Βικιπαίδεια

Κατάλογος χωρών κατά δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης

κατάλογος εγχειρήματος Wikimedia

Το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) καταρτίζει τον Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης (HDI) για 193 χώρες στην ετήσια Έκθεση Ανθρώπινης Ανάπτυξης. Ο δείκτης λαμβάνει υπόψη την υγεία, την εκπαίδευση, το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης μιας χώρας για να παρέχει ένα μέτρο της ανθρώπινης ανάπτυξης που είναι συγκρίσιμο μεταξύ χωρών και διαχρονικά.[1]

Παγκόσμιος χάρτης της κατάταξης των χωρών με βάση τον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (βασισμένος σε δεδομένα του 2022, δημοσιεύτηκε το 2024).
  ≥ 0,950
  0,900–0,950
  0,850–0,899
  0,800–0,849
  0,750–0,799
  0,700–0,749
  0,650–0,699
  0,600–0,649
  0,550–0,599
  0,500–0,549
  0,450–0,499
  0,400–0,449
  ≤ 0,399
  Μη διαθέσιμα στοιχεία

Ο HDI είναι ο πιο ευρέως χρησιμοποιούμενος δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης και έχει αλλάξει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την έννοια.[2][3] Ωστόσο, διάφορες πτυχές του δείκτη έχουν δεχθεί κριτική. Ορισμένοι μελετητές έχουν επικρίνει τον τρόπο σταθμίσματος των παραγόντων, ιδίως για το πώς αποτιμάται διαφορετικά ένα επιπλέον έτος προσδόκιμου ζωής μεταξύ χωρών,[3][4] και τους περιορισμένους παράγοντες που λαμβάνει υπόψη, σημειώνοντας την παράλειψη στοιχείων όπως η ανισότητα στην κατανομή και η ανισότητα μεταξύ φύλων.[5] Ως απάντηση στο πρώτο, ο UNDP εισήγαγε το Κατάλογος χωρών κατά τον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης προσαρμοσμένο στην ανισότητα (IHDI) το 2010, και ως απάντηση στο δεύτερο, τον Δείκτης Ανάπτυξης κατά Φύλο (GDI) το 1995.[6][7] Άλλοι έχουν επικρίνει την υπεραπλούστευση της χρήσης ενός και μόνο αριθμού ανά χώρα.[8][9]

Για να αντικατοπτριστούν οι αναπτυξιακές διαφορές εντός των χωρών, εισήχθη το 2018 από το Global Data Lab του Πανεπιστημίου Ράντμπαουτ της Ολλανδίας ένας υποεθνικός δείκτης (SHDI), με δεδομένα για περισσότερες από 1.600 περιοχές.[9] Το 2020, ο UNDP εισήγαγε έναν νέο δείκτη, τον Κατάλογος χωρών βάσει του Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης προσαρμοσμένου στις πιέσεις του πλανήτη (PHDI), που μειώνει τις τιμές των χωρών με υψηλότερο οικολογικό αποτύπωμα.[10]

  ≥ 0,950
  0,900–0,950
  0,850–0,899
  0,800–0,849
  0,750–0,799
  0,700–0,749
  0,650–0,699
  0,600–0,649
  0,550–0,599
  0,500–0,549
  0,450–0,499
  0,400–0,449
  ≤ 0,399
  Μη διαθέσιμα στοιχεία

|455x430px]]

Παρατίθεται ένας κατάλογος χωρών του κόσμου με βάση τον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης όπως συμπεριλήφθηκε στην έκθεση για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Δημοσιοποιήθηκε στις 13 Μαρτίου 2024 και δημιουργήθηκε με βάση τις εκτιμήσεις για το έτος 2022. Καλύπτει 193 χώρες που είναι μέλη των Ηνωμένων Εθνών, μαζί με το Χονγκ Κονγκ (της Κίνας) και τα Παλαιστινιακά Εδάφη.[11] Εξαιτίας της έλλειψης δεδομένων, δεν υπολογίζονται τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ Βόρεια Κορέα και Μονακό. Οι Νήσοι Κουκ, η Αγία Έδρα και το Νιούε είναι τα μοναδικά κρατικά μέρη που δεν συμπεριλαμβάνονται στην έκθεση, ενώ βρίσκονται εντός του Συστήματος των Ηνωμένων Εθνών.[12] Συνολικά ο ΔΑΑ (HDI) είναι διαθέσιμος για 192 χώρες και ένα έδαφος.

