόθος) Τζέημς Στιούαρτ (νόθος) Λαίδη Τζην Στιούαρτ (νόθη) Τζέημς Στιούαρτ (νόθος) Ρόμπερτ Στιούαρτ (νόθος) Τζον Στιούαρτ (νόθος) Τζέημς Στιούαρτ (νόθος) Ρόμπερτ Στιούαρτ (νόθος) |
Οίκος | Οίκος των Στιούαρτ |
Πατέρας | Ιάκωβος Δ΄ της Σκωτίας |
Μητέρα | Μαργαρίτα Τυδώρ |
Θρησκεία | Καθολική Εκκλησία |
Σχετικά πολυμέσα | |
δεδομένα ( ) |
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΠρώτα χρόνια
ΕπεξεργασίαΉταν το τέταρτο παιδί και ο τρίτος γιος του Ιακώβου Δ΄ της Σκωτίας και της Μαργαρίτας Τυδώρ, κόρης του Ερρίκου Ζ΄ της Αγγλίας και αδελφής του Ερρίκου Η΄ της Αγγλίας. Ο Ιάκωβος Ε΄ γεννήθηκε στα Ανάκτορα του Λινλίθγκοου και ήταν το μοναδικό παιδί των γονέων του που επέζησε, βαπτίστηκε την επόμενη μέρα, δέχτηκε τους τίτλους του Δούκα του Ρόθσεϋ και του Πρίγκιπα Υψηλού Στιούαρτ της Σκωτίας.[1]
Ανάρρηση στο θρόνο της Σκωτίας
ΕπεξεργασίαΟ Ιάκωβος Ε΄ διαδέχθηκε τον πατέρα του σε ηλικία 17 μηνών, όταν εκείνος έπεσε στις 9 Σεπτεμβρίου 1513 στην καταστροφική Μάχη του Φρόντεν εναντίον των Άγγλων. Στέφθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 1513 στο Βασιλικό Παρεκκλήσι του Κάστρου του Στέρλινγκ. Την περίοδο που ήταν ανήλικος την αντιβασιλεία ασκούσαν διάφορα πρόσωπα· στην αρχή η μητέρα του- μέχρι τον γάμο της την επόμενη χρονιά- και στη συνέχεια ο Ιωάννης Στιούαρτ, 2ος Δούκας του Ώλμπανυ, δεύτερος διάδοχος μετά τον μικρότερο υστερότοκο αδελφό του, Αλέξανδρο, Δούκα του Ρος, που πέθανε σε ηλικία ενάμιση έτους. Άλλοι αντιβασιλείς ήταν ο Ρόμπερτ Μάξγουελ, μέλος της Αντιβασιλείας που πήρε τον τίτλο του αντιβασιλέα του Άρραν, του μεγαλύτερου νησιού στο Φερθ (= Όρμο) του Κλάυντ.
Τον Ιανουάριο του 1517 ο μικρός Ιάκωβος πήγε από το Στέρλινγκ στο Κάστρο του Χόλυρουντ στο Εδιμβούργο, αλλά όταν ξέσπασε στην πόλη επιδημία πανώλης μετακινήθηκε στο Κάστρο Κραίγκμιλλαρ υπό τη φροντίδα του Αντουάν ντ'Αρσύ.[2] Ο 10χρονος Ιάκωβος βρισκόταν στο Στέρλινγκ υπό τη φροντίδα 10 αντρών ντυμένοι στα κόκκινα και τα κίτρινα· όταν πήγε στο πάρκο κάτω από το κάστρο έξι ιππείς επέβλεπαν την ύπαιθρο σε απόσταση δυο μιλίων από εισβολείς.[3] Οι ποιητές τον συμβούλευαν να έχει βασιλική συμπεριφορά και η εκπαίδευση του έγινε στο Πανεπιστήμιο του Σαιντ Άντριους υπό τη φροντίδα μεγάλων ποιητών όπως ο σερ Ντέηβιντ Λίντσεϋ (1490 - 1555).[4]
Μετά την ενηλικίωση του το φθινόπωρο του 1524, ο Ιάκωβος απέλυσε όλους τους κηδεμόνες που είχαν διοριστεί από τη μητέρα του όταν ήταν ανήλικος και στη θέση τους τοποθέτησε νέους ευγενείς, όπως ο τρομπετίστας Χένρυ Ράντεμαν.[5] Ο Άγγλος διπλωμάτης Τόμας Μάγκνους (1464 - 1550) δίνει εντυπωσιακή εικόνα για τη βασιλική Αυλή του Χόλυρουντ στην εορτή των Αγίων Πάντων (1524) γράφοντας: "τρομπέτες ήχησαν και ακούστηκαν ευχάριστα". Ο Μάγκνους περιγράφει τον νεαρό Βασιλιά να τραγουδά, να παίζει με ένα δόρυ, με τα άλογα του και έδινε την εντύπωση ότι προτιμά τους αγγλικούς τρόπους από τους γαλλικούς.[6]
Ενηλικίωση και ανάληψη της εξουσίας
ΕπεξεργασίαΟ Άρτσιμπαλντ Ντάγκλας, 6ος Κόμης του Άνγκους, και θετός πατέρας του νεαρού Βασιλιά, πήρε στη συνοδεία του τον Ιάκωβο και τον κράτησε αιχμάλωτο τρία χρόνια (1525) εξασκώντας ο ίδιος την εξουσία. Η πρώτη απόπειρα για την ελευθέρωση του νεαρού Βασιλιά έγινε από τον Ουόλτερ Σκοτ του Μπράνξομ και Μπακλού που παγιδεύτηκε από τις βασιλικές δυνάμεις στις 25 Ιουλίου 1526 και συνετρίβη στη Μάχη του Μέλροουζ. Μια δεύτερη απόπειρα στις 4 Σεπτεμβρίου 1526 στη Μάχη του Λινλίθγκοου Μπριτζ απέτυχε πάλι να ελευθερώσει τον νεαρό Βασιλιά. Ο Ιάκωβος και η μητέρα του έφτασαν στις 20 Νοεμβρίου 1526 και έμειναν στις αίθουσες των Ανακτόρων του Χόλυρουντ που χρησιμοποιούσε ο Δούκας του Ώλμπανυ· ο Ιάκωβος πήγε στα πάνω δωμάτια.[7] Τον Φεβρουάριο του 1527 ο Χέρνυ Φίτσροϋ, Δούκας του Ρίτσμοντ, έδωσε στον Ιάκωβο 20 κυνηγόσκυλα και έναν κυνηγό. Ο διπλωμάτης Μάγκνους σημειώνει ότι έστειλαν τα κυνηγόσκυλα να εκπαιδευτούν στο Κάστρο Χάττον για να εξοικειωθούν με το νοικοκυριό του Ιακώβου στη Σκωτία.[8] Ο Ιάκωβος Ε΄ δραπέτευσε οριστικά από την αιχμαλωσία του πατριού του, Κόμητος του Άνγκους (1528), και ανέλαβε προσωπικά τη διακυβέρνηση της Σκωτίας.
