Βικιπαίδεια

Αδριανούπολη

Πόλη της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία
(Ανακατεύθυνση από Edirne)

Η Αδριανούπολη ή Αδριανούπολις (τουρκικά: Edirne «Εντιρνέ», βουλγαρικά: Одрин «Όντριν») είναι ιστορική πόλη της σημερινής Τουρκίας, στην Ανατολική Θράκη, πολύ κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία. Ιδρύθηκε από τον Ορέστη[1] κατά τη μυθολογία και έφερε το όνομα Ορεστιάδα. Μετονομάστηκε σε Αδριανούπολη από τον Αυτοκράτορα Αδριανό.[2] Υπήρξε η τρίτη πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από το 1363 έως το 1453, πριν η Κωνσταντινούπολη γίνει η τέταρτη και οριστική πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας. Αποτέλεσε μεγάλο κέντρο του Ελληνισμού με σημαντική προσφορά στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Σήμερα είναι η πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας (6.276 τ. χλμ., 402.606 κάτ.)[3]. Ο πληθυσμός της πόλης ανέρχεται σε 165.979 κάτοικους (2014).

Αδριανούπολη
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Αδριανούπολη
41°40′23″N 26°34′25″E
ΧώραΤουρκία
Διοικητική υπαγωγήΕπαρχία Αδριανούπολης
Ίδρυση2ος αιώνας
Υψόμετρο42 μέτρα
Πληθυσμός180.327 (2018)
Ταχ. κωδ.22 000
Τηλ. κωδ.284
Ζώνη ώραςUTC+02:00 (επίσημη ώρα)
UTC+03:00 (θερινή ώρα)
Ώρα Ανατολικής Ευρώπης
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το όνομα «Edirne» αποτελεί παραφθορά του Αδριανού (πόλη) > Αντρινού, που φερόταν τον 14ο αιώνα > Εντρινού > Εντιρνού καταλήγοντας στο Εντιρνέ όπου και επικράτησε. Σε οθωμανικές πηγές φέρεται επίσης και με τα ονόματα «Εντρίνους», «Εντρουνέ», «Εντρινάμπολι» καθώς και «Εντιρνομπολού» που αναμφισβήτητα όλα αποτελούν παραφράσεις του ελληνικού ονόματος που διατηρήθηκε αιώνες από τον εκεί Ελληνισμό μέχρι το 1922.[4][5]

Οριοθέτηση

Επεξεργασία

Βρίσκεται στο ευρωπαϊκό τμήμα της Τουρκίας, κοντά στη συμβολή τριών ποταμών, του Άρδα, του Τόνζου και του Έβρου απέχοντας 5 χλμ. από ελληνοτουρκικά σύνορα. Εξυπηρετείται από ένα πυκνό οδικό δίκτυο που τη συνδέει με την Κωνσταντινούπολη και την κεντρική Ευρώπη. Είναι σπουδαίο γεωργικό και κτηνοτροφικό κέντρο, όπου συγκεντρώνονται προϊόντα από την εύφορη θρακική παραλιακή πεδιάδα φρούτα, κρασιά, τυριά κ.α. Η βιομηχανία της περιλαμβάνει εργοστάσια παρασκευής μάλλινων και μεταξωτών υφασμάτων, σαπουνιού, επεξεργασίας δερμάτινων ειδών κλπ.

Ιστορία

Επεξεργασία
Ιστορική εξέλιξη πληθυσμού
Έτος Πληθ.   ±%  
1400s 70.000 —    
1700s 35.000 −50.0%
1800s 33.000 −5.7%
1900s 68.661 +108.1%
1927 34.528 −49.7%
1990 102.345 +196.4%
2000 119.298 +16.6%
2007 136.070 +14.1%
2008 138.054 +1.5%
2009 141.570 +2.5%
 
Πληθυσμός μεταξύ 100 και 2012.

Η περιοχή γύρω από την Αδριανούπολη υπήρξε το θέατρο τουλάχιστον 16 μεγάλων μαχών ή πολιορκιών από την εποχή της Αρχαίας Ελλάδας, με συνέπεια συνεχή αλλαγή εξουσίας: Μακεδόνες του Φιλίππου, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Γότθοι, Βούλγαροι, Πετσενέγκοι, Φράγκοι, Οθωμανοί, Ρώσοι, Βούλγαροι (1913), Τούρκοι, Έλληνες (1920 - 1922) και τέλος Τούρκοι (Φθινόπωρο 1922).
Ο στρατιωτικός ιστορικός Τζον Κίγκαν (1934-2012) την προσδιορίζει ως το «πιο διαφιλονικούμενο σημείο του πλανήτη», πράγμα που αποδίδει στη γεωγραφική της θέση.