Ο Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης (ΔΑΑ), (αγγλ.: Human Development Index, HDI) αποτελεί μέτρο σύγκρισης του προσδόκιμου ηλικίας, του αλφαβητισμού, της εκπαίδευσης και της ποιότητας ζωής ανά τον κόσμο. Με βάση αυτόν το Δείκτη, γίνεται χαρακτηρισμός μιας χώρας σε υπανάπτυκτη ή αναπτυσσόμενη ή αναπτυγμένη και επίσης για να μετρήσει την επίδραση των οικονομικών πολιτικών στην ποιότητα ζωής.

Η μόνη χρονιά από τότε που άρχισε να συντάσσεται ο ετήσιος κατάλογος κατά δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης που δεν συντάχθηκε νέος κατάλογος ήταν το 2012.

Οι χώρες κατατάσσονται ανά τέσσερις κατηγορίες (με πολύ υψηλή - αναπτυγμένες χώρες-, υψηλή, μεσαία και χαμηλή ανάπτυξη).

Κατάταξη

Επεξεργασία
  • Ο αριθμός στις παρενθέσεις αφορά το νούμερο των θέσεων που η χώρα έχει ανεβεί ή κατεβεί σε σχέση με τους αναθεωρημένους υπολογισμούς για το προηγούμενο έτος.[13]

Πλήρης κατάλογος χωρών κατά ΔΑΑ

Επεξεργασία

Τα δεδομένα αφορούν το έτος 2023.[14]