Η πρώτη πράξη του Ιακώβου Ε΄ σαν βασιλιά ήταν η καθαίρεση του Άνγκους από την πολιτική, η οικογένεια των Ντάγκλας εξορίστηκε, ο Ιάκωβος πολιόρκησε το Κάστρο Τάνταλλον και υπέταξε τους οπλαρχηγούς των δυτικών νησιών. Με συμβουλές της αριστοκρατίας ο Ιάκωβος προσέλαβε μια σειρά από διάσημους δικηγόρους και διπλωμάτες, ανάμεσα στους οποίους βρέθηκαν ο Άνταμ Όττερμπερν και ο Τόμας Έρσκιν του Χάλτουν· ο θησαυροφύλακάς του, Τζον Τέννεντ του Λίστονσιλ, στάλθηκε στην Αγγλία, αλλά βρήκε ψυχρή υποδοχή.[9]
Θρησκευτική πολιτική
ΕπεξεργασίαΟ Ιάκωβος Ε΄ ανέβασε σημαντικά τα βασιλικά έσοδα με κέρδη από τη δικαιοσύνη, τα τελωνεία και τα φεουδαρχικά του εδάφη, ενώ έδωσε και στους νόθους γιους του μεγάλα κέρδη. Ο Ιάκωβος ξόδεψε μεγάλα ποσά στην ανακατασκευή των κάστρων του Στέρλινγκ, του Φώκλαντ, του Λινλίθγκοου και του Χόλυρουντ, τοποθέτησε έναν μεγάλο αριθμό από ταπετσαρίες που κληρονόμησε από τον πατέρα του.[10] Έφυγε για τον πρώτο του γάμο στη Γαλλία· απέπλευσε από το Κέρκουολ στις Ορκάδες (1540) από εκεί πήγε στο Λιούις και με το πλοίο του Σαλαμάντερ έφτασε στο Ληθ για να πραγματοποιήσει την επιθυμία του. Ο σκοπός του ταξιδιού ήταν να επιβάλει τη δικαιοσύνη και να αποκτήσει τον έλεγχο σε όλη τη χώρα.[11] Η διεθνής πολιτική σκηνή γνώρισε τότε μεγάλες αναταραχές στη σύγκρουση του Ερρίκου Η΄ με την Καθολική Εκκλησία. Ο Ιάκωβος Ε΄, αντίθετος με το νέο κίνημα, ξεκίνησε σκληρές διώξεις στους Προτεστάντες. Ο πιο διάσημος, ο Πάτρικ Χάμιλτον (1504 - 1528), κάηκε στο Σαιντ Άντριους σαν αιρετικός (1528). Την ίδια χρονιά αργότερα ο Άγγλος απεσταλμένος Ραλφ Σάντλερ (1507 - 1587) συμβούλευσε τον Ιάκωβο Ε΄ να κάνει κατάσχεση στην εκκλησιαστική περιουσία για να μπορέσει να ταΐσει τα πρόβατα του. Ο Βασιλιάς της Σκωτίας του απάντησε ότι δεν είχε πρόβατα και θα μπορούσε να του καλύψει τα έξοδα ο νονός του, ο Βασιλιάς της Γαλλίας: όπως δήλωσε "τα μοναστήρια διατηρούνται πολλά χρόνια με τη βοήθεια του θεού και θα μπορώ να έχω από αυτά ότι τους ζητήσω".[12] Ο Σάντλερ γνώριζε ότι ο Ιάκωβος Ε΄ είχε πρόβατα στα κτήματα του.[13]
Ο Ιάκωβος Ε΄ απέκτησε χρήματα από την Εκκλησία ύστερα από την άδεια που πήρε από τον Πάπα Κλήμη Ζ΄ να φορολογήσει τα έσοδα από τα μοναστήρια.[14] Έστειλε 50 λίρες σε έναν Γερμανό αντίπαλο του Λούθηρου, τον Γιοχάν Κοχλέους, αφού δέχτηκε τα βιβλία του (1534).[15] Ο Πάπας Παύλος Γ΄ έστειλε στις 19 Ιανουαρίου 1537 στον Ιάκωβο ένα ευλογημένο σπαθί με την ευχή να πολεμήσει τους αιρετικούς στα σύνορα του βασιλείου.[16] Τα δώρα παραδόθηκαν στις 25 Φεβρουαρίου 1537 από τον απεσταλμένο του Πάπα, ενώ ο Ιάκωβος Ε΄ βρισκόταν στην Κομπιέν της Γαλλίας.[17] Οι συγγραφείς του 16ου αιώνα αναφέρουν ότι ο θησαυροφύλακας του Ιακώβου, Τζέημς Κερκάλντυ του Γκρέηντζ, προσπάθησε να πείσει τον Βασιλιά να σταματήσει τους διωγμούς στους Προτεστάντες και να συναντήσει τον Ερρίκο Η΄ στο Γιορκ.[18] Ο Ερρίκος Η΄ έστειλε τα λάβαρά του στο Γιορκ, αλλά ο Ιάκωβος δεν ήρθε να τον συναντήσει, κάτι που θεωρήθηκε από τον καρδινάλιο Ντέιβιντ Μπήτον (1494 - 1546), φύλακα της βασιλικής σφραγίδας, ως προσέγγιση με τους Καθολικούς της Γαλλίας και αιτία πολέμου.[19] Τον Ιούλιο του 1541, ύστερα από επικοινωνία με Ιρλανδούς οπλαρχηγούς, ο Ιάκωβος Ε΄ πήρε τον τίτλο του λόρδου της Ιρλανδίας κάτι που θεωρήθηκε μεγαλύτερη πρόκληση για τον Ερρίκο Η΄· αργότερα δημιουργήθηκε το Βασίλειο της Ιρλανδίας.[20]
Πρώτος γάμος