Αρχαιότητα

Επεξεργασία

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Ορέστης, γιος του βασιλιά Αγαμέμνονα ίδρυσε την πόλη ως Ορεστιάδα, στη συμβολή των ποταμών Τόνζου (Τουρκικά Τούντζα) και Αρδίσκου (σήμερα Αρδα) με τον Εβρο. Η πόλη (επαν)ιδρύθηκε παίρνοντας το όνομά της από το Ρωμαίο Αυτοκράτορα Αδριανό (117-138) το 125 στη θέση προγενέστερου Θρακικού οικισμού, που ονομαζόταν Ουσκουδάμα. Ήταν πρωτεύουσα των Βήσσων ή των Οδρυσών. Ο Αδριανός την έκανε πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής επαρχίας της Θράκης, την ανέπτυξε και την εξωράισε (υδραγωγεία, λουτρά, αγορά κλπ.) και η πόλη διατήρησε κατά την κατοπινή εποχή το όνομά του, παρόλο που κατά τα βυζαντινά χρόνια ξαναπήρε το όνομα Ορεστιάδα. Βρίσκεται σε καίριο κόμβο του δρόμου ο οποίος ενώνει την κεντρική Ευρώπη με την Κωνσταντινούπολη και στο σημείο όπου κατέληγαν οι δρόμοι από τα παράλια του Αιγαίου, της Προποντίδας και της Μαύρης Θάλασσας. Ήδη από τα χρόνια της ίδρυσής της εξελίχτηκε σε σπουδαίο συγκοινωνιακό, εμπορικό και στρατιωτικό κέντρο. Εδώ ο Λικίνιος νίκησε τον Μαξιμίνο (313), ο Κωνσταντίνος τον Λικίνιο (314 και 323) και ο Αυτοκράτορας Ουάλης σκοτώθηκε από τους Γότθους το 378, κατά τη Μάχη της Αδριανούπολης.

Μεσαιωνική περίοδος

Επεξεργασία
 
Ιστορική απεικόνιση του Τσιχανουμά Κασρί (Πανοραμικό Περίπτερο), τμήματος του συγκροτήματος των Ανακτόρων της Αδριανούπολης.
 
Ο παλαιός ελληνορθόδοξος ναός του Αγίου Γεωργίου.

Το 813 η πόλη καταλήφθηκε από το Χαν Κρούμο της Βουλγαρίας που μετακίνησε τους κατοίκους της στα Βουλγαρικά εδάφη βόρεια του Δούναβη. Το 1189 την κυρίευσαν οι Σταυροφόροι αλλά μετά την ίδρυση της Λατινικής Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης οι Σταυροφόροι ηττήθηκαν αποφασιστικά από το Βούλγαρο Αυτοκράτορα Καλογιάν στη Μάχη της Αδριανούπολης (1205). Αργότερα ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας, Δεσπότης της Ηπείρου, την κατέλαβε το 1227, αλλά τρία χρόνια αργότερα ηττήθηκε στην Κλοκοτνίτσα από τον Ασέν, Αυτοκράτορα των Βουλγάρων. Το 1346 στέφθηκε εκεί ο Ιωάννης ΣΤ´ Καντακουζηνός αλλά το 1362 η πόλη καταλήφθηκε από τον Οθωμανό Σουλτάνο Μουράτ Α΄. Αυτός με την επικρατούσα τουρκική ονομασία «Εντιρνέ» την ανακήρυξε πρωτεύουσα του το 1366. Η πόλη παρέμεινε οθωμανική πρωτεύουσα για 90 χρόνια, μέχρι το 1453, οπότε ο Μωάμεθ Β΄ μετέφερε την πρωτεύουσα στην Κωνσταντινούπολη, εξακολουθώντας ωστόσο να αποτελεί κέντρο θερινής διαμονής των μελών της οθωμανικής αυλής. Η Αδριανούπολη, παρά τον καταστρεπτικό σεισμό του 1751 φημίζεται για τα πολλά τζαμιά, τρούλους, μιναρέδες, γέφυρες, μεντρεσέδες, νοσοκομεία, σκεπαστές αγορές και σεράγια της Οθωμανικής εποχής που φρόντισαν να τη στολίσουν οι κατά καιρούς διάφοροι Σουλτάνοι.

Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι, που πρωτοδημοσίευσε ο Άγγλος Πάσλεϊ το 1837 όταν το άκουσε στην Κρήτη και επαναδημοσίευσε αργότερα ο Ν. Πολίτης, θεωρείται ότι είναι το αρχαιότερο δημοτικό μας τραγούδι το οποίο και επιγράφεται «Το κούρσος της Αντριανούπολης» ίσως αναφέρεται στην άλωση αυτή του 1362 και τη λεηλασία που ακολούθησε της οποίας όμως είχε προηγηθεί κατά το 1353 η άλωση από τους συμμάχους του Βασιλέως Καντακουζινού Τούρκους.

Τ΄ αηδόνια της Ανατολής και τα πουλιά της Δύσης
κλαίγουν αργά, κλαίγουν ταχιά, κλαίγουν το μεσημέρι
κλαίγουν την Αντριανούπολη την πολυκρουσεμένη
όπου τηνε κρουσέψανε τις τρεις γιορτές του χρόνου
του Χριστουγέννου για κηρί και του Βαγιού για βάγια
και της Λαμπρής την Κυριακή για το Χριστός Ανέστη.

Νεότερη περίοδος

Επεξεργασία

Στις 17 Φεβρουαρίου του 1493 o επιφανής Αδριανουπολίτης Άγιος Μιχαήλ ο Μαυροειδής μαρτύρησε από τους Οθωμανούς στην πόλη.[6] Υπό την οθωμανική κυριαρχία η Αδριανούπολη ήταν η μεγαλύτερη του ομώνυμου Εγιαλετίου και, μετά τις μεταρρυθμίσεις του 1867, του ομώνυμου Βιλαετίου. Ο Σουλτάνος Μωάμεθ Β΄, πορθητής της Κωνσταντινούπολης, γεννήθηκε στην Αδριανούπολη. Εδώ επηρεάσθηκε από ορισμένους Χορουφιστές (σουφικό δόγμα), που απρρίπτονταν από τον Τας Κιοπρού Ζαντέ στο Şakaiki Numaniye ως «Ορισμένοι επικατάρατοι ουτιδανοί» και που κάηκαν ως αιρετικοί από κάποιο Μαχμούντ Πασά.