Θέση DELTA (Μεταβολή από το 2015) Χώρα ή έδαφος HDI %
ετήσιας ανάπτυξης
(2010–2022)
1   2   Ισλανδία 0.972   0.28%
2   (1)   Νορβηγία 0.970   0.25%
    Ελβετία   0.24%
4   (2)   Δανία 0.962   0.35%
5   (1)   Γερμανία 0.959   0.19%
    Σουηδία   0.38%
7   (1)   Αυστραλία 0.958   0.20%
8   (2)   Ολλανδία 0.955   0.26%
  (1)   Χονγκ Κονγκ   0.38%
10   (3)   Βέλγιο 0.951   0.26%
11   (4)   Δημοκρατία της Ιρλανδίας 0.949   0.38%
12   (4)   Φινλανδία 0.948   0.27%
13   (2)   Σιγκαπούρη 0.946   0.25%
  (2)   Ηνωμένο Βασίλειο   0.24%
15   (27)   Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα 0.940   1.04%
16   (2)   Καναδάς 0.939   0.22%
17   (1)   Λίχτενσταϊν 0.938   0.23%
  (5)   Νέα Ζηλανδία   0.13%
    Ηνωμένες Πολιτείες   0.10%
20   (1)   Νότια Κορέα 0.937   0.36%
21   (2)   Σλοβενία 0.931   0.33%
22   (3)   Αυστρία 0.930   0.21%
23   (3)   Ιαπωνία 0.925   0.16%
24   (5)   Μάλτα 0.924   0.50%
25   (3)   Λουξεμβούργο 0.922   0.14%
26   (1)   Γαλλία 0.920   0.28%
27   (3)   Ισραήλ 0.919   0.26%
28     Ισπανία 0.918   0.40%
29   (3)   Τσεχία 0.915   0.22%
  (1)   Ιταλία   0.24%
  (2)   Άγιος Μαρίνος   0.32%
32   (3)   Κύπρος 0.913   0.45%
  (1)   Ανδόρρα   0.20%
34   (3)   Ελλάδα 0.908   0.18%
35   (1)   Πολωνία 0.906   0.35%
36   (5)   Εσθονία 0.905   0.33%
37   (9)   Σαουδική Αραβία 0.900   0.70%
38   (1)   Μπαχρέιν 0.899   0.80%
39   (4)   Λιθουανία 0.895   0.32%
40   (2)   Πορτογαλία 0.890   0.42%
41   (4)   Λετονία 0.889   0.51%
  (1)   Κροατία   0.53%
43   (4)   Κατάρ 0.886   0.45%
44   (6)   Σλοβακία 0.880   0.14%
45   (1)   Χιλή 0.878   0.47%
46   (1)   Ουγγαρία 0.870   0.22%
47   (7)   Αργεντινή 0.865   0.15%
48     Μαυροβούνιο 0.862   0.38%
  (13)   Ουρουγουάη   0.47%
50   (1)   Ομάν 0.858   0.22%
51   (7)   Τουρκία 0.853   1.10%
52   (1)   Κουβέιτ 0.852   0.36%
53   (5)   Αντίγκουα και Μπαρμπούντα 0.851   0.18%
54   (5)   Σεϋχέλλες 0.848   0.30%
55   (1)   Βουλγαρία 0.845   0.09%
  (2)   Ρουμανία   0.14%
57   (6)   Γεωργία 0.844   0.54%
58   (4)   Άγιος Χριστόφορος και Νέβις 0.840   0.49%
59   (6)   Παναμάς 0.839   0.47%
60   (12)   Μπρουνέι 0.837   0.13%
  (1)   Καζακστάν   0.38%
62   (3)   Κόστα Ρίκα 0.833   0.39%
  (5)   Σερβία   0.39%
64   (12)   Ρωσία 0.832   0.25%
65   (10)   Λευκορωσία 0.824   0.12%
66   (3)   Μπαχάμες 0.820   0.21%
67   (2)   Μαλαισία 0.819   0.41%
68   (4)   Βόρεια Μακεδονία 0.815   0.21%
69   (9)   Μπαρμπάντος 0.811   0.18%
    Αρμενία   0.52%
71     Αλβανία 0.810   0.25%
72   (10)   Τρινιντάντ και Tομπάγκο 0.807   0.30%
73     Μαυρίκιος 0.806   0.44%
74   (7)   Βοσνία και Ερζεγοβίνη 0.804   0.68%
75   (1)   Ιράν 0.799   0.26%
76   (11)   Άγιος Βικέντιος και Γρεναδίνες 0.798   0.17%
  (2)   Ταϊλάνδη   0.65%
78   (16)   Κίνα 0.797   1.02%
79   (5)   Περού 0.794   0.42%
80   (4)   Γρενάδα 0.791   0.15%
81   (1)   Αζερμπαϊτζάν 0.789   0.30%
  (2)   Μεξικό   0.37%
83   (3)   Κολομβία 0.788   0.29%
84   (4)   Βραζιλία 0.786   0.43%
  (17)   Παλάου   0.23%
86   (5)   Μολδαβία 0.785   0.53%
87   (10)   Ουκρανία 0.779   0.35%
88     Ισημερινός 0.777   0.32%
89   (6)   Δομινικανή Δημοκρατία 0.776   0.67%
  (33)   Γουιάνα   1.11%
  (8)   Σρι Λάνκα   0.50%
92   (4)   Τόνγκα 0.769   0.35%
93   (10)   Μαλδίβες 0.766   0.81%
  (16)   Βιετνάμ   0.60%
95   (8)   Τουρκμενιστάν 0.764   0.52%
96   (3)   Αλγερία 0.763   0.27%
97   (16)   Κούβα 0.762   0.16%
98     Δομινίκα 0.761   0.06%