ΕπεξεργασίαΤον Αύγουστο του 1517 μια ρήτρα στη Συνθήκη της Ρουέν έγραφε ότι έπρεπε να διατηρηθεί η Παλαιά Συμμαχία και ότι ο Ιάκωβος θα έπρεπε να παντρευτεί νύφη από τη βασιλική οικογένεια της Γαλλίας, αλλά όλες οι κόρες του Φραγκίσκου Α΄ της Γαλλίας ήταν παντρεμένες ή άρρωστες.[21] Ο Ιάκωβος Ε΄ αναζήτησε τη νύφη εκτός Αγγλίας, στην αρχή με την Αικατερίνη των Μεδίκων, Δούκισσα του Ουρμπίνο, και κατόπιν με τη Μαρία της Αυστρίας, αδελφή του Καρόλου Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Τα σχέδια στη συνέχεια άλλαξαν, ενώ ο αυτοκράτορας Κάρολος πρότεινε την ανιψιά του, Μαρία της Πορτογαλίας, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Τον Φεβρουάριο του 1533 δυο Γάλλοι απεσταλμένοι που βρέθηκαν στη Σκωτία είπαν στον απεσταλμένο της Βενετίας στο Λονδίνο ότι ο Ιάκωβος σκέφτεται να παντρευτεί τη Χριστίνα ή τη Δωροθέα της Δανίας.[22] Η Μαργαρίτα της Ναβάρρας, αδελφή του Φραγκίσκου Α΄, συνέστησε την κουνιάδα της, Ισαβέλλα, που είχαν την ίδια ηλικία.
Το 1534 ο Φραγκίσκος Α΄ τόνισε στον Ιάκωβο ότι η τρίτη κόρη του, Μαγδαληνή, είχε πολύ κακή υγεία και του πρότεινε να παντρευτεί τη Μαρία των Βουρβόνων, κόρη του Καρόλου, Δούκα του Βαντόμ, που ήταν Γαλλίδα πριγκίπισσα και πολύ πλούσια. Ο Ιάκωβος Ε΄ σκέφτηκε να επισκεφτεί τη Γαλλία, απέπλευσε στις 1 Σεπτεμβρίου 1536 από το Κερκάλντυ με τον Κόμη του Αργκάυλ, τον Κόμη του Ρόθις, τον Λόρδο Φλέμινγκ, τον Ντέηβιντ Μπήτον, ηγούμενο του Πίτενγουιμ, και 500 άλλους με το πλοίο του "Μαίρυ Ουίλλομπυ".[23] Ήταν ο πρώτος βασιλιάς της Σκωτίας που έφυγε από τη χώρα του με τη θέλησή του από την εποχή του Δαυίδ Β΄.[24] Επισκέφτηκε πρώτα τη Μαρία στην κατοικία της στο Σαιν-Κεντέν. Δεν εντυπωσιάστηκε όμως μαζί της και μετά ταξίδεψε νότια στο Κάστρο του Αμπουάζ, όπου γνώρισε τη Μαγδαληνή και ζήτησε ξανά το χέρι της σε γάμο από τον πατέρα της, ο οποίος αρχικά αρνήθηκε φοβούμενος το τραχύ κλίμα της Σκωτίας και την επίπτωσή του στην εύθραυστη υγεία της Μαγδαληνής. Τελικά, το ζεύγος τον μετέπεισε.[25] Τον Οκτώβριο του 1536 στη διάρκεια της επίσκεψης του έβγαινε για κυνήγι στο Λος με τον ίδιο τον Φραγκίσκο, τον γιο του, Ερρίκο, τον Ερρίκο Β΄ της Ναβάρρας και τον Ιππόλυτο Β΄ των Έστε.[26] Ο Ιάκωβος Ε΄ ανανέωσε την Παλαιά Συμμαχία και τη Συνθήκη της Ρουέν (1517) με τον γάμο του με τη Μαγδαληνή της Γαλλίας την 1η Ιανουαρίου 1537 στην Παναγία των Παρισίων. Ο γάμος ήταν μεγαλοπρεπές γεγονός και ο Φραγκίσκος κάλεσε 6 ζωγράφους να κάνουν διακοσμήσεις, ενώ υπήρχαν μερικές μέρες με τουρνουά στον Πύργο του Λούβρου.[27] Ο Ιάκωβος Ε΄ με την είσοδο του στο Παρίσι φορούσε μεγαλοπρεπή ενδύματα, ένα βελούδινο παλτό επενδεδυμένο σε χρυσά κομμάτια με κόκκινες πτυχές.[28] Τα κόκκινα ενδύματα του Ιακώβου την περίοδο των εορτών έκαναν έντονη εντύπωση στους Γάλλους ευγενείς επειδή μόνο αυτοί είχαν συνηθίσει να φοράνε αυτό το χρώμα, ενώ, όπως αναφέρουν οι ίδιοι, δεν μπορούσε να μιλήσει καθόλου γαλλικά.[29]
Ο Ιάκωβος και η Μαγδαληνή έφυγαν στις 19 Μαΐου 1537 για τη Σκωτία και έφτασαν στο Ληθ με τη συνοδεία 10 μεγάλων γαλλικών πλοίων.[30] Όταν το βασιλικό ζεύγος έφτασε βόρεια, τους πλησίασαν Άγγλοι από το Μπρίντλινγκτον και το Σκάρμπορω, ενώ όταν ο στόλος έφτασε στις 15 Μαΐου έξω από το Μπάμπουργκ, τρία αγγλικά πλοία τους εφοδίασαν με ψάρια και ο βασιλικός χασάπης πήγε στη Νορθουμβρία να αγοράσει κρέας.[31] Οι Άγγλοι συνοριοφύλακες έβλεπαν με μεγάλη καχυποψία αυτές τις κινήσεις.[32] Η Μαγδαληνή που δεν είχε καλή υγεία πέθανε λίγο μετά την άφιξη της στη Σκωτία τον Ιούλιο του 1537 από φυματίωση. Οι κατάσκοποι είπαν στον Τόμας Κλίφφορντ, Λόρδο του Μπέρικ, ότι ο Βασιλιάς απαγόρευσε "κάθε μορφή διασκέδασης", αλλά ο ίδιος επέβλεπε τα πυροβόλα του με μυστική επίσκεψη δυο φορές την εβδομάδα στο Κάστρο του Ντάνμπαρ με έξι συνοδούς.[33]