Ο Σουλτάνος Μωάμεθ Δ΄ άφησε τα ανάκτορα της Κωνσταντινούπολης και πέθανε στην Αδριανούπολη το 1693.

Κατά την εξορία του στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο Σουηδός βασιλιάς Κάρολος ΙΒ΄ έμεινε στην πόλη το μεγαλύτερο διάστημα του 1713.

Ο Μπαχαουλάχ, ιδρυτής της Μπαχάι Πίστης, έζησε στην Αδριανούπολη από το 1863 ως το 1868. Εξορίσθηκε εκεί από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, πριν εκτοπισθεί μακρύτερα στην Οθωμανική αποικία καταδίκων της Άκρας. Στα γραπτά του αναφέρεται στην Αδριανούπολη ως «Γη του Μυστηρίου».

 
Το Ζάππειον Κεντρικόν Παρθεναγωγείον Αδριανουπόλεως (1884-1922), ιστορικό εκπαιδευτικό ίδρυμα του Θρακικού Ελληνισμού.

Η Αδριανούπολη ήταν κέντρο σαντζακίου κατά την Οθωμανική περίοδο, που υπαγόταν διαδοχικά στα εγιαλέτια της Ρούμελης και της Σιλίστρας, πριν γίνει επαρχιακή πρωτεύουσα του ομώνυμου εγιαλετίου, στις αρχές του 19ου αιώνα. Mέχρι το 1878 το Εγιαλέτι της Αδριανούπολης περιελάμβανε τα σαντζάκια Αδριανούπολης, Ραιδεστού (Τεκιρντάγ), Καλλίπολης, Φιλιππούπολης και Σλίβεν.

 
Ο Άγιος Κύριλλος ΣΤ', Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ο από Αδριανουπόλεως.
 
Ο Άγιος Δωρόθεος ο Πρώιος Μητροπολίτης Αδριανουπόλεως (+1821).

Το 1813 εξελέγη Μητροπολίτης Αδριανουπόλεως ο λόγιος Δωρόθεος Πρώιος, ο οποίος αναδιοργάνωσε το ελληνικό γυμνάσιο της πόλης. Οργάνωσε σχολείο και βιβλιοθήκη με τη συνεργασία του Αδριανουπολίτη Γ. Σακελλαρίου, ο όποιος ήταν από τους πιο εύπορους εμπόρους της Αυστρίας. Σχολάρχης, διορίστηκε ο Στέφανος Καραθεοδωρής και επίσης ο Δωρόθεος δίδασκε θεολογία, φιλοσοφία και επιστήμες.[7][8]

Ελληνική Επανάσταση του 1821

Επεξεργασία
 
Η σημαία των Θρακών Επαναστατών του 1821.

Στη διάρκεια της εποχής αυτής η Αδριανούπολη ήταν κέντρο Ελληνισμού. Οι Έλληνες κάτοικοι δεινοπάθησαν πολύ από τους Τούρκους με την κήρυξη της Επανάστασης του 1821. Μετά τον απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε' στην Κωνσταντινούπολη, ακολούθησε στην Αδριανούπολη ο απαγχονισμός του παραιτηθέντος Πατριάρχη Κυρίλλου Στ΄ (ο οποίος είχε γεννηθεί στην Αδριανούπολη). Όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1821, το όνομα του Κυρίλλου Στ΄ συμπεριελήφθη στο διάταγμα του Σουλτάνου με το οποίο δινόταν η εντολή να εκτελεστούν περί τους 30 ιερωμένους και προύχοντες της Αδριανούπολης. Στα μέσα περίπου του Απριλίου του 1821 σύμφωνα με τον Γάλλο περιηγητή Πουκεβίλ απαγχονίστηκαν στην Αδριανούπολη 26 (κατά άλλους 32) Έλληνες πρόκριτοι δίπλα στην πόρτα του μητροπολιτικού ναού μεταξύ των οποίων ήταν ο πρωτοσύγκελος Θεόκλητος, ο ιερομόναχος Ιάκωβος και ο Βασίλειος Σωτήρχος.[9][10] Τελευταίος οδηγήθηκε σε σφαγή ο Γραμματέας της Ιεράς Μητρόπολης Δημήτριος Ζώτος, ο οποίος ήταν παρών σε όλες τις σφαγές των δεκάδων χριστιανών. Ο ίδιος αρνήθηκε τις προτάσεις των Τούρκων για εξισλαμισμό και ακολούθησε το μαρτύριό του. Οι Τούρκοι απαγόρευσαν την ταφή των νεκρών μαρτύρων την Κυριακή του Θωμά του 1821 και με εντολή τους διέταξαν να μεταφερθούν και να ριφθούν στον ποταμό Έβρο, από όπου απαγορεύτηκε η περισυλλογή και ο ενταφιασμός τους.[11]

Το φιρμάνι, που τον κατηγορούσε ότι είχε αναμιχθεί στην επανάσταση, στάλθηκε στον Νομάρχη Αδριανουπόλεως και μεταξύ άλλων αναφέρει: «Επειδή εξηκριβώθη ότι και ο εκ της εν Κωνσταντινουπόλει Πατριαρχείας των Ρωμαίων απολυθείς και εν Αδριανουπόλει εξορισθείς Κύριλλος, ο προκάτοχος του φονευθέντος Πατριάρχου, ενέχεται επίσης εις το κίνημα το παρασκευαζόμενον μεταξύ του Ρωμαϊκού Έθνους [...] εξέδωκα μυστικώς το υψηλόν τούτο φιρμάνιον, δι' ού διατάσσω την απαγχόνισιν του ειρημένου Κυρίλλου εντός της Αδριανουπόλεως, μετά της ήν περιβάλλεται ενδυμασίας [...] άμα λάβης γνώσιν του περιεχομένου αυτού, σπεύσης και κρεμάσης αυτόν εντός της Αδριανουπόλεως με την περιβολήν του, ...».[12] Λεπτομέρειες από τα βασανιστήρια και τις εκτελέσεις του Πατριάρχη και των προκρίτων αναφέρονται σε ημιτελές κείμενο του τοπικού λόγιου και δασκάλου Γ. Λαμπουσιάδη (1858-1926).[13].