99     Παραγουάη 0.756   0.36%
100   (15)   Αίγυπτος 0.754   0.73%
  (4)   Ιορδανία   0.10%
102   (12)   Λίβανος 0.752   0.29%
103   (11)   Αγία Λουκία 0.748   0.07%
104   (11)   Μογγολία 0.747   0.48%
105   (4)   Τυνησία 0.746   0.22%
106   (1)   Νότια Αφρική 0.741   0.50%
107   (7)   Ουζμπεκιστάν 0.740   0.62%
108   (8)   Βολιβία 0.733   0.45%
  (1)   Γκαμπόν   0.46%
  (11)   Νήσοι Μάρσαλ NA[15]
111   (9)   Μποτσουάνα 0.731   0.69%
  (1)   Φίτζι   0.35%
113   (4)   Ινδονησία 0.728   0.56%
114   (6)   Σουρινάμ 0.722   0.07%
115   (9)   Μπελίζ 0.721   0.23%
  (14)   Λιβύη   0.31%
117   (6)   Τζαμάικα 0.720   0.06%
  (1)   Κιργιστάν   0.49%
  (3)   Φιλιππίνες   0.45%
120   (7)   Μαρόκο 0.710   1.21%
121   (37)   Βενεζουέλα 0.709   0.68%
122   (9)   Σαμόα 0.708   0.02%
123     Νικαράγουα 0.706   0.76%
124   (2)   Ναουρού 0.703   1.84%
125   (9)   Μπουτάν 0.698   1.32%
126   (16)   Εσουατίνι 0.695   1.70%
  (2)   Ιράκ   0.57%
128     Τατζικιστάν 0.691   0.61%
129   (1)   Τουβαλού 0.689   0.39%
130   (9)   Μπανγκλαντές 0.685   1.54%
  (5)   Ινδία   0.99%
132   (7)   Ελ Σαλβαδόρ 0.678   0.21%
133   (2)   Ισημερινή Γουινέα 0.674   0.54%
  (21)   Κράτος της Παλαιστίνης   0.33%
135   (7)   Πράσινο Ακρωτήριο 0.668   0.15%
136     Ναμίμπια 0.665   0.36%
137   (4)   Γουατεμάλα 0.662   0.21%
138   (6)   Δημοκρατία του Κονγκό 0.649   0.17%
139   (1)   Ονδούρα 0.645   0.38%
140   (2)   Κιριμπάτι 0.644   0.61%
141     Σάο Τομέ και Πρίνσιπε 0.637   0.86%
142   (5)   Ανατολικό Τιμόρ 0.634   1.01%
143   (4)   Γκάνα 0.628   0.44%
  (5)   Κένυα   0.82%
145   (5)   Νεπάλ 0.622   0.85%
146     Βανουάτου 0.621   0.50%
147   (4)   Λάος 0.617   0.90%
148   (3)   Ανγκόλα 0.616   1.14%
149   (6)   Ομόσπονδες Πολιτείες της Μικρονησίας 0.615   0.13%
150   (3)   Μιανμάρ 0.609   1.54%
151   (5)   Καμπότζη 0.606   0.85%
152   (2)   Κομόρες 0.603   0.94%
153   (1)   Ζιμπάμπουε 0.598   1.12%
154     Ζάμπια 0.595   0.63%
155   (5)   Καμερούν 0.588   1.10%
156   (7)   Νήσοι Σολομώντα 0.584   0.13%
157   (10)   Ακτή Ελεφαντοστού 0.582   1.07%
  (3)   Ουγκάντα   0.80%
159   (5)   Ρουάντα 0.578   1.02%
160   (1)   Παπούα Νέα Γουινέα 0.576   1.12%
161   (4)   Τόγκο 0.571   1.29%
162   (3)   Συρία 0.564   1.42%
163   (5)   Μαυριτανία 0.563   0.51%
164   (2)   Νιγηρία 0.560   0.97%
165   (1)   Τανζανία 0.555   0.64%
166   (9)   Αϊτή 0.554   1.74%
167   (1)   Λεσότο 0.550   0.86%
168   (5)   Πακιστάν 0.544   0.71%
169   (1)   Σενεγάλη 0.530   0.80%
170   (5)   Γκάμπια 0.524   0.82%
171   (8)   Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό 0.522   1.06%
172   (1)   Μαλάουι 0.517   0.81%
173   (4)   Μπενίν 0.515   0.39%
174   (2)   Γουινέα-Μπισάου 0.514   0.76%
175   (6)   Τζιμπουτί 0.513   1.67%
176   (3)   Σουδάν 0.511   0.45%
177     Λιβερία 0.510   0.48%
178   (1)   Ερυθραία 0.503   0.62%
179   (3)   Γουινέα 0.500   1.06%
180   (4)   Αιθιοπία 0.497   1.55%
181   (7)   Αφγανιστάν 0.496   0.24%
182   (1)   Μοζαμβίκη 0.493   1.04%
183   (11)   Μαδαγασκάρη 0.487   0.02%
184   (4)   Υεμένη 0.470   1.30%
185     Σιέρα Λεόνε 0.467   0.80%
186   (1)   Μπουρκίνα Φάσο 0.459   1.37%
187   (2)   Μπουρούντι 0.439   0.32%
188     Μάλι 0.419   0.08%
  (3)   Νίγηρας   1.34%
190   (1)   Τσαντ 0.416   0.66%
191   (1)   Κεντροαφρικανική Δημοκρατία 0.414   0.58%
192 NA   Σομαλία[16] 0.404 NA[16]
193     Νότιο Σουδάν 0.388   0.61%