Δεύτερος γάμος
ΕπεξεργασίαΘέλοντας να ενισχύσει τη γαλλοσκωτική συμμαχία, ο Ιάκωβος στόχευσε σε δεύτερο γάμο με Γαλλίδα πριγκίπισσα και προσπάθησε να πείσει το βασιλιά Φραγκίσκο να του επιτρέψει να παντρευτεί τη μικρότερη και εναπομείνασα πριγκίπισσα, Μαργαρίτα. Ο Φραγκίσκος αρνήθηκε και πρότεινε αντ' αυτής τη Μαρία του Γκιζ, κόρη του Κλαυδίου της Λωρραίνης, Δούκα του Γκιζ, και χήρα του Λουδοβίκου Β΄ του Λονγκεβίλ. Ο καρδινάλιος Μπήτον περιέγραψε θετικά τη Μαρία, αλλά και την επιθυμία του πατέρα της για αυτόν το γάμο, αφότου αυτός είχε συμβουλευθεί τον αδελφό του, Δούκα της Λωρραίνης. Το γαμήλιο συμβόλαιο υπογράφηκε, ο Ιάκωβος έλαβε 150.000 λίβρες προίκα και η Μαρία ορίστηκε, όπως συνηθιζόταν για τη βασιλική σύζυγο, ιδιοκτήτρια του Παλατιού του Φώκλαντ και των κάστρων του Στέρλινγκ, Ντίνγκουωλ και Θρηβ, καθώς και το ενοίκιο από τις κομητείες Φάιφ, Στράδερν, Ρος και Όρκνεϋ και των φέουδων του Γκάλλογουεϋ, Αρντμάννοχ και των Σκωτικών Νήσων, ,σε περίπτωση που ο σύζυγός της πέθαινε πριν εκείνη.
Ο Ιάκωβος Ε΄ προχώρησε σε δεύτερο γάμο με τη Μαρία του Γκιζ δι' αντιπροσώπων το Μάιο του 1538 στο Κάστρο του Σατωντέν και με φυσική παρουσία στον Καθεδρικό του Σαιντ Άντριους στις 13 Ιουνίου 1538. Η Μαρία είχε ήδη δυο γιους από τον πρώτο της γάμο, ενώ με τον γάμο της με τον Ιάκωβο έκανε δυο γιους, τον Ιάκωβο και το Ροβέρτο, που πέθαναν μαζί σε βρεφική ηλικία τον Απρίλιο του 1541, μόλις 7 μέρες μετά τη βάπτιση του βρέφους Ροβέρτου. Το μοναδικό παιδί τους που επέζησε, η Μαρία, γεννήθηκε στα Ανάκτορα του Λινλίθγκοου (1542).
Καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα
ΕπεξεργασίαΣύμφωνα με θρύλο, ο Ιάκωβος Ε΄ πήρε τον τίτλο του "Βασιλιά των Κοινών" επειδή έκανε πολλά ταξίδια στη χώρα σαν απλός άνθρωπος για να ελέγξει την κατάσταση· πολλές φορές παρουσιαζόταν σαν "αγρότης", ήταν επίσης πολύ καλός χειριστής του λαούτου.[34][35] Ο σερ Τόμας Γουντ σημειώνει (1562) ότι ο Ιάκωβος είχε "πολύ καλό αυτί και μπορούσε να τραγουδήσει κάτι που δεν είχε ακούσει ποτέ του", αλλά η φωνή του ήταν "σκληροτράχηλη". Ο Ιάκωβος είχε στην Αυλή του μια ομάδα Ιταλών μουσικών που ήταν γνωστοί με το όνομα "Ντράμμοντ". Οι μουσικοί αυτοί ενώθηκαν τον χειμώνα του 1529 σε μια μουσική και διπλωματική αποστολή από τον Δούκα του Μιλάνου, πιθανότατα έναν λουτενίστα.[36] Ο ιστορικός Άντριου Τόμας κάνει σαφή διάκριση ανάμεσα στη βαριά μουσική που χρησιμοποιούσαν στις μεγάλες τελετές και τις κηδείες και στην ελαφρά μουσική για ιδιωτική χρήση· η ελαφρά μουσική παίχτηκε με μια συνοδεία από βιολιστές από 4 Γάλλους με τον Ζακ Κολυμπέλ.[37] Τη μουσική για τον Ιάκωβο Ε΄ είναι πιθανό να την έγραφε ο Ντέηβιντ Πημπλς και ο μεγάλος Σκωτσέζος συνθέτης Ρόμπερτ Κάρβερ (1485-1570) να βρισκόταν σε βασιλική υπηρεσία, αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις.[38]
Ο Ιάκωβος Ε΄ ήταν προστάτης των ποιητών και των συγγραφέων, υποστήριξε τον Ουίλλιαμ Στιούαρτ και τον Τζον Μπέλλεντεν, τον γιο της νοσοκόμας του που μετέφρασαν τη "Λατινική Ιστορία της Σκωτίας" (1527) του Χέκτορ Μπόους (1465-1536).[39] Ο σερ Ντέηβιντ Λίντσεϋ, Λόρδος Λάυον, αυλικός και διπλωμάτης, ήταν άλλος ένας προλογικός ποιητής, παρήγαγε ένα ιντερλούδιο στα Ανάκτορα του Λινλίθγκοου που είναι πιθανότατα τμήμα του έργου "Οι τρεις κομητείες" (1540). Ο Ιάκωβος Ε΄ είχε επίσης αποσπάσει την προσοχή μεγάλων διεθνών συγγραφέων· ο Πιερ ντε Ρονσάρ, ακόλουθος της Μαγδαληνής των Βαλουά, γράφει για τον ίδιο έναν ύμνο:
"Η βασιλική του εμφάνιση και η έντονη επιδίωξη της αρετής, της τιμής και του έρωτα φαίνονται στη γλυκύτητα του προσώπου του, μοιάζει σαν παιδί του Ερμή και της Αφροδίτης".[40][41]
Ο Ιάκωβος Ε΄ ήταν και ο ίδιος ποιητής· τα σημαντικότερα έργα του ήταν "Ο φλύαρος" και '"Ο τρελός ζητιάνος".[42] Όταν παντρεύτηκε τη Μαρία του Γκιζ, ο Τζιοβάννι Φερρέριο, ένας Ιταλός συγγραφέας που βρέθηκε στο Αββαείο του Κίνλος, αφιέρωσε στο βασιλικό ζεύγος μια νέα έκδοση της εργασίας του στην οποία τονίζει τον ρόλο που έπαιζαν οι κόμητες στη ματαιοδοξία των αστρολόγων.[43] Ο Ιάκωβος Ε΄ κάλεσε, όπως ο Ερρίκος Η΄, πολλούς καλλιτέχνες και τεχνίτες στην Αυλή του για να ενισχύσει την αναγεννησιακή της μορφή· ένας από αυτούς ήταν ο Ρόμπερτ Λίντσεϋ του Πιτσκόττι.[44] Έφερε στην Αυλή του πολλούς τεχνίτες από μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσα τους οπλίτες, ράφτες, φαρμακοποιούς, γλύπτες και πολλούς άλλους τεχνίτες.[45]
Μια νέα μορφή τεχνολογικής εξέλιξης ήταν ένας ειδικός μύλος στα Ανάκτορα του Χόλυρουντ για να σιδερώνει πανοπλίες: ο μύλος είχε έναν δίσκο 32 ποδιών και η τροφοδοσία του γινόταν από άλογα. Η πεθερά του, Αντουανέττα των Βουρβόνων, του έστειλε μια πανοπλία. Ο εξοπλισμός είχε χαλύβδινους δίσκους για τις εκτοξευόμενες σέλες του, τον Φεβρουάριο του 1540 παρήγγειλε και έναν θώρακα πανοπλίας. Την ίδια χρονιά που έγινε η στέψη της συζύγου του επινόησε τα πυροτεχνήματα με τους οπλουργούς του.[46][47] Όταν ο Ιάκωβος πήρε μέτρα να απαγορεύσει τα συκοφαντικά έργα απέναντι στον Ερρίκο Η΄, ο Άγγλος Βασιλιάς για να τον ευχαριστήσει του έστειλε με τον Φαλκ απ Πάουελ, Εράλδο του Λάνκαστερ, δώρο ένα λιοντάρι για τον ζωολογικό κήπο του.[48]
Θάνατος
ΕπεξεργασίαΟ θάνατος της μητέρας του (1541) ανέτρεψε τις καλές σχέσεις που είχε ο Ιάκωβος Ε΄ με τους Άγγλους. Αρχικά, οι Σκωτσέζοι νίκησαν τον Αύγουστο του 1542 στη Μάχη του Χάντον Ριγκ. Ο αυτοκρατορικός απεσταλμένος στο Λονδίνο, Εστάς Σαπουί, έγραψε στις 2 Οκτωβρίου ότι οι Σκώτοι απέκλεισαν οποιαδήποτε ειρηνική διαπραγμάτευση μέχρι την εποχή που η Βασίλισσα γεννήσει το παιδί της και ο Ερρίκος Η΄, εξοργισμένος, αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον της Σκωτίας.[49] Ο Ιάκωβος Ε΄ συγκέντρωσε στις 31 Οκτωβρίου 1542 τον στρατό του στο Λώντερ για να επιτεθεί στην Αγγλία, αλλά οι ευγενείς του ήταν απρόθυμοι να πολεμήσουν.[50] Επέστρεψε στο Εδιμβούργο και έγραψε ένα γράμμα στη σύζυγο του που της τόνιζε ότι ήταν τρεις μέρες άρρωστος.[51]
Ο Τζον Νοξ περιγράφει με λεπτομέρεια τις τελευταίες κινήσεις του Βασιλιά στο Φάιφ.[52] Ο στρατός του συνετρίβη στη Μάχη του Σόλγουεϋ Μος στις 24 Νοεμβρίου. Ο Ιάκωβος πέρασε μερικές μέρες στο Παλάτι Λινλίθγκοου με τη σύζυγό του, που βρισκόταν στο τελικό στάδιο της εγκυμοσύνης της. Πέθανε αμέσως μετά σε ηλικία 30 ετών στο Παλάτι Φώκλαντ τα μεσάνυχτα της Πέμπτης 15 Δεκεμβρίου, έξι μέρες μετά τη γέννηση της κόρης του, Μαρίας. Σύμφωνα με μερικές πηγές πέθανε από νευρικό κλονισμό, όταν άκουσε τα νέα, ενώ με άλλες πέθανε από τη γρίπη, ενώ είναι πιθανό αιτία να ήταν δυσεντερία ή χολέρα. Ο σερ Τζορτζ Ντάγκλας του Πίττεντρεχ έφερε τα νέα για τον θάνατο του Βασιλιά στο Μπέρικ. Τα τελευταία λόγια που είπε λίγο πριν πεθάνει ήταν "ξεκίνησε με μια γυναίκα και τελειώνει με μια γυναίκα".