Στις 3 Ιουνίου 1821 απαγονίστηκε στην Κωνσταντινούπολη από τους Τούρκους και ο Μητροπολίτης Αδριανουπόλεως Δωρόθεος Πρώιος μαζί με άλλους Έλληνες Μητροπολίτες.[7][14][15][16]

Από την Αδριανούπολη καταγόταν και η Άννα Λαούπη Τριτζοπούλου καπετάνισσα και αγωνίστρια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821[17][18][19] και ο Κάρπος Παπαδόπουλος, (1790-1871) έμπορος μυημένος στη Φιλική Εταιρεία, συναγωνιστής Οδυσσέα Ανδρούτσου.[20]

Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε από τα βασικά στελέχη της Φιλικής Εταιρείας στην οργάνωση του παραρτήματος της Αδριανούπολης, όπου πραγματοποιούσε συχνές επισκέψεις ο Εμμανουήλ Ξάνθος. Οι συναντήσεις των Φιλικών πραγματοποιούνταν στο σπίτι του Αμιρά, κοντά στη μητρόπολη της Αδριανούπολης. Στους σπουδαιότερους Αδριανουπολίτες Φιλικούς συγκαταλέγονται οι Σωτήρης Κώκιας, Δημήτριος Χατζηστάνου και Δημήτριος Λέτζογλου, οι οποίοι μυήθηκαν στο Γαλάτσι της Ρουμανίας, ο Γεώργιος Παπά ή Κούρτογλους ή Καπετάν Καραγιώργος, ο οποίος πήρε μέρος στην πολιορκία του Μεσολογγίου και στη στη μάχη στο Σκουλένι (16-17 Ιουνίου 1821) και έχασε εκεί τους πέντε αδελφούς του.[21][22]

Άλλοι Αδριανουπολίτες αγνωνιστές της Επανάστασης του 1821 ήταν οι εξής: Χριστόφορος Σταυράκης, Παναγιώτης Μπάχαρης, Νικόλαος Καραχονισενλής, Αθηναίος Κυνηγός, Κωνσταντίνος Δεληολάνης, Σταύρος Σταμούλης, Χατζηγιώργης Δημητρίου, Μιχαήλ Φουντουκλής.

Η Αδριανούπολη καταλήφθηκε για λίγο από τα αυτοκρατορικά Ρωσικά στρατεύματα το 1829 κατά την Ελληνική Επανάσταση, οπότε και υπογράφηκε η Συνθήκη της Αδριανούπολης, με την οποία για πρώτη φορά οι Τούρκοι αναγνώριζαν την ύπαρξη ελληνικού κράτους κατ' εντολή και το 1878 κατά το Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1877-1878.

20ός αιώνας

Επεξεργασία
 
Η Αδριανούπολη το πρώτο τέταρτο του 20ού αιώνα.
 
Το Δημαρχείο της Αδριανούπολης

Η Μεγάλη πυρκαγιά της Αδριανούπολης το 1905 προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές στην πόλη. Τότε είχε περίπου 80.000 κατοίκους, από τους οποίους 30.000 ήταν Μουσουλμάνοι (Τούρκοι και μερικοί Αλβανοί, Ρομά και Τσερκέζοι), 22.000 Έλληνες, 10.000 Βούλγαροι, 4.000 Αρμένιοι, 12.000 Εβραίοι και 2.000 ακόμη πολίτες απροσδιόριστης εθνοτικής και θρησκευτικής προέλευσης. Οι περισσότεροι από τους Έλληνες που έχασαν τα σπίτια τους στην πυρκαγιά μετανάστευσαν στην Πρίγκηπο και τη Χάλκη.[23]

Το 1912, ο πληθυσμός της Αδριανούπολης μαζί με τα προάστια Κιρισχανέ, Κιγίκιο και Ιλδιρίμι ανερχόταν σε 101.000 κατοίκους, με 43.000 Έλληνες, 38.000 Τούρκους, 12.000 Ισραηλίτες, 4.000 Αρμένιους και 4.000 Ευρωπαίους, Ρομά και Βουλγάρους.[24]

Η Αδριανούπολη ήταν ζωτικής σημασίας οχυρό για την υπεράσπιση της Οθωμανικής Κωνσταντινούπολης και Ανατολικής Θράκης κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912–13). Καταλήφθηκε για λίγο από τους Βουλγάρους το 1913 μετά από πεντάμηνη πολιορκία. Η Οθωμανική αυτοκρατορία ωστόσο την ανακατέλαβε αμέσως μόλις άρχισε ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος.