Περιοχές και ομάδες

Επεξεργασία

Η Έκθεση Ανθρώπινης Ανάπτυξης αναφέρει επίσης τον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (HDI) για διάφορες ομάδες χωρών. Αυτές περιλαμβάνουν περιφερειακές ομάδες βάσει των περιφερειακών ταξινομήσεων του UNDP,[17] ομάδες HDI που περιλαμβάνουν τις χώρες που ανήκουν σε συγκεκριμένη κατηγορία HDI, μέλη του ΟΟΣΑ και άλλες ομάδες του ΟΗΕ.[18] Οι συνολικές τιμές HDI υπολογίζονται με τον ίδιο τρόπο όπως και για μεμονωμένες χώρες, με τα δεδομένα εισόδου να είναι ο σταθμισμένος μέσος όρος για όλες τις χώρες της ομάδας για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία.[19]

Πίνακας περιοχών και ομάδων κατά HDI:

Πίνακας περιοχών και ομάδων κατά HDI[20]
Περιοχή ή ομάδα 1990 2000 2010 2015 2020 2021 2022 2023 Ετήσια αύξηση %

(1990–2023)

ΟΟΣΑ 0.801 0.846 0.883 0.899 0.903 0.904 0.910 0.916 +0.41%
Πολύ υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξη 0.797 0.838 0.879 0.898 0.901 0.903 0.908 0.914 +0.42%
Ευρώπη και Κεντρική Ασία 0.674 0.686 0.753 0.789 0.802 0.803 0.815 0.818 +0.59%
Λατινική Αμερική και Καραϊβική 0.648 0.697 0.747 0.767 0.764 0.762 0.778 0.783 +0.58%
Υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξη 0.569 0.636 0.714 0.744 0.763 0.766 0.774 0.777 +0.95%
Ανατολική Ασία και Ειρηνικός 0.514 0.604 0.699 0.735 0.764 0.768 0.773 0.775 +1.25%
Παγκόσμιος μέσος όρος 0.608 0.651 0.707 0.731 0.742 0.742 0.752 0.756 +0.66%
Μικρά αναπτυσσόμενα νησιωτικά κράτη 0.617 0.660 0.702 0.727 0.731 0.727 0.737 0.739 +0.55%
Αραβικές χώρες 0.550 0.615 0.670 0.693 0.707 0.710 0.716 0.719 +0.82%
Αναπτυσσόμενες χώρες 0.520 0.576 0.649 0.680 0.696 0.696 0.708 0.712 +0.96%
Νότια Ασία 0.454 0.508 0.590 0.627 0.645 0.641 0.665 0.672 +1.20%
Μέση ανθρώπινη ανάπτυξη 0.439 0.491 0.573 0.611 0.631 0.629 0.649 0.656 +1.22%
Υποσαχάρια Αφρική 0.405 0.435 0.510 0.540 0.557 0.558 0.565 0.568 +1.03%
Λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες 0.360 0.411 0.494 0.526 0.550 0.549 0.555 0.560 +1.35%
Χαμηλή ανθρώπινη ανάπτυξη 0.346 0.393 0.467 0.491 0.507 0.507 0.512 0.515 +1.21%