[53] Η αναφορά είχε στόχο τη δυναστεία των Στιούαρτ που ξεκίνησε με τη Μάρτζορι Μπρους, κόρη του θρυλικού Ροβέρτου Μπρους, και τελείωσε με την κόρη του. Ο Τζορτζ Ντάγκλας σημειώνει ότι η απώλεια που τον συνέθλιψε περισσότερο ψυχολογικά ήταν ο θάνατος του Όλιβερ Σινκλαίρ του Σόλγουεϋ.[54] Ένας άλλος Άγγλος χρονικογράφος αντίστοιχα αναφέρει ότι η απώλεια που στοίχισε περισσότερο στον Βασιλιά ήταν του Εράλδου του Σόμερσετ, Τόμας Τράχερν, στο Ντάνμπαρ.[55]
Ο Ιάκωβος Ε΄ της Σκωτίας τάφηκε στο Αββαείο του Χόλυρουντ στο Εδιμβούργο. Τον Ιάκωβο Ε΄ διαδέχθηκε η μικρή του κόρη, Μαρία. Ο ίδιος τάφηκε στο Αββαείο του Χόλυρουντ μαζί με την πρώτη του σύζυγο, Μαγδαληνή, και τους δυο γιους του τον Ιανουάριο του 1543. Ο Ντέηβιντ Λίντσεϋ επέβλεψε την κατασκευή του τάφου του, ο Άντριου Μάνσιουν τον διακόσμησε με ένα λιοντάρι και με μια λατινική επιγραφή συνολικού μήκους 18 ποδιών. Ο τάφος σύμφωνα με τον συγγραφέα Ουίλλιαμ Ντράμμοντ (1585-1649) καταστράφηκε από τους Άγγλους την εποχή που έκαψαν το Εδιμβούργο (1544).[56]
Οικογένεια
ΕπεξεργασίαΜε την πρώτη σύζυγο του, Μαγδαληνή της Γαλλίας, δεν απέκτησε παιδιά.
Με τη δεύτερη σύζυγο του, Μαρία του Γκιζ, απέκτησε:
- Ιάκωβος (1540 - 1541), Δούκας του Ρόθσεϋ.
- Αρθούρος ή Ροβέρτος (12 - 20 Απριλίου 1541), Δούκας του Ώλμπανυ.
- Μαρία Α΄ (1542 - 1587), Βασίλισσα της Σκωτίας.
Ο Ιάκωβος Ε΄ είχε επιπλέον πολλά νόθα παιδιά, τα τρία από τα οποία γεννήθηκαν πριν γίνει 20 ετών.[57] Πολλά από τα νόθα παιδιά του ακολούθησαν εκκλησιαστική σταδιοδρομία- ο Πάπας Κλήμης Ζ΄ έδωσε στις 30 Αυγούστου 1534 άδεια σε τέσσερις γιους του Ιακώβου να γίνουν ιερείς όταν ενηλικιωθούν. Το έγγραφο σημειώνει ότι ο μεγαλύτερος Τζέημς ήταν 5 ετών, ο νεότερος Τζέημς και ο Τζον ήταν 3 ετών και ο Ροβέρτος ενός, τα νόθα παιδιά του Ιακώβου Ε΄ ήταν:[58]
- Τζέημς Στιούαρτ (περ. 1529 - 1557), γιος της Ελίζαμπεθ Σω, Ηγούμενος του Κέλσο και του Μέλροουζ.
- Τζέημς Στιούαρτ (περ. 1531 - 1570), 1ος Κόμης του Μορέυ, γιος της Μάργκαρετ Έρσκιν, της πιο ευνοούμενης ερωμένης του Ιακώβου Ε΄, Ηγούμενος του Σαιντ Άντριους, σύμβουλος της ετεροθαλούς αδελφής του Μαρίας, αντιβασιλέας του ανιψιού του Ιακώβου ΣΤ΄.
- Άνταμ Στιούαρτ (; - 1575), γιος της λαίδης Ελίζαμπεθ Στιούαρτ, κόρης του Τζον Στιούαρτ, 3ου Κόμη του Λέννοξ, Ηγούμενου στη Μονή του Περθ.[59]
- Τζέημς Στιούαρτ (;), γιος της Κριστίν Μπάρκλεϋ.
- Τζον Στιούαρτ (περ. 1531 - 1563), Λόρδος Ντάρνλεϋ, Ηγούμενος του Κόλντιγχαμ, γιος της Ελίζαμπεθ Καρμάικλ.[60] Παντρεύτηκε την Τζην Χέπμπορν, αδελφή και διάδοχο του Τζέημς Χέπμπορν, 4ου Κόμη του Μπόθγουελ. Ο γιος τους, Ντέηβιντ Στιούαρτ, έγινε κόμης του Μπόθγουελ.
- Τζην Στιούαρτ (περ. 1533 - 1588), κόρη της Ελίζαμπεθ Μπέτυν, παντρεύτηκε τον Άρτσιμπαλντ Κάμπελ, 5ο Κόμη του Αργκάυλ (1533), χώρισαν το 1573.
- Ρόμπερτ Στιούαρτ (1533 - ;), 1ος Κόμης των Ορκάδων, γιος της Γιουφήμια Έλφινστοουν, Ηγούμενος στο Αββαείο του Χόλυρουντ.
- Ρόμπερτ Στιούαρτ (; - πέθανε το 1581), Ηγούμενος του Ουίτορν.[61]
Πρόγονοι
ΕπεξεργασίαΜυθιστορήματα
ΕπεξεργασίαΟ Ιάκωβος Ε΄ της Σκωτίας εμφανίζεται στις παρακάτω ιστορίες και ποιήματα:[62]
- "Η Κυρά της Λίμνης" (1810) του Ουόλτερ Σκοτ. Ένα διάσημο ρομαντικό ποίημα που κοινοποιήθηκε στο Τρόσσαχς, έκανε μεγάλη αίσθηση τον 19ο αιώνα και εμπνεύστηκε από τα μεσαιωνικά Χάιλαντ.