Καταλήφθηκε από τους Έλληνες μεταξύ της Συνθήκης των Σεβρών το 1920 και του τέλους της Μικρασιατικής Εκστρατείας το 1922. Την ίδια εποχή αποχώρησε, σύμφωνα με τους όρους της Συνθήκης της Λωζάνης και ο ελληνικός πληθυσμός της Αδριανούπολης (30.000 κάτ.) κατέφυγε στην Ελλάδα.[25]

Τα κειμήλια από τους ελληνορθόδοξους ναούς μεταφέρθηκαν από τους πρόσφυγες στην ελεύθερη Ελλάδα, όπως τα κειμήλια του ναού των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων της συνοικίας Κιρισχανέ της Αδριανούπολης μεταφέρθηκαν από τους πρόσφυγες στη Δράμα όπου εγκαταστάθηκαν και αργότερα έκτισαν τον Ναό των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων σε ανάμνηση του ναού της πατρίδας τους.[26][27]

Σύμφωνα με την απογραφή του 2007 η Επαρχία Αδριανούπολης είχε πληθυσμό 382.222 κατοίκων. Η πόλη είναι δυναμικό εμπορικό κέντρο μάλλινων υφασμάτων, μεταξιού, χαλιών και γεωργικών προϊόντων.

Θρησκεία

Επεξεργασία
 
Οθωμανικό κουλιγιέ και νοσοκομείο χτισμένο από το Βαγιαζίτ Β΄

Η πόλη έγινε έδρα επισκοπής το έτος 325. Η Αδριανούπολη αποτελεί και σήμερα έδρα Έλληνα Ορθόδοξου μητροπολίτη του Οικουμενικού Πατριαρχείου (Ιερά Μητρόπολις Αδριανουπόλεως).

Ο ελληνορθόδοξος μητροπολιτικός ναός της Αδριανούπολης ήταν αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Κτίσθηκε το 1704 σε επαφή με το βόρειο τείχος του κάστρου και ήταν μια μεγαλοπρεπής τρίκλιτη βασιλική με πλούσια εσωτερική. Η τελευταία λειτουργία στον ναό, τελέσθηκε στις 9 Οκτωβρίου του 1922 πριν οι Έλληνες εγκαταλείψουν την πόλη οριστικά. Στη συνέχεια ο ναός μετατρέπεται σε αποθήκη ξυλείας μέχρι τη δεκαετία του '60 που κατεδαφίστηκε για να χτιστεί στη θέση του, γνωστό ξενοδοχείο.

Μετά το 1922 τα κειμήλια από τους ελληνορθόδοξους ναούς μεταφέρθηκαν από τους πρόσφυγες στην ελεύθερη Ελλάδα, όπως τα κειμήλια του ναού των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων της συνοικίας Κιρισχανέ της Αδριανούπολης μεταφέρθηκαν από τους πρόσφυγες στη Δράμα όπου εγκαταστάθηκαν και αργότερα έκτισαν τον Ναό των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων Δράμας σε ανάμνηση του ναού της πατρίδας τους.[26][27]

Η πόλη επίσης είναι έδρα και Αρμένιου Χριστιανού επισκόπου καθώς και μιας ανενεργής Βουλγαρικής επισκοπής. Η πόλη έχει επίσης μερικούς Προτεστάντες. Οι λίγοι Ρωμαιοκαθολικοί, κατά το πλείστον ξένοι, εξαρτώνται από την αποστολική ενορία της Κωνσταντινούπολης. Στην ίδια την Αδριανούπολη υπήρχε η ενορία του Αγίου Αντωνίου της Πάδοβας (ρωμαιοκαθολική) και μια σχολή θηλέων που διηύθυναν οι Αδελφές του Ελέους. Στο προάστιο του Καρααγάτς υπήρχε και μια εκκλησία (ρωμαιοκαθολική), μια σχολή αρρένων και μια θηλέων.[εκκρεμεί παραπομπή]

Στην ευρύτερη περιοχή της Αδριανούπολης υπήρχαν πολλές ελληνορθόδοξες μονές και μετόχια όπως η Μονή Αγίων Πέτρου και Παύλου Λαμπούς, ο Άγιος Στέφανος (μετόχιο Μονής Μεγίστης Λαύρας), ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος (της Μονής Σινά), η Αγία Παρασκευή (του Παναγίου Τάφου), ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος (Μονής Παντοκράτορος) κ.ά.[28]

Γύρω στα 1850, από την άποψη των Καθολικών της Ανατολής, η Αδριανούπολη ήταν η κατοικία ενός Βούλγαρου αποστολικού εφημέριου για τους 4.600 Ουνίτες του Οθωμανικού βιλαετίου (επαρχίας) της Θράκης και, μετά το 1878, του πριγκιπάτου της Βουλγαρίας. Είχαν 18 ενορίες ή αποστολές, 6 από τις οποίες ήταν στο πριγκιπάτο, με 20 εκκλησίες, 31 ιερείς και 11 σχολεία με 670 μαθητές. Στην ίδια την Αδριανούπολη υπήρχαν μόνο πολύ λίγοι Βούλγαροι Ουνίτες, με μία Επισκοπική εκκλησία του Αγίου Ηλία και τις εκκλησίες του Αγίου Δημητρίου και των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου. Η τελευταία λειτουργείται από το Τάγμα της Αναστάσεως, που έχουν επίσης μια σχολή 90 μαθητών. Στο προάστιο του Καρααγάτς το Τάγμα της Κοιμήσεως έχει μια ενορία και μια θελογική σχολή με 50 μαθητές. Εκτός από τους Βούλγαρους Ουνίτες οι παραπάνω στατιστικές περιελάμβαναν τις Ελληνικές Καθολικές αποστολές των Μαλγάρων και του Νταουντιλί, με 4 ιερείς και 200 πιστούς, επειδή από πολιτική άποψη ανήκαν στη Βουλγαρική Ενορία.[εκκρεμεί παραπομπή] Αργότερα όμως η Ρωμαιοκαθολική επισκοπή καταργήθηκε και υπάρχει μόνο κατ' όνομα ως τιτουλάριος μητροπολιτική αρχιεπισκοπή, με την πλήρη ονομασία Hadrianopolis in Haemimonto, για να διακρίνεται από πολλές άλλες τιτουλάριες έδρες με το όνομα «Hadrianopolis».