Σημειώσεις και παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Έκθεση Ανθρώπινης Ανάπτυξης του UNDP 2025
  2. ↑ Ivanova, I.; Arcelus, F. J.; Srinivasan, G. (February 1999). «An Assessment of the Measurement Properties of the Human Development Index». Social Indicators Research 46 (2): 157–179. doi:10.1023/A:1006839208067. ISSN 0303-8300. https://www.jstor.org/stable/27522364. Ανακτήθηκε στις 6 June 2021. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Sanderson, Warren· Scherbov, Sergei· Simone, Ghislandi (8 Νοεμβρίου 2018). «The best country to live in might not be Norway after all». Quartz (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2021. 
  4. ↑ Ravallion, Martin (2012-11-01). «Troubling tradeoffs in the Human Development Index». Journal of Development Economics 99 (2): 201–209. doi:10.1016/j.jdeveco.2012.01.003. ISSN 0304-3878. http://www-wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2010/11/29/000158349_20101129085041/Rendered/PDF/WPS5484.pdf. 
  5. ↑ Sharma, Shalendra D. (1997-02-01). «Making the Human Development Index (HDI) gender-sensitive». Gender & Development 5 (1): 60–61. doi:10.1080/741922304. ISSN 1355-2074. PMID 12320744. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/741922304. Ανακτήθηκε στις 10 June 2021. 
  6. ↑ Έκθεση Ανθρώπινης Ανάπτυξης 2010 (PDF). Πρόγραμμα Ανάπτυξης Ηνωμένων Εθνών. 2010. σελ. 87. ISBN 978-0-230-28445-6. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 22 Ιουλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 2020. 
  7. ↑ Έκθεση Ανθρώπινης Ανάπτυξης 1995 (PDF). Oxford University Press για το UNDP. 1995. σελίδες 72–74. ISBN 0-19-510023-9. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 21 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2021. 
  8. ↑ Castles, Ian (1998). «The Mismeasure of Nations: A Review Essay». Population and Development Review 24 (4): 834–836. doi:10.2307/2808029. ISSN 0098-7921. https://www.jstor.org/stable/2808029. Ανακτήθηκε στις 6 June 2021. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Iñaki, Permanyer· Jeroen, Smits (31 Μαΐου 2018). «Ο Υποεθνικός Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης: Πέρα από τους εθνικούς μέσους όρους». United Nations Development Programme. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2020. 
  10. ↑ Έκθεση Ανθρώπινης Ανάπτυξης 2020: Το επόμενο σύνορο – Ανθρώπινη Ανάπτυξη και Ανθρωπόκαινος (PDF). Πρόγραμμα Ανάπτυξης Ηνωμένων Εθνών. 15 Δεκεμβρίου 2020. σελίδες 291–231. ISBN 978-9-211-26442-5. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 15 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2020. 
  11. ↑ Nations, United. «Member States» (στα Αγγλικά). United Nations. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2023. 
  12. ↑ «A World Tour of the States not recognized by the UN». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2022. 
  13. ↑ Iñaki, Permanyer· Jeroen, Smits. «The Subnational Human Development Index: Moving beyond country-level averages | Human Development Reports». hdr.undp.org. United Nations Development Programme. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2020. 
  14. ↑ Human Development Report 2025 - A matter of choice: People and possibilities in the age of AI. United Nations Development Programme. 6 Μαΐου 2025. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαΐου 2025. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2025. 
  15. ↑ Στην πιο πρόσφατη έκθεση δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για τον ΔΑΑ πριν το 2011.
  16. ↑ 16,0 16,1 Στην πιο πρόσφατη έκθεση δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για τον ΔΑΑ πριν το 2022.
  17. ↑ «Αναπτυσσόμενες περιοχές | Εκθέσεις Ανθρώπινης Ανάπτυξης». hdr.undp.org. Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2021. 
  18. ↑ «Έκθεση Ανθρώπινης Ανάπτυξης 2020: Οδηγός Αναγνωστών | Εκθέσεις Ανθρώπινης Ανάπτυξης». hdr.undp.org. Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2021. 
  19. ↑ «Έκθεση Ανθρώπινης Ανάπτυξης 2020 – Τεχνικές σημειώσεις» (PDF). hdr.undp.org. Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. σελ. 4. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2021. 
  20. ↑ Έκθεση Ανθρώπινης Ανάπτυξης 2021-22: Αβέβαιοι Καιροί, Αβέβαιες Ζωές: Διαμορφώνοντας το Μέλλον μας σε έναν Μεταβαλλόμενο Κόσμο (PDF). Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. 8 Σεπτεμβρίου 2022. σελ. 280. ISBN 978-9-211-26451-7. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κατάλογος_χωρών_κατά_δείκτη_ανθρώπινης_ανάπτυξης&oldid=11078205"