- "Τζόννι Άρμστρονγκ", παραδοσιακή μπαλάντα που σχετίζεται με τον Σκωτσέζο ήρωα Τζόννι Άρμστρονγκ του Γκιλνόκι που συνελήφθη και κρεμάστηκε από τον Ιάκωβο Ε΄ (1530).
- "Η Κυρά της Λίμνης" (1819) του Τζοακίνο Ροσσίνι, μια όπερα που βασίστηκε στο αντίστοιχο ποίημα του Ουόλτερ Σκοτ.
- "Οι Βραχίονες του Μυριόφυλλου" (1881) του Τσάρλς Γκίμπον (1843 - 1890). Το μυθιστόρημα καλύπτει τα γεγονότα στη Σκωτία μετά τη Μάχη του Φλόντεν (1514), ο Ιάκωβος Ε΄, η Μαργαρίτα Τυδώρ και ο Άρτσιμπαλντ Ντάγκλας ήταν οι κύριοι χαρακτήρες.[63]
- "Ένας πρίγκιπας των καλών φίλων" (1902) του Ρόμπερτ Μπαρρ (1849 - 1912), ο Ιάκωβος σαν πρίγκηπας ήταν ο κύριος χαρακτήρας, ένας λάτρης της περιπέτειας.[62]
- "Η μάχη στο Σάμμερνταλ" του Τζον Γκανν (γεν. 1925). Το μυθιστόρημα καλύπτει τα γεγονότα στις Ορκάδες, τη Νορμανδία και το Εδιμβούργο τον 16ο αιώνα, ο Ιάκωβος Ε΄ εμφανίζεται πολλές φορές σε όλα τα κεφάλαια.[62]
- "Η ώρα πριν την αυγή", του Τζον Νάιπ (1921). Το μυθιστόρημα περιγράφει τα γεγονότα λίγο πριν και μετά την άνοδο στον θρόνο του Ιακώβου Ε΄, οι κύριοι χαρακτήρες είναι ο ίδιος, η Μαρία του Γκιζ και ο Ντέήβιντ Μπήτον.[62]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Mackay, Æneas (1892). "James V of Scots". In Lee, Sidney. Dictionary of National Biography. 29. London: Smith, Elder & Co. pp. 153–161.
- ↑ Accounts of the Lord High Treasurer of Scotland, vol. 5, 130, extra locks bought.
- ↑ Historic Manuscripts Commission, Earl of Mar & Kellie at Alloa House, (1904), 11–2, Ordinance for keeping James V, 3 August 1522.
- ↑ Kemp, David. "The Pleasures and Treasures of Britain: A Discerning Traveller's Companion". Dundurn 1992. Retrieved 23 August 2015. Sir David Lyndsay..was at the University (of St Andrews) and was....involved in the education of James V...many of his poems contain advice for the young king..."
- ↑ A. Thomas, Princelie Majestie, (Edinburgh 2005), pp. 32–33: Register of the Privy Seal of Scotland, vol. 1, (Edinburgh 1908), pp. 492–4, nos. 3267–3282
- ↑ https://books.google.gr/books?id=hs0_AAAAcAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
- ↑ State Papers Henry VIII, vol. 4, part 4 (1836), 460, Christopher Dacre to Lord Dacre.
- ↑ State Papers Henry VIII, vol. 4, part 4 (1836), 464–5, Magnus to Wolsey 14 February 1527: Letters & Papers Henry VIII, vol. 4 (1875), no. 2885
- ↑ Thomas, Andrea, Princelie Majestie, John Donald (2005), 12–15, 36: Murray, Atholl, 'Pursemaster's Accounts', Miscellany of the Scottish History Society, vol. 10, (1965), 13–51.
- ↑ Dunbar, John G., Scottish Royal Palaces, Tuckwell (1999).
- ↑ Historic Manuscripts Commission, Earl of Mar & Kellie at Alloa House, (1904), 15, Will 12 June 1540: Cameron, Jamie, James V, Tuckwell (1998), 245–248.
- ↑ Clifford, Arthur ed., Sadler State Papers, vol. 1 (1809), 30.
- ↑ Amongst references to the royal sheep, after James's death 600 were given to James Douglass of Drumlanrig), HMC 15th report and appendix, part viii, Duke of Buccleuch, (1897), 17, 6 January 1543.
- ↑ Cameron, Jamie, James V, Tuckwell (1998), 260.
- ↑ Accounts of the Lord High Treasurer of Scotland, vol.6 (1905), p.236.
- ↑ Hay, Denys, ed., Letters of James V, HMSO (1954), 328:Reid, John J., 'The Scottish Regalia', PSAS, 9 December (1889), 28: this sword is lost.
- ↑ Accounts of the Lord High Treasurer of Scotland, vol. 7 (1907), 18.
- ↑ Steuart, A. Francis, ed., Memoirs of Sir James Melville of Halhill, Routledge (1929), 14–17.
- ↑ Campbell, Thomas P., Henry VIII and the Art of Majesty, Tapestries at the Tudor Court, Yale (2007)
- ↑ Thomas D'Arcy McGee (1862), A Popular History of Ireland: from the Earliest Period to the Emancipation of the Catholics, Book VII, Chapter III.
- ↑ Hay, Denys, Letters of James V, HMSO (1954), 51–52.
- ↑ Calendar of State Papers Venice, vol. 4 (1871), no.861.
- ↑ State Papers Henry VIII, vol.5 part 4 cont. (1836), pp.59–60.
- ↑ Cameron, Jamie, James V, Tuckwell (1998), 131.
- ↑ Rosalind Marshall, Scottish Queens, 1034-1714 (John Donald: Edinburgh, 2003), pp. 102-3.
- ↑ Hollingsworth, Mary, The Cardinal's Hat, Profile Books, (2004), 117.
- ↑ Leproux, Guy-Michel, La peinture à Paris sous le règne de François Ier, Sorbonne (2001)
- ↑ Robertson, Joseph, Inventaires de la Royne d'Ecosse, Bannatyne Club, (1863), xii–xiii, note citing Thomson, Collection of Royal Inventories, (1815), 80–1.
- ↑ Teulet, Piéces et documents inédits relatifs a l'histoire d'Ècosse, Bannatyne Club (1852), 122–5.