Κλίμα

Επεξεργασία

Το κλίμα της πόλης είναι ηπειρωτικό. Οι χειμερινές θερμοκρασίες είναι συχνά κάτω από 0 °C και χαρακτηρίζεται από πολλές χιονοπτώσεις, ακόμα κι αν μειώνονται σπάνια κάτω από -10 °C. Οι χειμώνες κρατούν από τον Νοέμβριο έως τα μέσα Μαρτίου. Το καλοκαίρι, η μέση θερμοκρασία είναι περίπου 23 °C (ο μέσος όρος για τον Ιούλιο και τον Αύγουστο), παρά το γεγονός ότι οι θερμοκρασίες φθάνουν μερικές φορές σε 35-40 °C στο κέντρο της πόλης. Τα καλοκαίρια κρατούν από τον Ιούνιο έως τα μέσα του Σεπτέμβρη. Κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του φθινοπώρου, οι θερμοκρασίες ποικίλλουν μεταξύ 12-22 °C. Το ετήσιο ύψος βροχής φθάνει τα 580 mm.[29][30]
Γενικά η Αδριανούπολη έχει υγρό υποτροπικό κλίμα (Κλιματική ταξινόμηση Κέππεν: Cfa), με μακρά, ζεστά καλοκαίρια και κρύους χειμώνες με σπραδικές χιονοπτώσεις.

Κλιματικά δεδομένα Αδριανούπολης
Μήνας Ιαν Φεβ Μάρ Απρ Μάι Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Έτος
Υψηλότερη Μέγιστη °C (°F) 20.5 23.2 28.0 30.6 37.1 42.6 44.1 41.9 37.8 35.8 28.0 22.8 44,1
Μέση Μέγιστη °C (°F) 6.5 9.2 13.3 19.2 24.7 29.2 31.7 31.6 27.2 20.5 14.1 8.3 19,63
Μέση Μηνιαία °C (°F) 2.6 4.3 7.7 12.9 18.1 22.4 24.7 24.2 19.8 14.2 9.1 4.5 13,71
Μέση Ελάχιστη °C (°F) −0.8 0.2 2.8 7.1 11.5 15.3 17.3 17.0 13.3 9.1 5.0 1.2 8,25
Χαμηλότερη Ελάχιστη °C (°F) −19 −19 −12 −4.1 0.7 6.0 9.3 9.1 1.3 −3.7 −7.2 −13.4 −19
Υετός mm (ίντσες) 53,4 48,9 50,2 45,3 52 39,2 34,2 26,5 38,1 52,8 69 63,8 573,4
Μέσες ημέρες βροχόπτωσης 12.6 9.5 9.6 10.6 10.1 8.2 5.7 4.3 4.7 7.9 10.8 13.8 107,8
Μέσες μηνιαίες ώρες ηλιοφάνειας 74.4 103.6 142.6 192.0 263.5 294.0 328.6 310.0 234.0 161.2 99.0 68.2 2.271,1
Πηγή: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü [31]

Αξιοθέατα

Επεξεργασία
 
Αποκαταστημένη Μεγάλη Συναγωγή της Αδριανούπολης.

Ευρισκόμενη 7 χλμ. από τα Ελληνικά και 20 χλμ. από τα Βουλγαρικά σύνορα, η Αδριανούπολη φημίζεται για τα πολλά τζαμιά, τρούλους και μιναρέδες της. Το Σελιμιγιέ Τζαμί, χτισμένο το 1575 και σχεδιασμένο από το μεγαλύτερο αρχιτέκτονα της Τουρκίας, Μιμάρ Σινάν, είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης. Το 1574, τη χρονιά της ανακατάληψης της Τύνιδας από τους Οθωμανούς, ο σουλτάνος Σελίμ Β' πέθανε μετά από πτώση στο λουτρό του σε ηλικία πενήντα ετών. Πρόλαβε όμως και επιμελήθηκε την ανέγερση του Τεμένους Σελιμιγιέ, όχι στην πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του, την Κωνσταντινούπολη, αλλά στην αγαπημένη του πόλη και πρώην πρωτεύουσα των Οθωμανών, την Αδριανούπολη. Το Τέμενος αποτελεί κομψοτέχνημα της ισλαμικής αρχιτεκτονικής και το αρτιότερο δημιούργημα του αρχιτέκτονα Σινάν. Αξίζει να αναφερθεί ότι το κτίσμα οικοδομήθηκε αποκλειστικά από τα λάφυρα της εκστρατείας των Οθωμανών στην Κύπρο, όπως νωρίτερα το Σουλειμανίγιε (τζαμί του Σουλευμάν) είχε χτιστεί με τη λεία των εκστρατειών στο Βελιγράδι, τη Ρόδο και τη Μάλτα. Έχει τους ψηλότερους μιναρέδες στην Τουρκία, με 70,9 μ. και ένα τρούλο, ένα μέτρο περίπου ψηλότερο από εκείνο της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Το τζαμί φέρει το όνομα του τότε βασιλεύοντος Οθωμανού Σουλτάνου Σελίμ Β΄ (β. 1566–1574) και έχει έργα Τουρκικής μαρμαροτεχνίας και καλύπτεται με πολύτιμα πλακίδια και ωραία έργα ζωγραφικής. Άλλα σημαντικά τζαμιά είναι το Εσκί (Παλιό) Τζαμί και το Μπουρμαλί Τζαμί (Τζαμί του Φιδιού), γνωστό και ως Ουτς Σερεφελί Τζαμί.

Η Αδριανούπολη έχει τρεις ιστορικές σκεπαστές αγορές : την Αράστα, δίπλα στο Σελιμιγιέ Τζαμί, το Μπεντεστένι, δίπλα στο Εσκί Τζαμί και το Αλί Πασά Τσαρσισί (Αγορά του Αλή Πασά).

Εκτός από τα τζαμιά υπάρχουν στην Αδριανούπολη για τον επισκέπτη αξιοθέατα, που αντανακλούν το πλούσιο παρελθόν της. Αυτό που ξεχωρίζει είναι τα Ανάκτορα της Αδριανούπολης (στα Οθωμανικά Τουρκικά «Saray-ı Cedid-i Amire», δηλ. «Νέα Αυτοκρατορικά Ανάκτορα») στη συνοικία Σαραϊτσί, χτισμένο επί της βασιλείας του Μουράτ Β΄ (β. 1421–1444). Αν και τα κτίρια των ανακτόρων και τα λουτρά τους (Kum Kasrı Hamamı) είναι σε μορφή ερειπίων, η πύλη του ανακτόρου και οι εγκαταστάσεις των μαγειριών του έχουν αναστηλωθεί. Το Kasr-ı Adalet (Κάστρο της Δικαιοσύνης), χτισμένο ως τμήμα του ανακτορικού συγκροτήματος, παραμένει ανέπαφο, δίπλα στη μικρή Γέφυρα της Πίστης, πάνω από τον ποταμό Τούντσα.

Αλλο σημαντικό κτίριο στην περιοχή είναι το Κουλίγιε Μουσείο Υγείας του Βαγιαζίτ Β΄, του Πανεπιστημίου της Θράκης, σημαντικό μνημείο, με το συγκρότημά του να περιλαμβάνει πολλές εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούντο εκείνη την εποχή.

Κοντά στα Ανάκτορα βρίσκεται το Νεκροταφείο Μνήμης των Βαλκανικών Πολέμων, με ένα μνημείο άγνωστου στρατιώτη, που παρουσιάζει έναν Οθωμανό στρατιώτη μπροστά στην είσοδό του.

Η εγκαταλελειμμένη και ερειπωμένη Μεγάλη Συναγωγή της Αδριανούπολης αναστηλώθηκε και ξανάνοιξε το Μάρτιο του 2015. Στην πόλη υπάρχουν μια Ρωμαιοκαθολική και δύο Βουλγαρικές Ορθόδοξες εκκλησίες.

Η Αδριανούπολη έχει αρκετές ιστορικές τοξωτές γέφυρες πάνω από τους ποταμούς Εβρο και Τούντσα, που ρέουν γύρω από την πόλη δυτικά και νότια. Υπάρχουν καραβανσεράι, όπως τα Ρουστέμ Πασά και Εκμεκτσίογλου Αχμέτ Πασά, που κατασκευάσθηκαν για τη φιλοξενία ταξιδιωτών το 16ο αιώνα. Ο ιστορικός σιδηροδρομικός σταθμός του Καρααγάτς στεγάζει σήμερα, μετά την ανάπλασή του, τη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου, στο ομώνυμο προάστιο της πόλης. Δίπλα του βρίσκονται το Μνημείο και το Μουσείο της Συνθήκης της Λωζάνης.

 
Πανοραμική εικόνα πόλης από την κορυφή του μιναρέ στο Τέμενος Σελιμιγιέ. Φαίνεται ο ποταμός Έβρος, η γέφυρα Σαρατσάνε (1451 μ.Χ.), Ρουστέμ Πασά Καραβάν Σεράι (16ου αιώνα) - σήμερα είναι Ξενοδοχείο, το Τέμενος Έσκι (15ου αιώνα) και πίσω το Μπεζεστένι, το Δημαρχείο, το Τέμενος Ουτς Σερεφέλι (15ου αιώνα) και το συγκρότημα Κουλιγιέ Μπεγιαζήτ ΙΙ, (1481-1512 μ.Χ.).

Συνοικίες

Επεξεργασία
  • Μουράτ
  • Αμπντουραχμάν
  • Μπαμπαντεμίρτας
  • Μπαρουτλούκ
  • Τσαβούσμπεη
  • Ντιλαβέρμπεη
  • Φατίχ
  • Ιστασιόν
  • Καρααγάτς
  • Κοτζά Σινάν
  • Μεντρεσέ Αλή Μπέη
  • Μενζιλαχίρ
  • Μεϊντάν
  • Μιθάτπασα
  • Νισάντζι Πασά
  • Σαπούνι
  • Σαριτζά Πασά
  • Σουκρού Πασά
  • Ταλάτ Πασά
  • Ουμούρμπεη
  • Γιαντζικτσί Σαχίν
  • Γενί Μαρέτ
  • Γιλντιρίμ Βαγιαζήτ
  • Γιλντιρίμ Χατζησαράφ