- ↑ State Papers Henry VIII, vol. 5 part 4 cont., (1836), 79, Clifford to Henry VIII.
- ↑ Accounts of the Lord High Treasurer, vol. 7 (1907), 24.
- ↑ Letters & Papers Henry VIII, vol. 12 part 1 (1890), nos. 1237–8, 1256, 1286, 1307.
- ↑ State Papers Henry VIII, vol.5 part IV cont., (1836) pp.94–95, Clifford to Henry VIII, 26 July 1537.
- ↑ Black, Picturesque Tourist of Scotland, pp. 180–1.
- ↑ "The Court of Mary, Queen of Scots". BBC Radio 3. 28 February 2010.
- ↑ Hay, Denys, ed., Letters of James V, HMSO (1954), 163, 169, 170: Shire, Helena M., in Stewart Style, Tuckwell (1996), 129–133.
- ↑ Thomas, Andrea, Princelie Majestie, John Donald (2005), 92–4, 98: H. M. Shire, Song Dance and Poetry, (Cambridge 1969)
- ↑ Thomas, Andrea, Princelie Majestie, John Donald (1998), 105–7.
- ↑ Van Heijnsbergen, Theo, 'Literature in Queen Mary's Edinburgh: the Bannatyne Manuscript', in The Renaissance in Scotland, Brill (1994), p.191-6, (Bellenden family; John's mother was Mariota Douglas, the king's nurse)
- ↑ Bingham, Caroline, James V, Collins (1971), 12, Ronsard's verse quoted from William Drummond of Hawthornden, History of the 5 Jameses (1655), 348–9
- ↑ Drummond of Hawthorden, William, Works, Edinburgh (1711), 115.
- ↑ George, Eyre-Todd (1892). Scottish Poetry of the Sixteenth Century. Glasgow: W. Hodge and Co. pp. 139...182.
- ↑ Ferrerio, Giovanni, De vera cometae significatione contra astrologorum omnium vanitatem. Libellus, nuper natus et aeditus, Paris, Vascovan, (1538).
- ↑ Thomas, Andrea, Princelie Majestie, the court of James V, John Donald, (2005), 226–243.
- ↑ Lindsay of Pitscottie, Robert, The History of Scotland, Edinburgh, (1778), 238: abbreviated in Lindsay of Pitscottie, vol. 2, (1814), 359.
- ↑ Accounts of the Masters of Work, vol. 1, HMSO (1957), 101–102, 242 290: Thomas Andrea, Princelie Majestie, John Donald (2005), 173.
- ↑ Accounts of the Lord High Treasurer of Scotland, vol. 7 (1907), 95, 287 (taslet), 357 fireworks: Balcarres Papers, vol. 1, SHS (1923), 18, 20.
- ↑ Letters & Papers Henry VIII, vol. 14 part 1, (1894), xix, no. 406: vol. 14 part 2, (1895), no. 781.
- ↑ Calendar State Papers Spanish, 1542–1543, vol.6 part 2, London (1895), p.144, no.66.
- ↑ State Papers Henry VIII, vol.5 part 4 part 2, (1836), 213: Laing, David, ed., The Works of John Knox, vol. 1, (1846) pp.389–391
- ↑ Strickland, Agnes, Lives of the queens of Scotland and English princesses, vol. 1, Blackwood (1850), 402 part translated only; now preserved as National Archives of Scotland SP13/27.
- ↑ Knox, John, "from History of the Reformation, book 2,". Archived from the original
- ↑ Collection of Epitaphs and Monumental Inscriptions: Chiefly in Scotland
- ↑ Bain, JS., ed., The Hamilton Papers, vol. 1, Edinburgh, (1890) 336–339.
- ↑ Grafton's Chronicle, vol. ii, London (1809), 488.
- ↑ Tudors (The History of England Volume 2) by Peter Ackroyd. Pan Books
- ↑ Weir, Alison (1996) Britain's Royal Families: The Complete Genealogy. London: Random House. ISBN 0-7126-7448-9, page 242
- ↑ Williams, Janet Hadley ed., Sir David Lyndsay, Selected Poems, Glasgow (2000), 98–100, 257–9.
- ↑ https://en.wikisource.org/wiki/James_V_of_Scotland_(DNB00)
- ↑ Clouston, J Storer (1919). "Some further early Orkney armorials" (PDF). PSAS. UK: AHDS. p. 186.
- ↑ Register of the Privy Seal, vol. 8 (1982), 485, no. 2742.
- ↑ 62,0 62,1 62,2 62,3 Nield (1968), p. 70
- ↑ Nield (1968), p. 67
Πηγές
Επεξεργασία- Nield, Jonathan (1968), A Guide to the Best Historical Novels and Tales
- Wood, James, ed. (1907). "James V". The Nuttall Encyclopædia. London and New York: Frederick Warne.
- Bingham, Caroline (1971), James V King of Scots, London: Collins.
- Cameron, Jamie (1998), Macdougall, Norman, ed., James V: The Personal Rule, 1528–1542, The Stewart Dynasty in Scotland, East Linton: Tuckwell Press.
- Dawson, Jane (2007), Scotland Reformed 1488–1587, The New Edinburgh History of Scotland, 6, Edinburgh: Edinburgh University Press.
- Donaldson, Gordon (1965), Scotland: James V to James VII, The Edinburgh History of Scotland, III, Edinburgh: Oliver & Boyd.
- Dunbar, John (1999). Scottish Royal Palaces. Tuckwell Press.
- Ellis, Henry, 'A Household book of James V', in Archaeologia, vol. 22, (1829), 1–12
- Thomas, Andrea (2005), Princelie Majestie: The Court of James V of Scotland, Edinburgh: John Donald.
- Williams, Janet Hadley (1996), Stewart Style 1513–1542, Edinburgh: Tuckwell Press.
- Williams, Janet Hadley (2000), Sir David Lyndsay, Selected Poems, Glasgow: ASLS.
- Wormald, Jenny (1981), Court, Kirk, and Community: Scotland 1470–1625, The New History of Scotland, 4, Edinburgh: Edinburgh University Press.