Σημαντικοί Αδριανουπολίτες

Επεξεργασία

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ «Ορέστης». mythotopia.eu. Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2023. 
  2. ↑ «Έβρος». mythotopia.eu. Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2023. 
  3. ↑ Εγκυκλοπαίδεια Δομή, τόμ. 1, σ. 419 ISBN 960-8177-51-0
  4. ↑ Επίσης αναφέρεται ως «Ανδριανά» σε επιστολή του Γ. Βαρνακιώτη της 25 Μαΐου «έτους πρώτου της ελευθερίας»
  5. ↑ Ι. Φιλήμων, Δοκίμιον Ιστορικόν, τ. Γ', σ. 334.
  6. ↑ Θρακικά, τόμος 10ος, 1938, Ο Άδριανουπολίτης νεομάρτυς Μιχαήλ ό επικαλούμενος Μαυροειδής
  7. ↑ 7,0 7,1 «Πρώιος, Δωρόθεος». www.ygeiaonline.gr. Εγκυκλοπαίδεια Δομή. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2019. 
  8. ↑ «Δωρόθεος, Πρώιος (Χίος, περ. 1765 - Μέγα Ρεύμα Κωνσταντινουπόλεως, 1821)». Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό - Τόμος: 3. Εκδοτική Αθηνών. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2019. 
  9. ↑ Πουκεβίλ, Φ.Σ.Υ.Λ. Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως ήτοι η Αναγέννησις της Ελλάδος, Τομ.2. σελίδες 280–281. 
  10. ↑ Βαρύ το τίμημα που πλήρωσαν και οι Θράκες κατά την επανάσταση του γένους μας το 1821, 9 Ιανουαρίου, 2021, εφημερίδα Χρόνος
  11. ↑ Δροσιά Κομνηνίδου, ΕΘΝΙΚΗ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΙ∆ΗΣΗ ΤΩΝ ΘΡΑΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ, 2011
  12. ↑ Prousis, Theophilus C., "British Embassy Reports on the Greek Uprising in 1821-1822: War of Independence or War of Religion?" (2011). History Faculty Publications. Paper 21.
  13. ↑ Λαμπουσιάδης Γεώργιος, "Περί Κυρίλλου του ΣΤ'", Θρακικά, τόμ. 19, 1944, σ. 96-104.
  14. ↑ Άγιος Δωρόθεος Μητροπολίτης Αδριανουπόλεως ο Πρώιος, Ορθόδοξος Συναξαριστής
  15. ↑ Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, Άγριοι διωγμοί, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τομ.ΙΒ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1975, σελ. 35
  16. ↑ Αλέξανδρος Δ.εσποτόπουλος, Διωγμοί στην Κωνσταντινούπολη από τον Ιούνιο ώς τον Δεκέμβριο, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΒ΄, Αθήνα, 1975, σελ. 200.
  17. ↑ Σύλλογος Θρακιωτών Αννόβερου
  18. ↑ Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας, Η συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων στην Ελλάδα, σελ. 36
  19. ↑ Σούλα Ροδοπούλου, Οι άσημες και οι ταπεινές του ΄'21, Κεφάλαιο : Άννα Λαούπη-Τριτζοπούλου, ISBN 9789602891254
  20. ↑ Οι Θρακιώτες στο Μεσολόγγι και η Εξοδος την Κυριακή των Βαΐων του 1826, inevros, 9 Απριλίου 2017
  21. ↑ Κούκος, Μ. "Οι Θράκες στους αγώνες του '21". σελ.85-161.
  22. ↑ Βακαλόπουλος, Κ. Α. Ιστορία του Βόρειου Ελληνισμού. σελίδες 105–122.
  23. ↑ Soyyanmaz, İ. Hakkı Tulumbacılar ve Edirne Tulumbacıları 2002 Edirne
  24. ↑ Θρακική Εστία Σερρών, Αδριανούπολη
  25. ↑ Εγκυκλοπαίδεια Δομή, όπ.π
  26. ↑ 26,0 26,1 Ο Ιερός Ναός Αγίων Δώδεκα Αποστόλων Δράμας, Πρωινός Τύπος, 9 Οκτωβρίου 2017
  27. ↑ 27,0 27,1 Ιερά Μητρόπολις Δράμας, Ημερολόγιον 2018, Ἀφιερωμένον εἰς τόν Ἑλληνισμόν τῆς Θράκης, έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Δράμας, εκδόσεις Μέλισσα, 2017
  28. ↑ Λέκκου, Παντελής (1999). Οι Μονές της Βόρειας και της Ανατολικής Θράκης. Θεσσαλονίκη. σελίδες 279–299. ISBN 9789607411020. 
  29. ↑ «Μέσες θερμοκρασίες στην Αδριανούπολη». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2009. 
  30. ↑ Κλίμα της Αδριανουπόλεως
  31. ↑ «İl ve İlçelerimize Ait İstatistiki Veriler- Meteoroloji Genel Müdürlüğü». Dmi.gov.tr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2011. 
  32. ↑ Ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Κυζίκου κυρός Αθανάσιος. (1848-1909).(Οικουμενικό Πατριαρχείο).
  33. ↑ Ο Μητροπολίτης Νικομηδείας κυρός Αλέξανδρος. (1851-1928). (Οικουμενικό Πατριαρχείο).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
  •   Λεξιλογικός ορισμός του Αδριανούπολη στο Βικιλεξικό
  •   Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Edirne στο Wikimedia Commons


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αδριανούπολη&oldid=10681914"